Με κλειστά τα βιβλιοπωλεία και τις βιβλιοθήκες μοιάζει παράξενο να μιλάς για πολιτική βιβλίου. Όμως, αν μιλάμε για μια Αριστερά του Πολιτισμού, το να παραμένουμε στα ευχολόγια και στις διαμαρτυρίες σε σχέση με το βιβλίο είναι το λιγότερο ατυχές.
Θα αποφύγω να θεωρητικολογήσω και, ως άνθρωπος που με πολλές ιδιότητες σχετίζεται με τον χώρο αυτό, θα ήθελα να κάνω προτάσεις και όχι ευχές. Προτάσεις που θέτουν μια σειρά ζητημάτων προς συζήτηση:
‒ Το πρώτο και βασικό είναι πως δεν μπορούμε να μιλάμε για πολιτική βιβλίου χωρίς Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Παρά τις δυσλειτουργίες, την αδιαφάνεια και τα προβλήματα του ΕΚΕΒΙ, η «εν μια νυκτί» κατάργησή του αποτέλεσε ασφαλώς μεγάλο πλήγμα για το βιβλίο…
Η πρώτη μου πρόταση, λοιπόν, δεν είναι άλλη από τη συγκρότηση ενός νέου Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, το οποίο θα πρέπει να στελεχωθεί με αξιοκρατικά κριτήρια και διαφανείς διαδικασίες.
Η Διοίκησή του θα πρέπει να αποτελείται από πρόσωπα κοινής αποδοχής, τα οποία θα επιλεγούν από Διακομματική Επιτροπή, με αυξημένη πλειοψηφία, με προτάσεις προσώπων που θα γίνουν από φορείς του βιβλίου: Ενώσεις συγγραφέων, εκδοτών, βιβλιοπωλών, εργαζομένων στον χώρο του βιβλίου, βιβλιοθηκονόμων.
Στο συμβούλιο του νέου ΕΚΕΒΙ θα πρέπει να εκπροσωπούνται όλοι αυτοί οι φορείς με αναλογικότητα.
Οι εργαζόμενοι θα επιλεγούν με αυστηρά συγκροτημένη μοριοδότηση.
Το νέο ΕΚΕΒΙ πέραν των όσων είχε αναλάβει ο προκάτοχός του, θα πρέπει να στηρίξει αποφασιστικά την επίσκεψη συγγραφέων, εικονογράφων, μεταφραστών, επιμελητών σε σχολεία, βιβλιοθήκες, πανεπιστημιακά ιδρύματα και πολιτιστικούς φορείς σε όλη την Ελλάδα, με αμοιβές για τους ανθρώπους του βιβλίου και με κάλυψη των εξόδων διαμονής κ.λπ.
Θα πρέπει να υπάρξει οικονομική ενίσχυση σε «σπίτια συγγραφέων» ανά την Ελλάδα.
Θα πρέπει ακόμη να στηρίξει τη μετάφραση ελληνικών βιβλίων στο εξωτερικό και να μεριμνήσει ώστε το ελληνικό βιβλίο να φτάσει σε όλη την ομογένεια.
‒ Το δεύτερο και κρίσιμο ζήτημα είναι η επιστροφή και η ανάπτυξη δράσεων Φιλαναγνωσίας στα σχολεία αλλά και στο σύνολο των εκπαιδευτικών βαθμίδων.
Η δημιουργία σχολικών βιβλιοθηκών σε όλα τα σχολεία της χώρας είναι καθοριστική για τη στήριξη του βιβλίου, διότι από εκεί ξεκινά η αγάπη για το βιβλίο και την ανάγνωση.
Αυτά θα πρέπει να συνδυαστούν με αλλαγές στα σχολικά προγράμματα, με σεμινάρια και επιμορφώσεις εκπαιδευτικών, με προσλήψεις βιβλιοθηκονόμων σε κάθε δήμο της χώρας.
Το βιβλίο πρέπει να γίνει μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε όλες τις τάξεις, όχι μόνο μέσα από διάφορα ανθολόγια, αλλά με το διάβασμα βιβλίων.
Πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί από ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση. Ενδεικτικά αναφέρω τις «Βιβλιοδρομίες» των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα.
‒ Μέσα στην πανδημία, ενώ το βιβλίο δεν φάνηκε να πλήττεται σε ό,τι αφορά τις πωλήσεις και οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι μπόρεσαν να περάσουν σχετικά αλώβητα αυτή τη δύσκολη εποχή, δε συνέβη το ίδιο με τους δημιουργούς, τους εργαζομένους και τα βιβλιοπωλεία.
Υπάρχει ανάγκη μέριμνας και καθορισμός δίκαιων αμοιβών για όλους, ο αυστηρός έλεγχος για την καταβολή δικαιωμάτων, σε έναν χώρο όπου σήμερα δεν επικρατεί κανένας κανόνας.
‒ Για τη στήριξη των βιβλιοπωλείων και των δημιουργών θα πρέπει να απαγορευτεί η δωρεάν διανομή βιβλίων μαζί με εφημερίδες και περιοδικά. Τα βιβλία ή πρέπει να αγοράζονται από τα βιβλιοπωλεία ή να δανείζονται από τις βιβλιοθήκες.
Η τακτική εντύπων μέσων ενημέρωσης και εκδοτικών οίκων με το «βιβλίο-δώρο» έχει απαξιώσει το ίδιο το βιβλίο και έχει πλήξει τους νέους δημιουργούς. Παράλληλα αποτελεί επί της ουσίας ένα είδος «αθέμιτου ανταγωνισμού».
‒ Πρέπει να απαγορευτεί η διάθεση βιβλίων από σούπερ μάρκετ και αλυσίδες καταστημάτων ηλεκτρικών ειδών. Τα βιβλία πρέπει να διατίθενται αποκλειστικά από βιβλιοπωλεία-χαρτοπωλεία.
‒ Ειδικά για τα περιφερειακά βιβλιοπωλεία πρέπει να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα στήριξης.
‒ Τέλος, ακολουθώντας το παράδειγμα δράσεων όπως αυτό των Δήμων του Νομού Καστοριάς, της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης του Νομού και της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, θα πρέπει σε κάθε νόμο της χώρας να οργανωθούν εβδομάδες βιβλίου όπου συγγραφείς θα επισκέπτονται όλα τα σχολεία της περιοχής και θα πραγματοποιούνται σεμινάρια για εκπαιδευτικούς και γονείς.
Αυτές είναι κάποιες πρώτες σκέψεις-προτάσεις, που φυσικά χρειάζονται επεξεργασία και συζήτηση.
Ωστόσο θα πρέπει να υπάρξουν και άμεσα βήματα.
Είναι ήδη αργά…
