Ζούμε, φαίνεται, στην δεκαετία του ‘50, όταν Αθήνα και Άγκυρα συζητούσαν χωρίς να ενημερώνεται η Λευκωσία. Πριν τη συμφωνία για την «ανεξαρτησία» της Κύπρου, η τότε ελληνική κυβέρνηση επιχειρούσε στο πλαίσιο της ΝΑΤΟϊκής συμμαχίας μια συνεννόηση με την Τουρκία και τη Βρετανία, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι «ιθαγενείς» στην Κύπρο. Και εκείνες οι συνεννοήσεις οδήγησαν σε μια κολοβωμένη ανεξαρτησία, εξαρτώμενη, ευάλωτη, η οποία προδιαγραμμένα θα οδηγείτο στα προ της ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας σχέδια. Και κυρίως, το σχέδιο της Τουρκίας για διχοτόμηση του νησιού με τη Βρετανία να συντηρεί το δόγμα του «διαίρει και βασίλευε». Κι αυτό έγινε.
Πώς μπορεί, όμως, να διανύουμε σήμερα παρόμοια περίοδο; Τα δεδομένα είναι προδήλως διαφορετικά αλλά είναι προφανές ότι υπάρχει έντονη καχυποψία από πλευράς της Λευκωσίας ότι παίζεται ένα παιχνίδι πίσω από την πλάτη της. Αυτή η καχυποψία φαίνεται να ενισχύεται από διάφορες κινήσεις, που γίνονται και εγείρουν μια σειρά από ερωτήματα:
1. Παίζει κρυφτό με τη Λευκωσία η Αθήνα και δεν την ενημερώνει πλήρως σε ό,τι αφορά τις συζητήσεις της με την Άγκυρα;
2. Συζητά με την κατοχική Τουρκία θέματα που αφορούν το Κυπριακό ή το έχει αφήσει στο ράφι;
Αυτά τα ερωτήματα είναι μερικά από τα όσα απασχολούν τη Λευκωσία, καθώς γίνεται αντιληπτό ότι τόσο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, φαίνεται να θεωρούν μεν πονοκέφαλο το Κυπριακό αλλά ταυτόχρονα στην προσπάθεια τους να μην εμποδίζει την… ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, επιχειρούν να το εγείρουν, όταν και όποτε έχει όρεξη η Άγκυρα, για να «πουλήσουν» τούτο τόσο στο εσωτερικό όσο και στη Λευκωσία.
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, παρουσιάζεται να διαδίδει πως είναι αυτός που έπεισε τον Φιντάν να δώσει οδηγίες στον εγκάθετο της Άγκυρας, Ερσίν Τατάρ, να μεταβεί στη Νέα Υόρκη για το δείπνο της 15ης Οκτωβρίου με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες και τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Αν και επί της ουσίας δεν έγινε κανένα βήμα από τουρκικής πλευράς, ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση θέλει να αναδείξει παρασκηνιακά τη συμβολή της στο να γίνει το περιβόητο δείπνο.
Την ίδια ώρα, φαίνεται η Αθήνα να μην πολυασχολείται επί της ουσίας με τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό, ούτε και θέλει ιδιαίτερη εμπλοκή, εκτός κι εάν αυτό το επιβάλλει μια φόρμουλα των Ηνωμένων Εθνών, όπως είναι η Πενταμερής Διάσκεψη, που έχει γίνει πολλές φορές στο παρελθόν.
Υφίστανται οι διαφωνίες
Φάνηκε από την τελευταία συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδος και Τουρκίας, ότι οι διαφωνίες στο Κυπριακό παραμένουν. Η ελλαδική πλευρά απέφυγε επιμελώς να αναδείξει την ουσία της διαφοράς αλλά και την ουσία του Κυπριακού. Να εξηγήσει γιατί υπάρχει διαφωνία. Είναι γνωστό ότι η κατοχική πλευρά ζητά αναγνώριση των «πραγματικοτήτων», που γι’ αυτήν σημαίνει αποδοχή των αποτελεσμάτων της εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής εδαφών της Κύπρου από την Τουρκία. Και ποια ήταν η απάντηση του Γ. Γεραπετρίτη; Να «απαγγείλει» το γνωστό «ποίημα»-κλισέ, που χρησιμοποιούν όλοι οι αξιωματούχοι τρίτων χωρών, περί λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, χωρίς να απαντά στον Χακάν Φιντάν. Χωρίς να θέτει την ουσία του ζητήματος της Κύπρου. Ένα γενικό λογύδριο, το οποίο ανασύρεται από το ράφι, «απαγγέλλεται» και δεν ενοχλεί.
