Τεράστιος αστεροειδής πέρασε κοντά από τη Γη

Από

27 Σεπτεμβρίου, 2023

Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας

Το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου πέρασε πολύ κοντά από τη Γη ένας αστεροειδής περίπου 95 μέτρων, όπως ανακοίνωσε η NASA. Σύμφωνα με στοιχεία από το Κέντρο Μελετών Αντικειμένων Κοντά στη Γη (CNEOS), ο αστεροειδής κινήθηκε προς το μέρος του πλανήτη μας με ταχύτητα 38.928 χλμ/ώρα.

Το όνομα του αστεροειδούς είναι «2016 LY48» και έχει το μέγεθος ενός ουρανοξύστη. Σύμφωνα με τη NASA, θα φτάσει σε μια ορισμένη εγγύτητα από τη Γη, όμως η ακριβής απόσταση δεν έχει καθοριστεί ακόμα. Ωστόσο, η NASA καθησυχάζει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος σύγκρουσης με τον πλανήτη μας.

Η αρχική του προσέγγιση έγινε στις 2 Σεπτεμβρίου 1928, σε απόσταση 7,3 εκατ. χιλιομέτρων, ενώ η πιο πρόσφατη κοντινή συνάντησή του έγινε στις 17 Σεπτεμβρίου 1949, σε απόσταση 2,3 εκατ. χιλιομέτρων. Μετά το Σάββατο, προβλέπεται να πλησιάσει ξανά τη Γη στις 15 Σεπτεμβρίου 2185, αλλά σε μεγαλύτερη απόσταση 4 εκατ. χιλιομέτρων.

Ο «2016 LY48» ανήκει στην ομάδα των αστεροειδών του Απόλλωνα κοντά στη Γη, που πήρε το όνομά του από τον αστεροειδή Απόλλωνα του 1862 που ανακαλύφθηκε από τον αστρονόμο Karl Reinmuth. Οι αστεροειδείς του Απόλλωνα έχουν ημι-κύριους άξονες μεγαλύτερους από αυτόν της Γης και τέμνουν την τροχιά του πλανήτη μας.

Οι αστεροειδείς είναι μικρά ουράνια σώματα που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο. Αποτελούνται από διάφορα υλικά, όπως πέτρα και μέταλλο, και μπορούν να κυμαίνονται σε μέγεθος από λίγα μέτρα έως αρκετά χιλιόμετρα. Είναι υπολείμματα από τον πρώιμο σχηματισμό του ηλιακού συστήματος και μερικές φορές μπορεί να αποτελέσουν απειλή για τη Γη εάν η τροχιά τους διασταυρωθεί με την τροχιά του πλανήτη μας.

Η NASA παρακολουθεί στενά τους αστεροειδείς που έρχονται σε κοντινή απόσταση από τη Γη μέσω των προσπαθειών του Κέντρου Μελετών Αντικειμένων κοντά στη Γη (CNEOS). Αυτό το κέντρο συλλέγει δεδομένα και υπολογίζει τις τροχιές τους για να προσδιορίσει τυχόν πιθανούς κινδύνους που μπορεί να εγκυμονούν.

Οξυγόνο στον πλανήτη Άρη

Ένα πείραμα που διεξήγε το ρόβερ Perseverance της NASA έδειξε ότι η παραγωγή οξυγόνου πέρα από την Γη και συγκεκριμένα στον πλανήτη Άρη είναι εφικτή. Σύμφωνα με τη NASA το συγκεκριμένο πείραμα που φέρει την ονομασία MOXIE (Mars Oxygen In-Situ Resource Utilization Experiment), επιβεβαίωσε ότι η εξαγωγή οξυγόνου από την αραιή ατμόσφαιρα του Άρη είναι εφικτή. To ρόβερ κατάφερε να διασπάσει μόρια από την ατμόσφαιρα του Άρη και να παράγει μια μικρή, αλλά σταθερά παραγόμενη ποσότητα οξυγόνου σύμφωνα με το Science Alert.

