Στις 11-12 Ιουλίου, στο Βίλνιους της Λιθουανίας, διεξάγεται η σύνοδος του ΝΑΤΟ με παρουσία προέδρων, πρωθυπουργών και υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας των 37 χωρών μελών της «συμμαχίας». Πριν από κάθε τέτοια σύνοδο έχουν προϋπάρξει εργασίες προετοιμασίας, άτυπες σύνοδοι υπουργών Άμυνας, επιτροπών κ.λπ. Παράλληλα ήδη ανανεώθηκε για έναν ακόμα χρόνο η θητεία του κ. Στόλτενμπεργκ ως γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, ενώ έγιναν και πολλές συσκέψεις-παζάρια για κρίσιμα θέματα. Τέτοια είναι η είσοδος της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και η άρση των αντιρρήσεων της Τουρκίας (με μεγάλα ανταλλάγματα), καθώς και η περαιτέρω στρατιωτική ενίσχυση της Ουκρανίας στον πόλεμο ενάντια στη Ρωσία, και άρα όλες οι υποχρεώσεις που πρέπει να αναλάβουν τα μέλη της «συμμαχίας» (χρήματα, εξοπλιστικά προγράμματα, αύξηση της παραγωγής πολεμοφοδίων, διευκολύνσεις, λιμάνια και αεροδρόμια, στρατός και εκπαίδευση, κυρώσεις κ.λπ.).
Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται άμεσα για την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και την κάμψη των αντιρρήσεων της Τουρκίας, οπότε προσφέρονται να κάνουν πολλά «δώρα» στην Άγκυρα ώστε να βρεθεί μια λύση. Στα πλαίσια αυτά ήδη έχουν συμβεί δύο πολύ σοβαρές εξελίξεις –που μας αφορούν άμεσα– για τις οποίες δεν γίνεται λόγος, δεν έχουν προσλάβει την διάσταση που πρέπει. Μάλλον στο μουλωχτό οι υπεύθυνοι της ελληνικής πλευράς (στρατιωτικοί εκπρόσωποι στο ΝΑΤΟ, Υπουργείο Εξωτερικών, διπλωματικό σώμα, πρωθυπουργός κ.λπ.) τις έχουν αποδεχθεί, έχουν ήδη συναινέσει. Αυτά τα δύο πιο εμφανή δώρα είναι:
α) Η εξαφάνιση της Κύπρου και της ονομασίας της από τους υπηρεσιακούς χάρτες και τον στρατηγικό σχεδιασμό του ΝΑΤΟ – δηλαδή εφεξής δεν θα αναφέρεται καν σαν χώρα, αλλά μόνο σαν χώρος, με γεωγραφικές συντεταγμένες!
β) Η καθιέρωση εντός του ΝΑΤΟ (κι άρα ανάμεσα σε όλες τις χώρες μέλη του) της διπλής ονομασίας των Στενών (Δαρδανέλια, Βόσπορος κ.λπ.), είτε ως «Τουρκικά» είτε με την διεθνή τους ονομασία. Έχουμε ήδη την πείρα του τι σημαίνει «διπλή ονομασία»… Έτσι μετά το Turkaegean έχουμε τώρα τα «Τουρκικά Στενά», κάτι που στην πράξη σημαίνει την ανατροπή όλων των διεθνών συνθηκών που υπήρχαν και ίσχυαν μέχρι τώρα.
Οι επιτυχίες της Άγκυρας
Με τον τρόπο αυτόν η Τουρκία πετυχαίνει δύο συγκεκριμένα πράγματα: πρώτον, εξαφανίζει την επίσημη υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας από όλα τα έγγραφα του ΝΑΤΟ, πετυχαίνοντας έτσι έναν πάγιο στόχο της, που ξεκινούσε από τη μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είχε ήδη επιτύχει την ανοχή της Ε.Ε. και της Αγγλίας σε αυτήν την απαράδεκτη στάση, να μην αναγνωρίζει ένα κράτος μέλος της Ε.Ε. ενώ παράλληλα κάνει ειδικές συμφωνίες Ε.Ε.-Τουρκίας και εκβιάζει με το μεταναστευτικό και άλλα «όπλα». Και βεβαίως προχωρά πλέον στην άμεση αναγνώριση του κατεχόμενου από τα στρατεύματά της τμήματος της Κύπρου από το 1974, ως ένα τετελεσμένο που πρέπει να πάρουν όλοι υπόψη τους.
