Με αφορμή την επίσκεψη Ολάντ
του Απόστολου Αποστολόπουλου
Η επίσκεψη Ολάντ στην Αθήνα αναζωπύρωσε το σύνθημα Ελλάς-Γαλλία Συμμαχία, έναν ακόμα μύθο της εποχής. Η Ελλάδα –και επί Καραμανλή και επί Τσίπρα– ήταν ο «αιτών», ο αδύναμος εταίρος. Η διαφορά είναι ότι και η Γαλλία τώρα είναι μεν απαραίτητος αλλά δεύτερος τροχός της ευρωπαϊκής άμαξας. Δεν μπορεί να σώσει την Ελλάδα από τους γερμανικούς εκβιασμούς (νέες απειλές για Grexit κ.λπ.) και δεν μπορεί να διεκδικήσει πρωτεύουσα θέση στις «επενδύσεις», δηλαδή στη λεηλασία του εθνικού πλούτου. Η επίσκεψη Ολάντ δίνει αφορμή για μερικές γενικότερες σκέψεις σχετικά με την Ευρώπη, την Ε.Ε. και την Αριστερά.
Όταν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ευρωπαϊκές χώρες, οι εμπόλεμοι, υποβιβάστηκαν σε δυνάμεις δεύτερης κατηγορίας, έχασε κάθε νόημα ένας νέος πόλεμος μεταξύ τους. Η Ε.Ε. και συνακόλουθα η ειρήνη, είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας τους και όχι αποτέλεσμα σοφίας. Η Ε.Ε. ήταν η ύστατη απόπειρα να ανακτήσουν κάτι από την παλαιά τους ισχύ. Μετά από μισό και πλέον αιώνα δεν τα κατάφεραν. Ρωσία και ΗΠΑ –αλλά πλέον και η Κίνα– είναι οι παγκόσμιοι παίκτες, η Ε.Ε. είναι κολαούζος, όπως καταδείχθηκε στην Ουκρανία και επισφραγίστηκε στη Συρία. Η Ε.Ε. είναι προτεκτοράτο των ΗΠΑ, διαπιστώνουν περιφρονητικά οι κορυφαίοι Κίσινγκερ και Μπρεζίνσκι.
Τι σημαίνει προτεκτοράτο; Το εξηγεί ο πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας, Φ. Φιγιόν, στον επίσης πρώην πρωθυπουργό Βιλιέ: Η Λέσχη Μπίλντεμπεργκ και η Τριμερής, του λέει, υπάρχουν και έχουν δυο στόχους: Να καταστρέψουν την ομοιογένεια των εθνών/κρατών. Και, καταστρέφοντας τα έθνη-κράτη, να μετατρέψουν την Ευρώπη σε «χώρο», σε μια ενιαία αγορά με παγκόσμια διακυβέρνηση, υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ. Δεν πρόκειται για συνωμοσία διότι τα μέλη των δυο Λεσχών είναι μέλη και των εκλεγμένων κυβερνήσεων, καταλήγει ο Φιγιόν. (www.agoravox.tv/tribune libre). Ο Κίσινγκερ είναι κορυφαίο παράδειγμα, σημειώνω.
Σ’ αυτό το πλαίσιο η ταξική διάσταση ενυπάρχει, υποβόσκουσα, στις γεωπολιτικές συγκρούσεις, αλλά δεν τις καθορίζει. Μετά τον πόλεμο κυριάρχησε η σύγκρουση των δύο κόσμων, με πρωταγωνιστές τα έθνη-κράτη, ενώ οι εσωτερικές συγκρούσεις, οι ταξικές, πέρασαν, άτονες, σε δεύτερη μοίρα. Η παγκόσμια διακυβέρνηση (παγκοσμιοποίηση) προσκρούει στα έθνη-κράτη, εξού η σφοδρή εχθρότητα στη Ρωσία του Πούτιν. Η τωρινή μακρά συγκυρία αντιπαραθέτει παγκοσμιοποιητές και υπερασπιστές της πατρίδας ενός εκάστου. Όσοι βλέπουν, γενικώς, ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις αδικούν την πατρίδα τους, χαροποιούν τον ιμπεριαλισμό των κυρίαρχων ελίτ.
