Πώς να μιλήσει κανείς για ένα τόσο πλούσιο και σύνθετο φαινόμενο όπως η «δεκαετία των ανολοκλήρωτων θυελλών», που με τους ξεσηκωμούς των νέων και τα κινήματα των λαών συγκλόνισε όλη την υφήλιο; Πώς να καταπιαστεί κανείς μέσα σε λίγες αράδες με αυτήν την «θαυμάσια αναταραχή» που τελικά νικήθηκε από το αντίπαλο στρατόπεδο, και επιχειρήθηκε να αλλοιωθεί σε έναν ανώδυνο μύθο; Υπάρχουν έργα σπουδαίων διανοητών και αγωνιστών τα οποία υποψιάζουν τον ανήσυχο αναγνώστη για το τι πραγματικά συνέβη στα δέκα και πάνω χρόνια που διάρκεσε ο παγκόσμιος «Μάης του ’68». Μια μικρή γεύση από αυτά δίνουμε στην παρούσα σελίδα, ξεκινώντας με λίγα αποσπάσματα από την κατατοπιστική εισαγωγή της μοναδικής στην Ελλάδα συλλογής «68 ντοκουμέντα μιας γενιάς που άλλαξε τον κόσμο»:
- Μιλώντας όσο πιο συνοπτικά γίνεται, δύο πράγματα μπορούν να ειπωθούν για τους αγώνες εκείνης της περιόδου: Πρώτο, το κύμα των επαναστατικών θυελλών των δεκαετιών 1960-1970, αν και ανολοκλήρωτο, άφησε πίσω του έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό από τον «παλιό» κόσμο των προηγούμενων δεκαετιών. Δεύτερο, η τελική έκβαση εκείνων των αγώνων σημαδεύτηκε από την προετοιμασία και το «θρίαμβο» της αναδιάρθρωσης του καπιταλιστικού συστήματος, και έκλεισε με την κατάρρευση, και τυπικά, του «υπαρκτού σοσιαλισμού».
- Οι λόγοι των αρνητικών εξελίξεων θα πρέπει να αναζητηθούν στην τεράστια δύναμη που κινητοποίησε ο ιμπεριαλισμός και ο καπιταλισμός, αλλά και στην καθοριστική βοήθεια που του έδωσε η πανικοβλημένη από τα αλλεπάλληλα και «ανεξέλεγκτα» επαναστατικά κύματα νέα, τότε, ηγεσία της ΕΣΣΔ – η οποία δεν δίστασε να καταγγείλει ως «προβοκάτορες», «πολεμοκάπηλους», «επικίνδυνους» τα εκατομμύρια των μαχητών που ρίχνονταν στη σύγκρουση, κι έφτασε συχνά σε συνεργασία με τον ιμπεριαλισμό και τους αντιδραστικούς για την κατάπνιξη των κινημάτων.
- Η περίοδος για την οποία μιλάμε σημαδεύτηκε από μια τεράστια κινητοποίηση μαζών, μια επαναστατική θύελλα που ξέσπασε και αγκάλιασε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Δεν υπήρξε σχεδόν καμιά χώρα που να μη συγκλονίστηκε από αναταραχές, κινητοποιήσεις και διεκδικήσεις. Επί δέκα και πλέον χρόνια η πραγματικότητα χρωματίστηκε από μαζικά ριζοσπαστικοποιημένα κινήματα, λαϊκές εξεγέρσεις, ένοπλους ξεσηκωμούς και επαναστάσεις – και ταυτόχρονα βάφτηκε κόκκινη από το αίμα εκατομμυρίων αγωνιστών που βίωσαν στο πετσί τους κάθε είδους κινήσεις καταστολής, ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, βρώμικους πολέμους και γενοκτονίες…
- Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 η παγκόσμια αστική τάξη και ο ιμπεριαλισμός ανέμεναν ότι θα καταφέρουν να εμποδίσουν τις αντιαποικιακές εξεγέρσεις, ώστε να μην φτάσουν στην καρδιά των ιμπεριαλιστικών μητροπόλεων, κρατώντας την εργατική τάξη και ιδίως τη νεολαία ήσυχη και πειθαρχημένη, γοητευμένη από τη λεγόμενη κοινωνία της αφθονίας και τον καριερισμό. Η θύελλα των κινημάτων που, σε πείσμα της επώδυνης για τους λαούς «ειρηνικής συνεργασίας», φύσηξε σε όλο τον πλανήτη, έκανε σκόνη αυτούς τους σχεδιασμούς. Έτσι φτάνουμε στον «Μάη του 1968»…
Δύο βιβλία από τις εκδόσεις Α/συνεχεια
68 ντοκουμέντα μιας γενιάς που άλλαξε τον κόσμο
Το βιβλίο αυτό παρουσιάζει, σε 372 σελίδες μεγάλου σχήματος, μια σειρά από ντοκουμέντα της πολύμορφης εξέγερσης που συγκλόνισε τον κόσμο: 68 κείμενα μιας γενιάς αγωνιστών, ομάδων, οργανώσεων και κομμάτων τα οποία καλύπτουν μια δεκαπενταετία (1960-1975) επαναστατικών αγώνων όπως ξεδιπλώθηκαν σε κάθε γωνιά του πλανήτη, από το Παρίσι στο Σαντιάγκο και από το Σικάγο στη Σαϊγκόν. Μέσα από τα ντοκουμέντα αυτού του βιβλίου αναδεικνύεται το εύρος και το βάθος της κριτικής και της αμφισβήτησης που άσκησαν τα κινήματα σε όλους τους τομείς.