Η Τουρκία δεν νοιάζεται για οποιαδήποτε επίλυση του Κυπριακού. Στρατηγικά θέλει να καταβροχθίσει όλο το νησί. Ήδη έχει καταλάβει το 40% και προχωρά στη μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας, και την αναγνώριση του ψευδοκράτους σαν κάτι ισότιμο με την «ελληνοκυπριακή διοίκηση»… Προς επίρρωση της νέας πολιτικής της Τουρκίας ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, Ομέρ Τσελίκ, δήλωσε εμφατικά: «Τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει το γεγονός ότι υπάρχουν δύο ισότιμοι λαοί και δύο κυρίαρχα κράτη στην Κύπρο» (19/6, sigmalive). Τώρα πετυχαίνει να μην υπάρχει η οντότητα «Κυπριακή Δημοκρατία», με ό,τι αυτό σημαίνει σε όλον τον στρατηγικό σχεδιασμό του ΝΑΤΟ. Δηλαδή μια κατάργηση –για έναν ολόκληρο οργανισμό 37 χωρών– της ύπαρξης μιας κρατικής οντότητας, γιατί έτσι το θέλει ο τουρκικός επεκτατισμός!
Όσον αφορά τα Στενά, η κίνηση να ονομάζονται «Τουρκικά Στενά» και η τρίπλα περί «διπλής ονομασίας» από πλευράς ΗΠΑ για να ικανοποιήσουν κι αυτήν την απαίτηση της Τουρκίας, συνιστά στην πράξη μια αναθεώρηση όλων των διεθνών συνθηκών κατά τα συμφέροντα της Τουρκίας – η οποία πλέον δεν φιγουράρει με την εικόνα που μπορεί να είχε όλος ο κόσμος την δεκαετία του 1980, αλλά εντάσσεται στο G20 σαν μια από τις διεθνείς Μεγάλες Δυνάμεις, με παγκόσμια εμβέλεια και με στόχο να διαδραματίσει έναν μεγαλοκρατικό ρόλο όχι μόνο στην περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου αλλά παγκόσμια.
Με τον πιο εμφατικό τρόπο λοιπόν η Τουρκία θεωρεί ξεπερασμένες όλες τις διεθνείς συνθήκες του περασμένου αιώνα, και δημιουργεί τετελεσμένα για την επίτευξη των επεκτατικών μεγαλεπήβολων σχεδιασμών της. Στη Σύμβαση του Μοντρέ (1936), η ονομασία ήταν Στενά Δαρδανελίων, Στενά Βοσπόρου και Θάλασσα Μαρμαρά. Η τουρκική πλευρά ονομάζει τα Δαρδανέλια «Στενά Τσανάκαλε», το Βόσπορο «Στενά Ιστανμπούλ», ενώ διατηρεί την ονομασία της Θάλασσας του Μαρμαρά. Όπως μας πληροφορεί η Καθημερινή (1/7/2023): «Από την ελληνική πλευρά προς άρση του αδιεξόδου είχε προταθεί ο όρος “maritime choke points” (όρος που αποδίδει στενά θαλάσσια περάσματα όπου μπορεί να προκύψει συμφόρηση)». Δηλαδή ένας όρος που εύκολα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μέλλον για καταστάσεις και στο Αιγαίο. Τόσο καλά κάνει η ελληνική πλευρά τη δουλειά της…
Η Κύπρος εφεξής δεν θα αναφέρεται καν σαν χώρα, αλλά μόνο σαν χώρος, με γεωγραφικές συντεταγμένες! Η σιωπή της ελληνικής πλευράς, η ιδιαίτερη προθυμία της να «κλείσει» τα θέματα με αμερικανικές υποδείξεις, οδηγεί σε απομείωση κυριαρχίας
Η σιωπή της ελληνικής πλευράς
