Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.
Αν εξαιρέσει κανείς την προφανή σκηνοθεσία η οποία στήθηκε μεταξύ Αθηνών, Βρυξελών και Ουάσιγκτον με την απειλή διακοπής της 5ης δόσης του δανείου, ή τα κατά Μ. Δαμανάκη σενάρια έξωσης από το ευρώ, ώστε να εκβιαστεί η διαβόητη πολιτική «συναίνεση» στην Ελλάδα, η εικόνα που αναδύει η Ευρωζώνη είναι η εικόνα ενός ρινγκ πυγμαχίας. Ο ορυμαγδός αλληλοαναιρούμενων δηλώσεων για το ενδεχόμενο σκληρής ή ήπιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους από κορυφαίους θεσμικούς και πολιτικούς αξιωματούχους αφενός συσκοτίζει τα συμφέροντα που συγκροτούνται γύρω από τη μία ή την άλλη άποψη, αφετέρου αποκαλύπτει το πραγματικό στρατηγικό χάος για το μέλλον του ευρώ.
Οποιασδήποτε μορφής αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα ήταν καταστροφή, είναι η επωδός στην οποία συντάχθηκαν και αυτή την εβδομάδα ο Τρισέ, η Λαγκάρντ, ο Όλι Ρεν, ο Σαρκοζί και πολλοί ακόμη Ευρωπαίοι και κοινοτικοί αξιωματούχοι. Μια ήπια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι συζητήσιμη υπό τον όρο της συμμετοχής σ’ αυτήν και των ιδιωτών πιστωτών, ήταν η άποψη που υπηρέτησε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκαγκ Σόιμπλε και στην οποία πρόσθεσαν το βάρος αρκετά γερμανικά ΜΜΕ, αλλά και οικονομολόγοι σύμβουλοι της γερμανικής καγκελαρίας. Κι απ’ το καρφί… στο πέταλο, ένας εκ των θεμελιωτών της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ο Ζισκάρ Ντ’ Εστέν, ζήτησε από τους εταίρους ν’ αφήσουν την Ελλάδα να χρεοκοπήσει για «παιδαγωγικούς λόγους», διότι έτσι πρέπει να τιμωρούνται τα άσωτα κράτη…
Στο ευρωπαϊκό δίπολο μπήκε σαν σφήνα το ΔΝΤ και η συμμετοχή του στη «συνωμοσία της 5ης δόσης ». Αν και από την προηγούμενη εβδομάδα είχε «ανακαλυφτεί» το τυπικό κώλυμα της εκταμίευσης της δόσης που του αναλογεί (δηλαδή, η διασφάλιση της χρηματοδότησης της χώρας για το 2012), μόλις την Πέμπτη αξιωματούχος του ΔΝΤ «έσκασε το παραμύθι» δημόσια. Τη σκυτάλη πήρε αμέσως ο πρόεδρος του Γιούρογκρουπ Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, που επιβεβαίωσε την αβεβαιότητα για την 5ης δόση, εξαρτώντας την υπέρβασή της από πολιτικούς όρους. Δηλαδή, από την σκληρότητα μέτρων που θα λάβει η κυβέρνηση και θα εγκρίνει η τρόικα και από τον βαθμό συναίνεσης στα μέτρα αυτά. Η στάση αυτή του ΔΝΤ, πέρα από τη χρήση της στο παιχνίδι των εκβιασμών, ερμηνεύεται και ως έμμεση πριμοδότηση των σεναρίων υπέρ της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, πράγμα που έβρισκε κατηγορηματικά αντίθετο τον πρώην γενικό διευθυντή του Ταμείου και νυν έγκλειστο στην πολυτελή «φυλακή» του Μανχάταν, Ντομινίκ Στρος Καν. Αυτή η μεταστροφή κάνει πολλούς ν’ αναρωτιούνται κατά πόσον ευσταθούν οι θεωρίες συνωμοσίας για το πόσο τυχαία ο άρχων του παγκόσμιου χρέους βρέθηκε να διώκεται ως κοινός βιαστής…
Το σημαντικό σ’ αυτό το ιδιότυπο πολιτικο-οικονομικό θρίλερ με τελικό θύμα την ελληνική κοινωνία δεν είναι αν ο Στρος Καν είναι θύμα κάποιας σκοτεινής συνωμοσίας, αλλά αν πίσω από τους διαγκωνισμούς των ευρωπαϊκών ηγεσιών για τη συνταγή ανάσχεσης της κρίσης βρίσκονται συγκροτημένα συμφέροντα, με σαφή, έστω και αντιτιθέμενα σχέδια, ή ένα απόλυτο στρατηγικό κενό.