Ενωμένη Ευρώπη σε συνθήκες καπιταλισμού ή θα είναι αντιδραστική ή δεν θα υπάρξει, έλεγε ο Λένιν περί το 1915, τονίζοντας ότι μοναδική, προοδευτική λύση ήταν ο σοσιαλισμός. Δεν είχε άδικο, τότε. Το καθεστώς, όμως, που εγκαταστάθηκε θριαμβευτικά στη Ρωσία, τελικά, χρεοκόπησε έτσι ώστε «η προοδευτική λύση» να μην είναι πλέον αυτονόητα προφανής. Κάθε σύστημα κρίνεται (ακμή, παρακμή, πτώση) από τις πρακτικές του και τα αποτελέσματα, όχι από τις διακηρύξεις του.
Οι Γάλλοι αστοί επαναστάτες το μόνο που είχαν στα χέρια τους, το 1789, ήταν οι διακηρύξεις τους, ένα ιδεατό κατασκεύασμα. Και τούτο παρά το ότι είχαν προϊστορία περίπου τεσσάρων αιώνων, από την εμφάνιση του καπιταλισμού, γύρω στο 1400, ώς τη γαλλική αστική επανάσταση. Οι μπολσεβίκοι μειονεκτούσαν διπλά. Η τάξη που ήθελαν να εκπροσωπούν δεν είχε τη μακρά προϊστορία ούτε μετείχε στην εξουσία, όπως οι αστοί υπό τους Λουδοβίκους. Η εργατική τάξη δεν ανέδειξε από τα σπλάχνα της, αυθεντικά δικούς της διανοούμενους, όπως οι αστοί. Δεν διαμόρφωσε ποτέ, η ίδια, δική της ιδεολογία. Το έκαναν για λογαριασμό της διανοούμενοι αστοί – Μαρξ, Λένιν, Μάο κλπ. Οι οργανικοί διανοούμενοι (Γκράμσι) ήταν αστοί, «αποστάτες» της τάξης τους. Οι διανοούμενοι της πάσης φύσεως Αριστεράς διαμόρφωσαν και εκπροσώπησαν περισσότερο μια ιδεολογία παρά μια τάξη. Ο Λένιν το διέγνωσε, ως ρεαλιστής, με τη δήλωση ότι ο σοσιαλισμός δεν είναι οργανικό στοιχείο αλλά εισάγεται στην εργατική τάξη. Αλλά και ο Μαρξ το υπαινίσσεται όταν καλεί τους προλετάριους (και όχι «στενά» τους εργάτες) να αλλάξουν τον κόσμο. Ο προλετάριος, όποιος έχασε τα πάντα σ’ αυτό τον κόσμο, θέλει να τον αλλάξει. Από τη στενή (εργατική) τάξη περνάμε στον ευρύ πολύχρωμο χώρο της κοινωνικής πλειοψηφίας, καταστραμμένης από το σύστημα. Αυτό το πέρασμα μετατρέπει τις αποτυχημένες ταξικές (εργατικές) εξεγέρσεις (1830, Κομμούνα κ.λπ.) στις μετωπικές μαζικές λαϊκές επαναστάσεις του περασμένου αιώνα, εκλέγει δημοκρατικές εξουσίες στη Λ. Αμερική, φέρνει τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, άσχετα με την εξέλιξή του.
Διαρκώς απαιτητικά παρούσα είναι συνεπώς η διακήρυξη του Μαρξ ότι η χειραφέτηση των μαζών είναι δική τους υπόθεση και όχι του οποιουδήποτε (ισχυρίζεται ότι) δρα εν ονόματι του λαού και (του) υπαγορεύει το πολιτικά ορθό, ως παντογνώστης καθοδηγητής. Χωρίς συνεχή και ενεργό συμμετοχή της μεγάλης (και όχι της απλής) πλειοψηφίας του κόσμου, ούτε σοσιαλισμός ούτε κανενός είδους δημοκρατία υπάρχει. Η σχέση λαού και ηγεσίας ανιχνεύεται στο πεδίο της τέχνης της πολιτικής.
Εννοείται ότι σοσιαλισμός δεν είναι η εθνικοποίηση των τραπεζών. Εθνικοποιήσεις έχει κάνει και ο καπιταλισμός, ενώ η κατοχή των μέσων παραγωγής είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη. Κάθε καθεστώς είναι μια πορεία προς το άγνωστο, διαμορφώνεται από καθημερινές πράξεις και παραλείψεις που διασφαλίζουν (ή όχι) την επιβίωσή του. Η κατοχή δεν είναι μια άπαξ διατυπωμένη διοικητική πράξη, διότι τότε ο υπαρκτός θα ήταν εξ ορισμού «Ο σοσιαλισμός», θα ήταν το μοναδικό και ανεπανάληπτο πρότυπο, καταδικασμένο, αλίμονο, από την Ιστορία. Ελπίζουμε σε κάτι άλλο.
