Γράφει η Μαρία Πλευράκη, επισκέπτρια Υγείας, ΠΓΝ Αττικόν
Η πολιτική για την ψυχική Υγεία άρχισε να απασχολεί το ελληνικό κράτος τα τελευταία 30 χρόνια, μετά την ανάδειξη των μεσαιωνικών συνθηκών διαβίωσης που επικρατούσαν στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείου της Λέρου. Το σοκ και η αντίδραση της κοινής γνώμης έδωσαν το έναυσμα για το χτίσιμο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Βασικός πυλώνας του ήταν η μετάβαση από το «ιδρυματικό μοντέλο» σε εκείνο της κοινωνικής-κοινοτικής ψυχιατρικής, το οποίο επρόκειτο να στηριχθεί στην πρόληψη και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.
Σήμερα διανύουμε την τρίτη φάση του προγράμματος ΨΥΧΑΡΓΩΣ, όπως εκείνο διαμορφώθηκε από τις νεοφιλελεύθερες, μνημονιακές πολιτικές. Τις πολιτικές της λιτότητας και της διάλυσης εργασιακών δικαιωμάτων και κράτους πρόνοιας. Ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκε ως όχημα για τη διάλυση του δημοσίου συστήματος Ψυχικής Υγείας και την ενίσχυση του ρόλου των ιδιωτικών συμφερόντων που μέχρι σήμερα δρουν χωρίς ουσιαστικό έλεγχο από το κράτος.
Σε προηγούμενα άρθρα έγινε αναφορά στα σημαντικότερα προβλήματα που μας κληροδότησαν οι προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις, όπως η υποχρηματοδότηση, το κλείσιμο των ψυχιατρικών μονάδων, οι τρομακτικές ελλείψεις προσωπικού, οι «ύποπτες» δράσεις των ΜΚΟ και των ιδιωτικών κλινικών, οι οποίες βρέθηκε να έχουν χρεώσει το Ελληνικό Δημόσιο με 2.000.000 εικονικές μέρες νοσηλείας, επιβαρύνοντάς το με 80.000.000 ευρώ και για τις οποίες κατατέθηκε μηνυτήρια αναφορά στον εισαγγελέα από τον ΕΟΠΥΥ.
Η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Υγείας, εφαρμόζοντας το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, οφείλει να δει με ιδιαίτερη ευαισθησία και προσοχή το θέμα της ψυχικής Υγείας και να κάνει ριζικές τομές όπως:
- Αναθεώρηση του προγράμματος ΨΥΧΑΡΓΩΣ, αντικειμενική αξιολόγηση της μέχρι τώρα λειτουργίας και αποτελεσματικότητάς του, συμπεριλαμβανομένης και της παιδοψυχιατρικής μεταρρύθμισης, προσαρμόζοντάς το στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών και της κοινωνίας.
- Οικοδόμηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος Υγείας του οποίου αναπόσπαστο κομμάτι θα είναι η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Ψυχικής Υγείας με παράλληλη δημιουργία όλων των απαραίτητων υποστηρικτικών δομών και διασύνδεση αυτών με τα νοσηλευτικά ιδρύματα. Η πρόληψη και η ενίσχυση της εξωνοσοκομειακής φροντίδας είναι εκείνες που θα απαλλάξουν την κοινωνία από την εικόνα των έγκλειστων σε ιδρύματα ασθενών, σε συνθήκες όχι πάντα ανθρώπινες.
- Γενναία αύξηση χρηματοδότησης και αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων που, μέχρι σήμερα, με έντεχνο τρόπο κατευθύνονται σε ιδιωτικά κέντρα, και ουσιαστικός έλεγχος όλων των δομών, δημόσιων και ιδιωτικών, από το αρμόδιο υπουργείο.
- Πλήρης στελέχωση των ψυχιατρικών δομών, εφαρμογή προγραμμάτων συνεχιζόμενης επιστημονικής κατάρτισης των εργαζομένων στην Ψυχική Υγεία, διασφάλιση των επαγγελματικών τους δικαιωμάτων και προάσπιση της Υγείας και Ασφάλειάς τους στην εργασία.
- Προάσπιση της δημόσιας περιουσίας των ψυχιατρικών ιδρυμάτων και αξιοποίησή τους προς όφελος της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.
- Αναθεώρηση των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών (όπως αναλυτικά αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο).
- Ενίσχυση των ομάδων εκπροσώπησης των ψυχικά πασχόντων, ώστε να αναλάβουν ρόλους διεκδίκησης και να καλλιεργήσουν τις συμμαχίες που εκείνοι θα επιλέξουν. Επιπλέον, κρίνεται αναγκαία η διασφάλιση πλήρους ενημέρωσης αναφορικά με τα δικαιώματά τους.
- Ιδιαίτερης σπουδαιότητας κρίνεται η εφαρμογή της τομεοποίησης, κατ’ απόλυτη προτεραιότητα, αφού προηγηθεί διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς.
Θυμίζουμε στην ηγεσία του υπουργείου Υγείας και τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, την παρέμβαση που έκαναν το Μάρτιο του 2014 (Π. Κουρουμπλής, Α. Ξανθός, Χ. Μαντάς, Ν. Μιχαλάκης, Κ. Ζαχαριάς, Χ. Καφαντάρη) και ευελπιστούμε σήμερα, ως κυβέρνηση, να κινηθούν άμεσα και υπεύθυνα προς την υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμιστικών αλλαγών, οι οποίες αποτελούν επιτακτική ανάγκη.
Θυμίζουμε ακόμα τις θέσεις του κόμματος για την αναγκαιότητα δημιουργίας τομέων ψυχικής υγείας και την κριτική που άσκησε στην προηγούμενη ηγεσία, η οποία μείωσε στο σχεδιασμό της τους τομείς Ψυχικής Υγείας, από 58 σε 40. Ο σημερινός υπουργός Υγείας, σύντροφος Π. Κουρουμπλής, μιλάει για 25 τομείς, προκαλώντας εύλογα ερωτηματικά και αντιδράσεις.
Άραγε, τι έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα, κ. υπουργέ;
Πού είναι η ελπίδα;
(Στο επόμενο άρθρο θα γίνει αναφορά στο θέμα της αποθεραπείας, επανένταξης και επαγγελματικής αποκατάστασης των ψυχικά ασθενών)
