Οι αγορές επιβραβεύουν -με το αζημίωτο- τα μνημονιακά πειράματα, οι ευρωκράτες φλυαρούν
για το «τέλος της λιτότητας» και το Βερολίνο θέλει όλη την Ε.Ε. μια αιώνια τρόικα. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Πόσο «Ευρωπαίοι» αισθάνονται οι Ευρωπαίοι; Μια έρευνα γενετιστών επιχείρησε να δημιουργήσει βιολογική βάση στη συγγένεια που οφείλουν να αισθάνονται οι κάτοικοι της Γηραιάς Ηπείρου, Ανακάλυψε εντυπωσιακές ταυτίσεις στο γενετικό υλικό τους. Ωστόσο, ακόμη κι αν το γενετικό υλικό είναι ταυτόσημο, ακόμη κι αν οι γλωσσικές, οι πολιτισμικές ή οι ιστορικές συγγένειες είναι βαθιές, οι Ευρωπαίοι έχουν όλο και λιγότερους λόγους να νιώθουν καλά ως «Ευρωπαίοι», δηλαδή ως πολίτες της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης. Μια άλλη έρευνα των ινστιτούτων Ipsos και CGI σε πολίτες των 6 μεγαλύτερων χωρών Ε.Ε. και Ευρωζώνης (Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ισπανία, Ιταλία και Πολωνία) που δημοσιοποιήθηκε αυτή την εβδομάδα, κατέγραψε ρεκόρ απαισιοδοξίας: Tρεις στους τέσσερις Ευρωπαίους δηλώνουν ότι περιμένουν επιδείνωση της οικονομικής κρίσης αυτό τον χρόνο.
Ρευστότητα κατά λιτότητας
Θα μπορούσε να είναι αλλιώς; Όχι. Ενώ συνεχίζεται η διελκυστίνδα για το «τέλος της λιτότητας» στην Ευρωζώνη -με τον Αμερικανό υπουργό Οικονομικών και άλλους ομολόγους του τού G7 που συνέρχεται στο Λονδίνο από χθες να παίρνουν τη σκυτάλη των πιέσεων προς τη γερμανική ηγεσία- δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη αλλαγής ρότας στην ευρωπαϊκή ηγεσία. Την εξαίρεση υποτίθεται ότι έκανε από την περασμένη εβδομάδα ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, με τη μείωση των επιτοκίων του ευρώ. Αλλά και με την προαναγγελλόμενη παρέμβαση στα επισφαλή δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Με λίγα λόγια, η ΕΚΤ εξετάζει ένα σχέδιο τιτλοποίησης των «κόκκινων» τραπεζικών δανείων έναντι των οποίων θα παράσχει πρόσθετη ρευστότητα στις τράπεζες, ώστε αυτές με τη σειρά τους να αρχίσουν να χορηγούν δάνεια στις μικρομεσαίες κυρίως επιχειρήσεις. Ουσιαστικά πρόκειται για μια άλλη μορφή «ποσοτικής χαλάρωσης», αντίστοιχης με τα προγράμματα που εφαρμόζουν η Αμερικανική και η Ιαπωνική Κεντρική Τράπεζα, ένα είδος «κόψιμο» χρήματος, απροσδιόριστου -προς το παρόν- ύψους. Αυτό θα προστεθεί τα 7 και πλέον τρισ. δολάρια ρευστού που έχουν διοχετεύσει οι μεγαλύτερες Κεντρικές Τράπεζες του κόσμου από την αρχή της κρίσης, με εξαιρετικά αμφίβολα μέχρι στιγμής αποτελέσματα. Ωστόσο, έτσι κι αλλιώς, μέτρα τέτοιου τύπου δεν συνιστούν το «τέλος της λιτότητας». Είναι χρηματοοικονομικά εργαλεία που φιλοδοξούν να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη, αν και το μεγαλύτερο μέρος τους «χάνεται στο δρόμο». Είτε διατηρείται ως ρευστότητα ασφαλείας στα ταμεία των επιχειρήσεων. Είτε διοχετεύεται στο χρηματιστηριακό τζόγο. Εξού και η ευφορία των αγορών, τα απανωτά ιστορικά ρεκόρ στη Wall Street και στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια και, εσχάτως, στην εντυπωσιακή στροφή στις αγορές κρατικών ομολόγων, ακόμη και αυτές του καταρρακωμένου ευρωπαϊκού Νότου.
