Κάθε φορά, τα τελευταία χρόνια, που μαθαίνουμε για ένα «άγριο περιστατικό», συνηθίζουμε να λέμε ότι η κρίση έβγαλε στους πολίτες τα ποταπά ένστικτά τους.
Περιγράφουμε με μελανά χρώματα τον εκφασισμό της κοινωνίας, τον αμοραλισμό της και αναρωτιόμαστε «πού πάμε;».
Συμμετέχουμε σε ένα «συλλογικό συλλογισμό» που ισοπεδώνει τα πάντα και σε ένα «συλλογικό συναίσθημα» που καθρεφτίζει μόνο οργή και λύπη.
Μερικές φορές σκέφτομαι, διαβάζοντας τις αναρτήσεις στα social media –τα οποία απεικονίζουν εν πολλοίς τον παλμό της κοινής γνώμης–, πως γίνεται διαγωνισμός για το ποιος θα γράψει το πιο επιθετικό, το πιο συγκινητικό ή το πιο «αντί» ή «κατά» σχόλιο.
Άλλες φορές παρατηρώ ότι είναι πολλοί εκείνοι που σηκώνουν το δάχτυλο του ιεροεξεταστή ενδεδυμένοι ωστόσο τον ρόλο του «επαναστάτη».
Στην υπόθεση του άγριου ξυλοδαρμού του Ζακ Κωστόπουλου διαπιστώσαμε το πώς λειτουργεί αυτός ο «συλλογικός συλλογισμός» και, εν τέλει, η «συλλογική ευθύνη» αλλά και το πώς λειτουργεί ο αφορισμός.
Το ερωτήματα προκύπτουν αβίαστα:
Φταίμε όλοι επειδή δύο άτομα, ο κοσμηματοπώλης και ο μεσίτης, διέπραξαν μια αποτρόπαιη πράξη;
Φταίμε όλοι επειδή υπήρξαν και άλλα άτομα που έβλεπαν αλλά δεν αντιδρούσαν;
Και τι έχουμε να πούμε για τον έναν που προσπάθησε να σταματήσει τους δύο δράστες που κλωτσούσαν με πρωτοφανές μίσος τον 33χρονο άτυχο άνδρα;
Κατά το πρόσφατο παρελθόν, η ελληνική κοινωνία προσέτρεξε να βοηθήσει τους πρόσφυγες που έφταναν καθημερινά κατά εκατοντάδες στα νησιά ή που στοιβάζονταν στις αποβάθρες του λιμανιού του Πειραιά και αλλού.
Συγκεντρώθηκαν χιλιάδες τόνοι τροφίμων, ρούχων, ειδών πρώτης ανάγκης.
Μόλις δύο μήνες πριν, μετά τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης έκανε και πάλι την εμφάνισή του.
Δεν είναι μακριά οι μεγάλες συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις και συλλαλητήρια ενάντια στο πρώτο και το δεύτερο μνημόνιο.
Εκατομμύρια ανθρώπων βγήκαν στους δρόμους διεκδικώντας τις ζωές τους, την αξιοπρέπειά τους.
Μήπως πρέπει να ξανακοιτάξουμε τις θεωρίες περί «συλλογικής ευθύνης» οι οποίες περιέχουν σαφώς φασίζουσες αναφορές;
Μήπως η ενοχοποίηση αναφανδόν όλης της κοινωνίας δεν έχει να ζηλέψει και πολλά από το προσβλητικό «μαζί τα φάγαμε» του γνωστού χυδαίου πολιτικού;
Και ποιον εξυπηρετεί τελικά όλη αυτή η απαξιωτική κριτική που βάζει στη γωνία μια ολόκληρη κοινωνία γιατί στους κόλπους της υπάρχουν και ναζίδια, βιαστές και εγκληματίες;
*Η Ζηνοβία Σαπουνά είναι ραδιοφωνική παραγωγός της εκπομπής «Καλημέρα Όλη Μέρα» στο News 247 στους 88,6