Σε ολόκληρη την προεκλογική περίοδο υπήρξε ένα ιδιότυπο μορατόριουμ – όχι ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, αλλά ανάμεσα σε όλα τα ελληνικά κόμματα: δεν θίχτηκαν καθόλου τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, καθόλου τα εθνικά ζητήματα ή τα θέματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων (πέρα από ορισμένα βεγγαλικά για τη Ροδόπη). Εντυπωσιακή σιωπή από όλα τα κόμματα, και ένοχη σιωπή ιδιαίτερα για όσα ετοιμάζονται για την περιοχή, βασικά από τις ΗΠΑ και την Τουρκία. Ακόμα χειρότερα, υπήρχε μια «αισιοδοξία» πως οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες έμπαιναν σε μια νέα τροχιά φιλίας και συνεργασίας, ότι οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα θετικές μετά τους σεισμούς, και τώρα, με δύο ισχυρές κυβερνήσεις με νωπή λαϊκή εντολή, μπορούν να προχωρήσουν με μεγάλη επιτάχυνση προς την κατεύθυνση λύσεων και συμφωνιών…
Έχουν δουλέψει προς αυτήν την κατεύθυνση οι πρέσβεις Πάιατ και Τσούνης, ήρθε και ο υπουργός Εξωτερικών ΗΠΑ κ. Μπλίνκεν και ενημέρωσε την κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ, και μετά άρχισε ο «χορός» όλων για λύση τύπου «Πρέσπες του Αιγαίου» και παραπομπή τυχόν διαφωνιών στο δικαστήριο της Χάγης. ΕΛΙΑΜΕΠ, Ντόρα Μπακογιάννη, Ευ. Βενιζέλος, παράγοντες του ΣΥΡΙΖΑ και τόσοι άλλοι δούλεψαν σκληρά για να προωθηθούν οι «παραγγελιές». Μάλιστα σε αυτό το πνεύμα συγκροτείται και η νέα ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών. Ο Δένδιας έπρεπε να απομακρυνθεί. Ήδη η τουρκική πλευρά είχε δείξει την προτίμησή της στο πρόσωπο του κ. Γεραπετρίτη, που τελικά διορίστηκε στη θέση αυτή, με αναπληρώτρια υπουργό την κα Παπαδοπούλου, πρέσβη μέχρι τώρα στην Ουάσιγκτον.
Ο κ. Γεραπετρίτης, άνθρωπος ειδικών αποστολών, απολύτου εμπιστοσύνης του κ. Μητσοτάκη, είναι αυτός που είχε δηλώσει ότι «κόκκινη γραμμή» για την κυβέρνηση είναι τα 6 μίλια και μόνον – συγχέοντας τα σύνορα με τα κυριαρχικά δικαιώματα (και είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου…). Μάλιστα στο πρώτο του ταξίδι σαν υπουργός Εξωτερικών στην Κύπρο αναφώνησε ότι «τώρα υπάρχει μια ιστορική ευκαιρία επίλυσης του Κυπριακού», αναφερόμενος σε νέες εκδοχές σχεδίων Ανάν που ετοιμάζονται από βρετανικής και αμερικανικής πλευράς!
Και χειρότερα από σιωπή
Παράλληλα σε όλες τις δηλώσεις του ο κ. Μητσοτάκης μιλούσε όλως τυχαίως για «θαλάσσιες ζώνες» όταν αναφερόταν σε ελληνοτουρκικές διαφορές, ανατρέποντας την πάγια ελληνική θέση περί μίας μόνο διαφοράς. Είχαν ακόμα προηγηθεί κι άλλα δείγματα γραφής (που κρατούνταν μυστικά), όπως οι συναντήσεις της ελληνικής και τουρκικής πλευράς στο Βερολίνο (που αποκάλυψε ο κ. Καλίν, τότε σύμβουλος του Ερντογάν που πήρε μέρος στις συναντήσεις, και τώρα είναι αρχηγός της τουρκικής ΜΙΤ). Εκεί «φυσικά» καταγράφονταν όλος ο κατάλογος των τουρκικών διεκδικήσεων (αποστρατιωτικοποίηση νησιών, Θράκη, αναγνώριση μουσουλμανικής μειονότητας στα Δωδεκάνησα, ζήτημα κυριαρχίας νησιών, κατοχύρωση δικαιωμάτων της Τουρκίας στο Αιγαίο κ.ο.κ.).