Η πορτογαλική έξοδος
Αυτό το τελευταίο στοιχείο, που επισφραγίστηκε με την «πανηγυρική» έξοδο της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας στις αγορές με χαμηλό επιτόκιο, έχει τις τελευταίες μέρες πυροδοτήσει μια φιλολογία για αλλαγή κλίματος στην Ευρωζώνη και ιδιαίτερα την αμαρτωλή και κυρίως μνημονιακή περιφέρειά της. Η πτώση των spreads ακόμη και για τα ελληνικά ομόλογα σε επίπεδα της προ Μνημονίου εποχής εορτάστηκε -μαζί με το Πάσχα- ως επιβράβευση των προσπαθειών για επιστροφή στον δρόμο της δημοσιονομικής αρετής. Μαζί με αυτή την εξέλιξη, μια συγχορδία ανακοινώσεων από οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης και αναλυτές χρηματοπιστωτικών κολοσσών πιστοποιεί ότι το διεθνές κλίμα αλλάζει έναντι της Ελλάδας. Υπάρχουν πολλοί λόγοι να είναι κανείς καχύποπτος απέναντι σ’ αυτή την εξέλιξη, ωστόσο η εξήγηση είναι απλούστερη από τα σενάρια συνωμοσίας. Η περίσσεια ρευστότητα που δημιουργούν οι κεντρικές τράπεζες πυροδοτεί μια αλλαγή πλεύσης για το έξυπνο, κερδοσκοπικό χρήμα. Οι ίδιοι παράγοντες των αγορών που έβγαλαν ένα σκασμό λεφτά από τα νομίσματα ή τον πυρετό των χρηματιστηρίων, οι ίδιοι που πριν από τρία χρόνια άρχισαν να εκτοπίζουν από τις αγορές τα ελληνικά ή τα πορτογαλικά ομόλογα, αυτοί σήμερα επιστρέφουν σ’ αυτά αναζητώντας ασφαλείς αποδόσεις. Το πάρτι ευφορίας που στήνεται στις αγορές, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι έχει το παραμικρό αντίκρισμα στην κατάσταση της πραγματικής οικονομίας των μνημονιακών χωρών. Η κερδοσκοπία ζει στο δικό της παράλληλο, εικονικό σύμπαν και τίποτα δεν την εμποδίζει να αντλεί υπεραξίες από μια ακόμη φούσκα.
Σύνοδοι Κορυφής
Η ευρωπαϊκή ελίτ, ακόμη και η γερμανική που δηλώνει τόσο συχνά την απέχθειά της στις φούσκες, δεν δείχνει να ανησυχεί για το ενδεχόμενο. Προς το παρόν σιγοντάρει το σενάριο της «ευφορίας» που έχει στηθεί στις αγορές ομολόγων. Ιδιαίτερα το Βερολίνο είναι απορροφημένο στο πώς θα σκάσει δυο άλλες φούσκες που το βασανίζουν, την τραπεζική και τη φορολογική. Η πρώτη πρόκειται να απασχολήσει τη ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου, με βασικό αντικείμενο την τραπεζική ένωση. Τις προηγούμενες μέρες διέρρευσαν μερικά ακόμη εισηγητικά κείμενα για την ένωση αυτή, από τα οποία μάθαμε ότι ουσιαστικά το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα θα διχοτομηθεί, με τις «συστημικές» τράπεζες να απολαμβάνουν τα προνόμια του ειδικού ταμείου ανακεφαλαιοποίησης και των εγγυήσεων στις καταθέσεις έως 100.000 ευρώ, και τις άλλες να αφήνονται στην τύχη «εθνικών συστημάτων προστασίας». Το ίδιο και οι καταθέτες τους.
Για τη δεύτερη φούσκα που απασχολεί τους ευρωκράτες, τη φορολογική, μια ενδιάμεση Σύνοδος Κορυφής, στις 22 του μηνός, υποτίθεται ότι θα υιοθετήσει ένα ενιαίο σύστημα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και της φορολογικής απάτης. Εκεί θα δούμε πόσο αλήθεια έχουν οι διαβεβαιώσεις των επίσημων φορολογικών παραδείσων της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης -του Λουξεμβούργου, της Βρετανίας, της ίδιας της Γερμανίας- ότι θα εγκαταλείψουν τα ειδικά φορολογικά καθεστώτα που διαθέτουν για να προσελκύουν κεφάλαια από όλο τον πλανήτη.
Όλη η Ε.Ε. μια τρόικα
Γύρω από αυτά τα στριφνά, τεχνοκρατικά εκ πρώτης όψεως ζητήματα, συνεχίζεται ο υπόγειος γαλλογερμανικός πόλεμος για το τελικό σχέδιο για το ευρώ. Στον πυρήνα του πολέμου αυτού, στην πραγματικότητα, δεν βρίσκεται κάποια ριζική αντίθεση για τη «λιτότητα», αλλά το γεγονός ότι 20 χρόνια από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ που οδήγησε στο ευρώ οι ανισορροπίες ανάμεσα στις χώρες και την ανταγωνιστικότητά τους έχουν μεγεθυνθεί αντί να μειωθούν. Και η Γερμανία, η μόνη κερδισμένη (προς το παρόν) από την εξέλιξη, δεν φαίνεται διατεθειμένη να υποχωρήσει. Ίσα ίσα, φαίνεται να επιθυμεί το πείραμα των μνημονίων σε Ελλάδα, Πορτογαλία και Ιρλανδία να είναι η μόνιμη πραγματικότητα για όλη την Ευρωζώνη. Πιο αυθεντικά απ’ όλους ο Γερμανός, επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ Γενς Άσμουσε εξέφρασε αυτή την προοπτική δηλώνοντας: «Η Ευρώπη πρέπει να βάλει ένα τέλος στην τρόικα, που έχει δεχθεί πάρα πολύ μεγάλη κριτική. Οι μελλοντικές κρίσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται από τους θεσμούς της Ε.Ε. Η τρόικα πρέπει να εγκαταλειφθεί αμέσως μόλις ο μόνιμος μηχανισμός της Ε.Ε., o ΕSM, τεθεί σε πλήρη λειτουργία ως ευρωπαϊκός θεσμός». Προσεχώς τρόικα διαρκείας…
