Μια εβδομάδα πριν τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο, ο πρώτος γύρος των οποίων τοποθετείται χρονικά στις 5 Φεβρουαρίου, το σκηνικό παραμένει ομιχλώδες ως προς τη δεύτερη θέση, που θα καθορίσει και το σκηνικό και την τελική αναμέτρηση των δύο πρώτων, μια εβδομάδα μετά. Η κυπριακή κοινωνία έχει βιώσει τη μακρύτερη σε χρονική διάρκεια προεκλογική εκστρατεία. Η προεκλογική ξεκίνησε από την επόμενη ημέρα των βουλευτικών εκλογών του Μαΐου 2021, με περιοδείες που εγκαινίασε ο πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού Αβέρωφ Νεοφύτου. Αυτό σε μικρό ή μεγάλο βαθμό παρέσυρε και τα υπόλοιπα κόμματα, διαμορφώνοντας ένα σκηνικό διαρκούς εκστρατείας.
Είναι προφανές πως ένα πολιτικό σύστημα, που βρίσκεται σε διαρκή προεκλογική περίοδο, ούτε πολιτικές «παράγει», ούτε άλλες προτεραιότητες θέτει πλην εκείνες του ψηφοφοριακού κέρδους. Αποτελεί μηχανισμό προεκλογικών εκστρατειών, που είναι αιχμάλωτος των εκλογικών σκοπιμοτήτων. Κι αυτό όταν τα προβλήματα είναι μεγάλα ενώ η Κύπρος δέχεται συστηματικά επιθέσεις από την κατοχική Τουρκία.
Αυτές οι προεδρικές εκλογές έχουν πολλές ιδιαιτερότητες. Θα διεξαχθούν σε ένα νέο περιβάλλον, με άλλα δεδομένα. Αυτά τα δεδομένα έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, πλην όμως τα μεγάλα παραδοσιακά κόμματα φαίνεται πως δεν το έχουν αντιληφθεί. Αισθάνονταν την απαξίωση των πολιτών, αλλά ποσώς τους ενδιέφερε καθώς συνέχιζαν να είναι μέρος του συστήματος και της εξουσίας.
Κι αυτό αναφέρεται καθώς τα μεγάλα παραδοσιακά κόμματα παρακολουθούν την εκλογική τους συρρίκνωση χωρίς εν πολλοίς να αντιδρούν. Το 2011 ο ΔΗΣΥ είχε 34,28% (138.682 ψήφους), το ΑΚΕΛ έχει 32,67% (132.171 ψήφους), το ΔΗΚΟ είχε 15,76% (63.763 ψήφους). Το 2021 ο ΔΗΣΥ συγκέντρωσε το 27,77% (99.328 ψήφους), το ΑΚΕΛ το 22,34% (79.913 ψήφους), το ΔΗΚΟ 11,29% (40.395 ψήφους). Ως εκ τούτου ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ έχασαν από 40.000 ψήφους και το ΔΗΚΟ 10.000.
Για το τι φταίει η απάντηση βρίσκεται στη διαχείριση των πολιτικών θεμάτων από πλευράς των κομμάτων. Η μνημονιακή περίοδος, η οικονομική κρίση, τα σκάνδαλα, που αφορούν κυρίως τα δυο μεγάλα κόμματα ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, τα έχουν απαξιώσει στη συνείδηση των πολιτών. Αυτή η εικόνα ενίσχυσε την αποχή και την αποστασιοποίηση ενός ισχυρού ρεύματος της κοινωνίας από την πολιτική.
Δεκατέσσερις υποψήφιοι
Σε αυτές τις εκλογές καταγράφεται και ρεκόρ υποψηφίων. Είναι δεκατέσσερις, αλλά οι βασικοί είναι τρεις: Νίκος Χριστοδουλίδης, Αβέρωφ Νεοφύτου και Ανδρέας Μαυρογιάννης.
Όλες οι δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν τον τέως υπουργό Εξωτερικών Νίκο Χριστοδουλίδη να προηγείται κρατώντας απόσταση ασφάλειας από τους αντιπάλους του. Την ίδια ώρα, ο τέως διαπραγματευτής για το Κυπριακό πρέσβης Ανδρέας Μαυρογιάννης και ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου φαίνεται να «πορεύονται» πολύ κοντά, καθιστώντας την εξασφάλιση της δεύτερης και προνομιούχας θέσης σε θρίλερ. Συνεπώς το δεύτερο εισιτήριο για τον β’ γύρο των εκλογών (12 Φεβρουαρίου) δεν έχει ακόμη κριθεί. Με βάση πάντα τις δημοσκοπήσεις, επικρατέστερος να κερδίσει τις εκλογές είναι ο Νίκος Χριστοδουλίδης.
Τι εκπροσωπούν οι τρεις;
Πρόκειται για τρεις υποψήφιους, που συνδέονται με τον απερχόμενο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη. Ο ένας (Αβέρωφ Νεοφύτου) είναι ο αρχηγός του κυβερνώντος κόμματος, ο δεύτερος (Νίκος Χριστοδουλίδης) διετέλεσε κυβερνητικός εκπρόσωπος και υπουργός Εξωτερικών στη διακυβέρνησή του και ο τρίτος (Ανδρέας Μαυρογιάννης) ο διαπραγματευτής του στο Κυπριακό.
Ο Α. Νεοφύτου υποστηρίζεται από τον ΔΗΣΥ, ο Α. Μαυρογιάννης από το ΑΚΕΛ, ο Ν. Χριστοδουλίδης από ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ, Αλληλεγγύη, Κίνημα Κυπρίων Κυνηγών κ.ά.