Δεν δόθηκαν ποτέ εξηγήσεις γι’ αυτές τις συναντήσεις, όπως και δεν μάθαμε ποτέ τι συζήτησαν στον Βόσπορο οι Μητσοτάκης-Ερντογάν, ούτε τι έχει συζητηθεί στους 65(!) γύρους συνομιλιών που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι η Ελλάδα επί κυβερνήσεως Ν.Δ. έχει αφήσει εντελώς ακάλυπτη την Κυπριακή Δημοκρατία, ότι οι σχέσεις με τη Λευκωσία έχουν διαταραχθεί, ότι η Ελλάδα ψήφισε Τούρκο υπεύθυνο σε διεθνή οργανισμό σε αντίθεση με τη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ενώ σε βιβλίο που κυκλοφόρησε στην Κύπρο γίνονται αποκαλύψεις ότι ο Μητσοτάκης πίεσε για να μην γίνουν γεωτρήσεις εντός των κυπριακών χωρικών υδάτων, κατ’ εντολή των ΗΠΑ…
Ε, δεν είναι και λίγα όλα αυτά, για να δείξουν έναν ενδοτισμό απέναντι στον τουρκικό επεκτατισμό και την ψευδαίσθηση ότι η ΝΑΤΟφροσύνη μπορεί να λειτουργήσει ως ομπρέλα προστασίας της ελληνικής κυριαρχίας. Ήδη έχει προχωρήσει ντε φάκτο η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών με οπλισμό που αποστέλλεται στην Ουκρανία, έχουν αδειάσει αποθήκες με πολεμοφόδια για τον ίδιο λόγο. Τηρουμένων των αναλογιών, πρόκειται για πράξη ισοδύναμη με την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας στην Κύπρο από τη Χούντα – πράξη που διευκόλυνε την τουρκική εισβολή μετά από λίγα χρόνια (1974). Η Αλεξανδρούπολη έγινε «κάτι άλλο» (σχεδόν κατέχεται από τις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις), η Σούδα επεκτείνεται, η Λάρισα, το Άκτιο και τόσα άλλα λιμάνια και αεροδρόμια έχουν γίνει στοιχεία της αμερικανικής πολεμικής μηχανής.
Υπάρχει μία τελευταία δυνατότητα: να προβληθεί βέτο από τον Έλληνα πρωθυπουργό στις εργασίες της συνόδου του ΝΑΤΟ γι’ αυτά τα δύο ζητήματα. Απόφαση επιβεβλημένη αν γνώμονας είναι τα κυριαρχικά εθνικά συμφέροντα σε Ελλάδα και Κύπρο
Πλέον φτάσαμε στο αμήν
Όμως αυτό που συμβαίνει τώρα ξεπερνά ορισμένα όρια. Και η σιωπή, η μη αντίδραση της ελληνικής πλευράς, ή καλύτερα η ιδιαίτερη προθυμία της να «κλείσει» τα θέματα με αμερικανικές υποδείξεις, οδηγεί σε μια απομείωση της κυριαρχίας Ελλάδας και Κύπρου και σε μια ενίσχυση του τουρκικού επεκτατισμού στην περιοχή – σαν όρος και δώρο των ΗΠΑ για την παραμονή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ (από το οποίο ποτέ δεν έφυγε) και για την τροποποίηση της στάσης της απέναντι σε Ρωσία και ευρασιατικό άξονα.
Τα δύο θέματα που προέκυψαν μετά από προτάσεις των ΗΠΑ στις στρατιωτικές δομές του ΝΑΤΟ (Κύπρος μόνο με συντεταγμένες, και τα Στενά με διπλή ονομασία) πέρασαν χωρίς καμία αντίδραση από ελληνικής πλευράς. Δεν πρόκειται για επαγγελματική ανεπάρκεια όσων χειρίζονται τα θέματα αυτά, αλλά για ανοικτή συμπόρευση με ΗΠΑ και Τουρκία. Στο Βίλνιους λοιπόν αυτά θα εγκριθούν μετά βαΐων και κλάδων… Υπάρχει όμως μία τελευταία δυνατότητα: να προβληθεί βέτο από τον Έλληνα πρωθυπουργό στις εργασίες της συνόδου του ΝΑΤΟ γι’ αυτά τα δύο ζητήματα. Απόφαση που έχει ένα βάρος, ίσως και μια πίεση, κάποιο κόστος. Αλλά είναι επιβεβλημένη αν γνώμονας είναι τα κυριαρχικά εθνικά συμφέροντα σε Ελλάδα και Κύπρο.