Κινηματογράφος & ’68: Οπλισμένες κάμερες
Ένα βιβλίο 144 σελίδων για τη σχέση του κινηματογράφου με τα επαναστατικά κινήματα και την κριτική σκέψη του ’68, αναδεικνύοντας την ανάγκη κατάργησης των διαχωρισμών ανάμεσα σε ειδικούς και μη, σε δημιουργούς και θεατές, σε «παραγωγούς» και «καταναλωτές» τέχνης. Μέσα από ντοκουμέντα της εποχής, κείμενα κινηματογραφιστών και κινηματογραφικών ομάδων που ανέπτυξαν έντονη δραστηριότητα στο κίνημα και στον κινηματογράφο, το βιβλίο αυτό αναφέρεται σε μια πλευρά της κινηματογραφικής και κοινωνικής ιστορίας που παραμένει ελάχιστα γνωστή στη χώρα μας.
Τροφή για σκέψη
Ιμάνουελ Βαλερστάιν & Σάρον Ζούκιν: Όχι μόνο η επανάσταση του 1968 κατευθύνθηκε, έστω και δευτερευόντως, ενάντια στην «παλιά Αριστερά» σε όλο τον κόσμο, αλλά αυτή η «παλιά Αριστερά» απάντησε, όπως ξέρουμε, με το ίδιο νόμισμα: αρχικά βρέθηκε αποσβολωμένη να δέχεται επίθεση εξ αριστερών (ποιοι, εμείς, που έχουμε τέτοια άψογα πιστοποιητικά;), και μετά εξαγριώθηκε βαθιά με τον τυχοδιωκτισμό που η «νέα Αριστερά» αντιπροσώπευε στα μάτια της. Η οποία με τη σειρά της έδινε ολοένα και μεγαλύτερη έμφαση στην ιδεολογική κεντρικότητα της πάλης της με την «παλιά Αριστερά». Αυτό πήρε τη μορφή πολλαπλών «μαοϊσμών» σε όλο τον κόσμο, και φυσικά στην ίδια την Κίνα.
Μαξ Ελμπάουμ: Οι ακτιβιστές των ΗΠΑ είδαν την εθνική απελευθέρωση στον παγκόσμιο Νότο ως την αιχμή του παγκόσμιου προοδευτικού κινήματος. Αγκάλιασαν τον επαναστατικό εθνικιστικό αυθορμητισμό των έγχρωμων κοινοτήτων, όπου ο μαρξισμός, ο σοσιαλισμός και ο εθνικισμός αναμίχτηκαν και συμπλέχτηκαν. Συνέδεσαν τους επαναστάτες στις ΗΠΑ με τριτοκοσμικά κόμματα και ηγέτες –από τον Μάο και τον Τσε Γκεβάρα ως τον Χο Τσι Μινχ και τον Αμίλκαρ Καμπράλ– που αποδείκνυαν ότι «η δύναμη του λαού είναι μεγαλύτερη από την τεχνολογία».
Κοστάντσο Πρέβε: Ας πάψουμε να βλέπουμε το ’68 σαν ιδρυτικό μύθο μιας μεταφυσικής πάλης ενάντια στην εξουσία: πάλη που θεωρείται θετική και ηθικά αποδεκτή, αρκεί να διαχωρίζεται από οιαδήποτε επαναστατική ουτοπία για την αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων παραγωγής. Αυτή η «νέα φιλοσοφία» έγινε κάτι σαν διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά το δοκούν, που χρησιμεύει σαν φιλοσοφική νομιμοποίηση των ιμπεριαλιστικών στρατιωτικών επεμβάσεων (από τη Βοσνία ως το Ιράκ), με μια αντίληψη απελπισμένου ευρωκεντρισμού…
Γιάννης Χοντζέας: Όταν αναφερόμαστε στο Μάη του ’68, δεν περιοριζόμαστε στο Γαλλικό Μάη. Περικλείνουμε στην έννοια αυτή το σύνολο των κινημάτων που συγκλόνισαν τον κόσμο σε Δύση και Ανατολή, στα χρόνια της δεκαετίας του 1960 και των αρχών του 1970, όπως της ιαπωνικής νεολαίας του 1960, της αμερικάνικης νεολαίας του τέλους του 1960, της κινέζικης νεολαίας, της γαλλικής, της ιταλικής και της γερμανικής… Για δέκα και πάνω χρόνια, εκατομμύρια νέοι σε όλα τα σημεία σχεδόν του κόσμου αγωνίζονταν πρώτα απ’ όλα για υποθέσεις που αφορούσαν μακρινούς λαούς, ενάντια σε συγκεκριμένους πολέμους, και τελικά για την αλλαγή του συστήματος κοινωνικών σχέσεων σε όλες του τις μορφές και εκδηλώσεις.