Οι μέχρι στιγμής ενδείξεις συνηγορούν στα εξής:
• Τόσο οι ευρωπαϊκές ηγεσίες και άρχουσες τάξεις όσο και η αμερικανική αντιλαμβάνονται ότι η εξέλιξη της κρίσης χρέους στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες – ασθενείς κρίκους δεν αποτελούν παρά συμπτώματα του ευρύτερου συστημικού κινδύνου μετάδοσης της κρίσης στον σκληρό πυρήνα του παγκόσμιου καπιταλισμού (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία).
Οι επιλογές που διαθέτουν είναι δύο: ή μια συνολική πολιτική συμφωνία διαγραφής χρέους (με θύματα αρκετά από τα λατρεμένα τους χρηματοπιστωτικά ιδρύματα), ή ένας «πόλεμος χρεών» με απρόβλεπτη έκβαση.
• Ο συστημικός κίνδυνος για την ευρωζώνη είναι μείζων και παρών, αν πάρουμε υπόψη την έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών αλλά και της ίδιας της ΕΚΤ σε «σάπια» ομόλογα. Οι επιλογές είναι και εδώ δύο: ή αναγνωρίζεται η ευρωπαϊκή διάσταση της κρίσης και αποκόπτεται ο ομφάλιος λώρος της πολιτικής ελίτ από τη χρηματοπιστωτική δικτατορία. Ή κάθε χώρα αναλώνεται στο να διασώσει «τα δικά της καθάρματα» και επιχειρεί να δημιουργήσει μια ζώνη «αποστείρωσης» του ευρώ από τους προβληματικούς εταίρους του.
Μέχρι στιγμής φαίνεται να επικρατεί η δεύτερη επιλογή, υπαίτια του χαοτικού και άκρως διαλυτικού κλίματος που επικρατεί στις ευρωπαϊκές ηγεσίες. Η πολιτική της «αποστείρωσης», η μόνη που μέχρι στιγμής τους συνδέει, σημαίνει τη μετατροπή της καρκινοπαθούς περιφέρειας της ευρωζώνης σε ένα συνονθύλευμα προτεκτοράτων όπου η δημοκρατία και η εθνική κυριαρχία τίθενται στην άμεση εποπτεία των πιστωτών, κρατών ή ιδιωτών.
Τα καινούργια φρούτα
Παρ’ ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να διακρίνει κανείς τα ιδιαίτερα συμφέροντα που συνωθούνται σ’ αυτό το στρατηγικό κενό της ευρωπαϊκής ολιγαρχίας, ρισκάροντας ακόμη και τη διάλυση της Ευρωζώνης, μπορεί να διακρίνει ένα στοιχειώδη βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό από την ηγεμονεύουσα Γερμανία και τους στενούς εταίρους της. Η γερμανική καγκελαρία θέλει με ορίζοντα τη σύνοδο κορυφής της 23ης Ιουνίου, να δεσμεύσει την ελληνική ηγεσία σε ένα πρόγραμμα πρωτοφανούς σκληρής λιτότητας και επαχθούς δέσμευσης όλης της κρατικής περιουσίας έναντι του δανεισμού.
Έτσι, το όποιο κόστος νέου δανεισμού το 2012 θα αντισταθμιστεί και θα κυλήσει ο χρόνος μέχρι το 2013, οπότε τίθεται σε ισχύ ο νέος Μηχανισμος Σταθερότητας ESM και το ήδη θεσμοθετημένο καθεστώς ελεγχόμενης χρεοκοπίας που κάνει την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους υποχρεωτική. Τι θα γίνει το 2012 και με το νέο δάνειο των 60 δισ. ευρώ που θα χρειαστεί; Το καινούργιο «φρούτο» που έχει μπει στο τραπέζι είναι το μοντέλο της «Πρωτοβουλίας της Βιέννης», που εφαρμόστηκε από το 2009 σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Το μοντέλο αυτό προβλέπει τη συμμετοχή και των τραπεζών στην αναχρηματοδότηση των ομολόγων που λήγουν τον επόμενο χρόνο. Με τι αντίτιμο; Την υποθήκευση της κρατικής περιουσίας, φυσικά. Αυτά είναι και τα μόνα στοιχεία στα οποία συγκλίνουν οι εταίροι-πιστωτές της χώρας, που κατά τα λοιπά αλληλογρονθοκοπούνται σ’ ένα ρινγκ στο οποίο μπορούν να αναγεννηθούν όχι μόνο η δραχμή, αλλά και το μάρκο, και το φράγκο, και η λιρέτα, και η πεσέτα και όλα τα ξεχασμένα εθνικά νομίσματα των χωρών της Ε.Ε.