Ταυτόχρονα, στην αντίπερα όχθη, η Τουρκία υιοθετεί μια τακτική με δυο άξονες: Πρώτο, παρουσιάζεται να διαχωρίζει, σε αυτή τη φάση, το Κυπριακό από τα ελληνοτουρκικά. Προτάσσει μια λογική σύμφωνα με την οποία είναι έτοιμη να τα βρει με την Ελλάδα στο Αιγαίο, αλλά στην Κύπρο υπάρχουν κόκκινες γραμμές. Δεύτερο, στο βάθος και παρασκηνιακά η Άγκυρα συζητά ένα πακέτο, φτάνει να αποκτήσει πλεονεκτήματα και στις δυο περιοχές. Αυτό θα γίνει όταν στην Κύπρο είτε διά μιας συμφωνίας είτε διά της μη λύσης θα εδραιώσει την παρουσία της στο νησί. Όταν λοιπόν θα έχει πάρει ό,τι θέλει στην Κύπρο θα διαπραγματευθεί και με την Ελλάδα, η οποία φαίνεται από τώρα ότι είναι έτοιμη να επιδείξει ευελιξία.
Στην Αθήνα, που φαίνεται να μην γνωρίζουν την τουρκική συμπεριφορά και τακτική, αν και έπρεπε μετά από τόσα χρόνια, θεωρούν πως η Άγκυρα έχει διάθεση για συνεννόηση και συνεργασία, αλλά «δεν θα ανοίξει από τώρα τα χαρτιά της, χρειάζεται υπομονή». Στην κατοχική πλευρά, ο Ερντογάν ο οποίος κάνει κουμάντο σε όλα έχει δώσει οδηγίες στον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, να χειρίζεται τα ελληνοτουρκικά και να δείχνει «ανοικτός» για συζήτηση, χωρίς να διαφοροποιείται από διαχρονικές αξιώσεις.
Είναι προφανές πως σε αυτή τη φάση, η Αθήνα αγοράζει χρόνο ή νομίζει ότι πράττει τούτο. Αγοράζει χρόνο για να παραμείνουν τα «ήρεμα νερά», πλην όμως αυτό δεν εμποδίζει την Άγκυρα να προκαλεί ενίοτε και μικρές εντάσεις. Είναι προφανές ότι συχνά-πυκνά η κατοχική δύναμη κτυπά καμπανάκι για να υπενθυμίζει τις παράλογες διεκδικήσεις τη στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Θέλει διακαώς η ελλαδική πλευρά να διατηρήσει τα «ήρεμα νερά», αλλά αυτό προφανώς θα έχει τίμημα. Η Τουρκία θέλει ανταλλάγματα. Και ο λογαριασμός που καθορίζει ενίοτε η κατοχική πλευρά είναι ψηλός. Ψηλός λογαριασμός για μια ψευδαίσθηση, για μια προσωρινή «εκεχειρία». Αλλά προφανώς με την πολιτική που ακολουθεί η Αθήνα αυτό είναι το μέγιστο που μπορεί να… πετύχει.
Αγοράζει καρέκλα για τον Τατάρ
Στην Κύπρο δεν υπάρχουν «ήρεμα νερά» καθώς οι κατοχικές δυνάμεις κινούνται στη νεκρή ζώνη, δημιουργούν μικρές εντάσεις και κρίσεις και προελαύνουν. Την ίδια ώρα, σε διπλωματικό επίπεδο, η Άγκυρα κινείται έντονα για πολιτική αναβάθμιση του ψευδοκράτους. Οι Τούρκοι πιέζουν κράτη επιρροής τους για να προσκαλούν τον Τατάρ σε περιφερειακές συναντήσεις του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών.
Για τις μεθόδους της Άγκυρας αναφέρθηκε προ ημερών, ένας πρώην κατοχικός ηγέτης, ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, που επίσης χρησιμοποιήθηκε από την Άγκυρα για να προωθήσει το στρατηγικό της αυτό στόχο, της βαθμηδόν αναβάθμισης του κατοχικού καθεστώτος. Ο Ταλάτ υποστήριξε ότι ο Ερσίν Τατάρ μπόρεσε να συμμετάσχει στη Σύνοδο Ηγετών του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών στην Κιργισία, όταν η Τουρκία διέγραψε χρέος της Κιργισίας ως αντάλλαγμα την πρόσκληση. Κατά τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, η Κιργισία, μετά από συνεννόηση με την Άγκυρα, προχώρησε και προσκάλεσε τον σημερινό εγκάθετο της Τουρκίας στα κατεχόμενα και αυτό το χρέος διαγράφηκε (60 σχεδόν εκατομμυρίων δολαρίων). Για το ίδιο θέμα αναφέρθηκε και το ιδιωτικό ειδησεογραφικό πρακτορείο της Κιργισίας «24.kg» που, επικαλούμενο το Γραφείο Τύπου της Προεδρίας της χώρας, έκανε αναφορά για διαγραφή χρέους ύψους 58,9 εκ. δολαρίων.
Προς το παρόν, η Τουρκία επενδύει για αναβάθμιση της αποσχιστικής οντότητας, του ψευδοκράτους, στα τουρκόφωνα κράτη. Το εγχείρημα για αναγνώριση είναι ακόμη δύσκολο και το γνωρίζουν τούτο στην Άγκυρα, πλην όμως η προσπάθεια δεν εγκαταλείπεται.