Αλλά το κύριο βάρος φαίνεται να δίνεται στην συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη. Αλήθεια, μια «δεδομένη» Ελλάδα, που δεν προβάλλει καμία αντίρρηση στα δύο αυτά θέματα (ενώ θα μπορούσε σε όλες τις επιτροπές να το έχει ήδη κάνει), πόσο «μετράει» για να μην προβάλλει ακόμα πιο επεκτατικά τις προθέσεις της η τουρκική πλευρά; Θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι γίνεται μια τέτοια συνάντηση απλά για να διαπιστώσουμε ότι διαφωνούμε; Τόσο αφελείς μας νομίζουν; Έχει δρομολογηθεί μια πορεία για το «κλείσιμο» ζητημάτων. Στην πράξη η Τουρκία επιβάλλει ατζέντες και κατοχυρώνει τετελεσμένα, όπως το τουρκολιβυκό μνημόνιο, η κατοχή της μισής Κύπρου, η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας, η διεκδίκηση του μισού αρχικά Αιγαίου, η αμφισβήτηση της κυριαρχίας μεγάλων νησιών της χώρας μας λόγω μη αποστρατιωτικοποίησης, η αναθεώρηση συνθηκών όπως αυτή της Λωζάνης, και τόσα άλλα…
Βέτο; Τι είναι αυτό;
Άγνωστη λέξη για τις ελληνικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα μετά το 2010. Άγνωστη πρακτική από πλευράς των λειτουργών της στους διεθνείς οργανισμούς (Ε.Ε.-ΝΑΤΟ) που μετέχει. Κι όμως, είναι κρίσιμο να γίνεται χρήση αυτού του δικαιώματος όταν πρόκειται για ζητήματα κυριαρχίας και προάσπισης κυριαρχικών δικαιωμάτων, απόκρουσης επεκτατικών κινήσεων και παράνομων ενεργειών με την κάλυψη αυτών των οργανισμών. Άλλες χώρες το ασκούν. Πρώτα απ’ όλα η Τουρκία πρόσφατα, στην υπόθεση της ένταξης Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ (ναι, πρέπει να έχεις ένα ανάστημα για να θέσεις βέτο…). Το προωθούν και η Ουγγαρία και η Πολωνία όποτε νομίζουν ότι πρέπει. Η Ελλάδα είναι όμως χώρα «πρώτης γραμμής», «εξαιρετικός σύμμαχος», δεν κάνει τέτοιες «κόνξες». Είναι πρόθυμη για όλα και παντός καιρού. Το αποδεικνύει διαρκώς και χωρίς αναστολές…
Εξαίρεση στην αφωνία και την ένοχη σιωπή για τα θέματα αυτά είναι ορισμένοι λίγοι διπλωμάτες, ορισμένοι λίγοι δημοσιογράφοι. Κάτι λέγουν σχετικά τα κόμματα ΚΚΕ και Ελληνική Λύση, χωρίς όμως να το κάνουν κεντρικό ζήτημα (είτε στην προεκλογική περίοδο, είτε ζήτημα μέσα στην κοινωνία και τον δημόσιο λόγο τους). Κάποιοι μιλούν αρκετά για οικονομία και άλλα, ενώ αυτά, όταν και όποτε τα αναφέρουν, δεν έχουν μια κεντρικότητα. Τέλος, δεν παίρνεται από κανέναν καμία σχετική πρωτοβουλία. Κύπρος και Εθνική Κυριαρχία στα αζήτητα, περίπου ή εντελώς. Σε τριτεύουσα θέση, χωρίς καμία ιδιαίτερη σημασία.
Το «υπαρξιακό πρόβλημα» της χώρας έχει πολλές πτυχές. Το θέμα όμως της Εθνικής Κυριαρχίας τις συμπεριλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό. Το «γκριζάρισμα» έρχεται με άλματα. Ένα τέτοιο άλμα είναι οι συντεταγμένες για την Κύπρο και η διπλή ονομασία για τα Στενά. Έπονται κι άλλα, μάλλον χειρότερα. Ο λαός πρέπει να βάλει το βέτο του. Αν, όπως αναφέρεται, η εφαρμογή του Συντάγματος εναπόκειται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, η Εθνική Κυριαρχία εναπόκειται (μεταφορικά) στα «βέτο» που θα βάλει ο λαός. Παρά τις δυσκολίες και τα πουλήματα.