«Οι εντυπωσιακές επιδόσεις του MOXIE δείχνουν ότι η εξαγωγή οξυγόνου από την ατμόσφαιρα του Άρη –οξυγόνο που θα μπορούσε να βοηθήσει στην παροχή αναπνεύσιμου αέρα ή καυσίμου πυραύλων στους μελλοντικούς αστροναύτες‒ είναι εφικτή», τόνισε η αναπληρώτρια διοικήτρια της NASA Παμ Μέλροϊ.

Το MOXIE λειτουργεί μέσω ηλεκτρόλυσης, διαλύοντας τον χημικό δεσμό του διοξειδίου του άνθρακα στα άτομά του.

«Η ανάπτυξη τεχνολογιών που μας επιτρέπουν να χρησιμοποιούμε τους πόρους στη Σελήνη και τον Άρη είναι ζωτικής σημασίας για την οικοδόμηση μιας μακροπρόθεσμης σεληνιακής παρουσίας, τη δημιουργία μιας ισχυρής σεληνιακής οικονομίας και μας επιτρέπει να υποστηρίξουμε μια αρχική εκστρατεία εξερεύνησης ανθρώπων στον Άρη», ήταν τα λόγια της.

Να σημειωθεί ότι το πείραμα MOXIE, το οποίο σχεδιάστηκε από επιστήμονες του ΜΙΤ, λειτουργεί από τότε που το Perseverance προσεδαφίστηκε στον Άρη τον Φεβρουάριο του 2021. Πρόκειται για μια μικρή συσκευή που έχει μέγεθος περίπου σαν ένα κουτί ή ένα μεγάλο βιβλίο, το πέτυχε αυτό θερμαίνοντας ένα δείγμα αρειανού αέρα σε σχεδόν 816 βαθμούς Κελσίου και xρησιμοποιώντας ηλεκτρισμό για να διασπάσει το διοξείδιο του άνθρακα σε οξυγόνο και μονοξείδιο του άνθρακα.

Μετά από αρκετές ώρες προθέρμανσης, η MOXIE συγκεντρώνει οξυγόνο για 1 ώρα ανά πείραμα και στη συνέχεια απενεργοποιείται. Σε αυτή την ώρα λειτουργίας, το MOXIE έχει σχεδιαστεί να παράγει έως και 10 γραμμάρια οξυγόνου. Η συσκευή εξάλλου θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά με άλλες πηγές οξυγόνου, μειώνοντας το φορτίο που πρέπει να μεταφερθεί από τη Γη.

Αώος: μοναδικός ποταμός ελεύθερης ροής

Με αφορμή το αφιέρωμα του περιοδικού «Ελληνικό Πανόραμα» για τον Αώο ποταμό, η Ιόλη Χριστοπούλου, διευθύντρια Πολιτικής The Green Tank, η Αλεξάνδρα Παππά, υπεύθυνη προγράμματος για το Νερό MedINA και η Τόνια Γαλάνη, συντονίστρια προγραμμάτων Πίνδος Περιβαλλοντική, παρουσιάζουν σε κοινό άρθρο τους το υφιστάμενο καθεστώς προστασίας του ποταμού και εξηγούν γιατί είναι αναγκαία η επέκταση της προστασίας του μέχρι τα ελληνοαλβανικά σύνορα.

Με εξαίρεση το σύμπλεγμα φραγμάτων της ΔΕΗ στις πηγές του που σχηματίζει την ομώνυμη τεχνητή λίμνη, ο Αώος ρέει χωρίς μεγάλα εμπόδια ως τις εκβολές του. Το ίδιο ισχύει και για ένα σημαντικό μέρος των παραποτάμων και ρεμάτων του. Το στοιχείο αυτό τον καθιστά σπάνιο και ξεχωριστό καθώς δεν υπάρχει άλλο ποτάμι στην Ευρώπη που για τόσα πολλά συνεχόμενα χιλιόμετρα ρέει χωρίς φραγμούς και φράγματα. Γι’ αυτό η διατήρηση του τελευταίου ποταμού ελεύθερης, φυσικής και άγριας ροής της Ευρώπης έχει τεθεί στο επίκεντρο της δράσης ελληνικών, αλβανικών και διεθνών επιστημονικών και περιβαλλοντικών φορέων.