Είναι γνωστό ότι σε ό,τι αφορά το Κυπριακό υποστηρίζουν τη γνωστή λύση, που διαχρονικά συζητείται, τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, αλλά έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς την τακτική και τη μεθοδολογία. Και τελικώς και ως προς το περιεχόμενο μιας συμφωνίας στο Κυπριακό, που αυτή τη στιγμή δεν είναι ορατή.
Σε ό,τι αφορά την οικονομική και κοινωνική πολιτική, ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ είναι της νεοφιλελεύθερης προσέγγισης και εκφράζει την οικονομική ελίτ. Οι δυο άλλοι, έχουν φιλελεύθερες πολιτικές, επενδύουν ωστόσο –όπως το παρουσιάζουν– σε ανθρωποκεντρικές λύσεις των προβλημάτων.
Με βάση τις μέχρι σήμερα μετρήσεις κοινής γνώμης, είναι πολύ πιθανόν, για πρώτη φορά, ένα από τα δυο κόμματα να βρεθούν εκτός δεύτερου γύρου. Τι θα κάνει ο τρίτος σε μια τέτοια περίπτωση, είναι ένα ζήτημα που απασχολεί από τώρα, αν και δεν συζητείται δημόσια.
Πόσο εφικτή είναι η συνεργασία ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών; Αυτό το αφήγημα ξεκινά από κάποιες ελίτ, που ενίοτε λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία. Έχει ως αφετηρία τις κοινές προσεγγίσεις στο Κυπριακό. Πρόκειται, πάντως, για ένα ενδεχόμενο, το οποίο απασχολεί τις ελίτ των δυο μεγάλων κομμάτων και διάφορα άλλα κατεστημένα, οικονομικά κατά κύριο λόγο. Πρόκειται για ένα σενάριο που θα ικανοποιούσε και τρίτους, εκτός Κύπρου, που θεωρούσαν πάντα πως εάν τα δυο μεγάλα κόμματα συνεργάζονταν, τότε θα λυνόταν και το Κυπριακό. Το πώς θα λυθεί και με ποιο περιεχόμενο αυτό δεν τους απασχολεί. Το ήθελαν πολύ να γίνει και το 2004, αλλά οι πολίτες είχαν αποφασίσει πριν από τις ηγεσίες, οι οποίες είχαν να διαχειριστούν ένα τετελεσμένο.
Το ερώτημα, λοιπόν, κατά πόσο μπορούν να συνεργασθούν τα δυο μεγάλα κόμματα δεν είναι ρητορικό. Είναι υπαρκτό καθώς συζητείται, έστω κι αν αυτό δεν γίνεται επίσημα από τις ηγεσίες, αλλά από έναν περίγυρο. Είναι, όμως, ανέφικτο. Όχι γιατί τους χωρίζει χάος στο Κυπριακό, αλλά επειδή ένα τέτοιο εγχείρημα θα προκαλέσει αναταράξεις στα δυο πολιτικά σχήματα, πρωτίστως θα υπάρξουν αντιδράσεις στην εκλογική τους βάση.
Ο Γιώργος Κολοκασίδης
Ο προερχόμενος, πρώην αναπληρωτής πρόεδρος του ΔΗΚΟ Γιώργος Κολοκασίδης κατέρχεται ως ανεξάρτητος υποψήφιος με σημαία την αντίθεσή του στη ΔΔΟ. Συγκεντρώνει υποστήριξη από τους χώρους ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ ενώ προτάθηκε από τον βουλευτή Κωστή Ευσταθίου, που διαγράφηκε από το κόμμα του την ΕΔΕΚ λόγω της στάσης του αυτής. Η υποψηφιότητά του έχει στόχο την καταγραφή δυνάμεων ενώ αφήνεται να εννοηθεί πως ενδεχομένως να προχωρήσει στην ίδρυση κόμματος μετά τις εκλογές. Πάντως αντι-διζωνικοί στηρίζουν κι άλλους υποψηφίους.
Εδώ Αριστερά, εκεί Αριστερά, πού είναι η Αριστερά;
Για μια ακόμη φορά, ενώπιον της κυπριακής κοινωνίας δεν κατατίθεται μια αριστερή πρόταση εξουσίας. Ακόμη και κόμματα που αυτοπροσδιορίζονται αριστερά, όπως το ΑΚΕΛ, δεν κατόρθωσαν ποτέ να προτείνουν μια τέτοια πολιτική. Η απουσία αριστερής πρότασης αποτελεί διαχρονικό ζήτημα για την Κύπρο καθώς κι όταν το ΑΚΕΛ ανήλθε στην εξουσία με πρόεδρο τον γ.γ. του κόμματος Δημήτρη Χριστόφια, εφάρμοσε φιλελεύθερη πολιτική. Άλλωστε οι υπουργοί Οικονομικών που είχε διορίσει στη διάρκεια της θητείας του προέρχονταν, οι δυο από τους τρεις, από τον τραπεζικό τομέα.
Στο ΑΚΕΛ υποστηρίζουν πως δεν μπορούν να κατέλθουν σε εκλογές με αριστερό υποψήφιο γιατί δεν θα εκλεγεί. Αλλά και τώρα, που υποστηρίζουν άλλο υποψήφιο, πορεύονται χωρίς συνεργασίες. Δεν επιτεύχθηκε συνεργασία με «όμορες δυνάμεις».