Η διατήρηση της μοναδικότητας του Αώου-Vjosa εξαρτάται από δύο παράγοντες. Πρώτον από την αποτροπή των απειλών που αντιμετωπίζει, με κυριότερη την κατασκευή υδροηλεκτρικών φραγμάτων αλλά και τις ανεξέλεγκτες αμμοληψίες ή τα σχέδια εκτροπής του. Δεύτερος παράγοντας είναι η εξασφάλιση της κατάλληλης και ενιαίας θεσμικής προστασίας σε όλο του το μήκος και στις δύο χώρες.

Η προσοχή όλων είχε στραφεί αρχικά στην αλβανική πλευρά όπου τα τελευταία χρόνια είχαν ανακοινωθεί σχέδια για την κατασκευή μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων κατά μήκος του ποταμού. Μετά από επιτυχημένες προσπάθειες τοπικών και διεθνών περιβαλλοντικών οργανώσεων, τα σχέδια ακυρώθηκαν από τα τοπικά δικαστήρια και η συζήτηση για το μέλλον του ποταμού Vjosa (1) άλλαξε άρδην.

Από το 2021, τις ανακοινώσεις για νέα μεγάλα φράγματα αντικατέστησαν οι δεσμεύσεις –σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο– για την προστασία του ποταμού.

Στην Ελλάδα, η προστασία του Αώου ξεκινά έξι δεκαετίες πριν, όταν εντάσσεται στον Εθνικό Δρυμό Πίνδου (Βάλια Κάλντα) το 1966 και στον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου το 1973. Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος του ποταμού καλύπτεται από το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου και 13 περιοχές Natura 2000, αλλά και το Γεωπάρκο Βίκου-Αώου.

Ωστόσο, το θεσμικό αυτό πλαίσιο δεν καλύπτει το σύνολο του ποταμού και της λεκάνης απορροής του στην Ελλάδα. Χωρίς καθεστώς προστασίας βρίσκονται 20 από τα 70 χλμ του ποταμού Αώου από την περιοχή της Κόνιτσας προς τα ελληνοαλβανικά σύνορα, 6 από τα 15 χλμ του Βοϊδομάτη και τα 40 χλμ του Σαραντάπορου, πολλά ρέματα αυτών και άλλες εκτάσεις της λεκάνης απορροής του. Το αποτέλεσμα είναι να προωθούνται έργα και σχέδια όπως τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα ή σχέδια εγκιβωτισμού του ποταμού που αν υλοποιηθούν θα αλλοιώσουν τον χαρακτήρα του.

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη παρέμβασης, η διεθνής συμμαχία «Σώστε την μπλε καρδιά της Ευρώπης» (2), εκπροσωπούμενη στην Ελλάδα από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις Πίνδος Περιβαλλοντική, Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA), και τη δεξαμενή σκέψης The Green Tank, ανέλαβε δράση. Σημαντικός εταίρος της προσπάθειας η Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης-IUCN όπως και πλήθος επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η περιοχή θα εξακολουθήσει να φιλοξενεί προστατευόμενα είδη άγριας ζωής, όπως είναι η καφέ αρκούδα, ο λύκος, το ζαρκάδι, το αγριόγιδο και η βίδρα, και τα νερά της λεκάνης απορροής του Αώου θα φιλοξενούν παγκοσμίως απειλούμενα είδη όπως είναι το ευρωπαϊκό χέλι και είδη ψαριών που εντοπίζονται μόνο κατά μήκος του και πουθενά αλλού στον κόσμο.