Στο προηγούμενο φύλλο, στο Α΄ μέρος του άρθρου, αναφερθήκαμε σε δύο χώρους της επίσημης αριστεράς, τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ, και τη στάση τους σχετικά με τα ελληνοτουρκικά ζητήματα – και ιδιαίτερα όσον αφορά το αν εκτιμάται ή όχι ο κίνδυνος του τουρκικού επεκτατισμού. διότι είναι ένα πράγμα να αναφέρεσαι σε κινδύνους θερμών επεισοδίων, σε «ατυχήματα» και σε «επιδιαιτησίες», και είναι άλλο να εκτιμάς πως υπάρχει ένα ενεργό τόξο περιφερειακής πολιτικής που τροφοδοτείται και αναπτύσσεται από τον τουρκικό επεκτατισμό. Όπως είναι άλλο ζήτημα να εξισώνονται οι δύο χώρες, να θεωρούνται και οι δύο το ίδιο υπεύθυνες, το ίδιο επιθετικές η μία απέναντι στην άλλη («επικίνδυνος και άδικος ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός»). Δηλαδή να μην διακρίνεται καθόλου η διαφορά ισχύος, ο περιφερειακός ρόλος, η ίδια η δομή της Τουρκίας ως επεκτατικής δύναμης, ως δύναμης που με κάθε τρόπο θέλει να επεκτείνει την ισχύ της και προς δυσμάς. Ακόμα περισσότερο, να μην θεωρούνται σοβαρές οι προειδοποιήσεις ότι η Τουρκία ορέγεται να καταλάβει ολόκληρη την Κύπρο, μέρος της εδαφικής επικράτειας της Ελλάδας, και συνολικά να δορυφοροποιήσει την Ελλάδα.
Όλα αυτά είναι η πραγματική πολιτική του τουρκικού επεκτατισμού απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο. Επομένως η αναφορά στον τουρκικό επεκτατισμό δεν είναι ένας μηρυκασμός «εθνικιστικού» λόγου που στοχεύει στην κάλυψη των φιλοδοξιών των ελληνικών ελίτ να κυριαρχήσουν στην Αν. Μεσόγειο. Αντίθετα, αφορά μια τεράστια απειλή για τη χώρα, την κοινωνία, τον λαό, τον ελληνισμό. Μια απειλή που είναι ενεργή και δυναμώνει την επιθετικότητα της, ιδίως μέσα στην ειδική συγκυρία του πολέμου στην Ουκρανία και του αναδασμού που είναι σε εξέλιξη.
Μια πιο απλοϊκή λογική θα συμπέραινε πως όλα τα γεννά ο καπιταλισμός, ο ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός, κι ότι η μόνη απάντηση είναι η ένταση της εσωτερικής πάλης ενάντια στην αστική τάξη κάθε χώρας και η αλληλεγγύη και η φιλία των λαών. Ακριβώς σε αυτήν τη λογική κινείται και ένα άλλο τμήμα της ελληνικής αριστεράς, αυτό που αποκαλείται εξωκοινοβουλευτική αριστερά.
Η εξωκοινοβουλευτική αριστερά
Είναι εντυπωσιακό πως, ενώ έχουμε μια μεγάλη αναβάθμιση της Τουρκίας σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη με ακόμα μεγαλύτερες φιλοδοξίες, και όλα τα γεγονότα το επιβεβαιώνουν, συνεχίζει να αγνοείται αυτός ο παράγοντας, υποβαθμίζεται ο εγγενής κίνδυνος που αποτελεί για τη χώρα. Υπάρχουν οργανώσεις που θεωρούν τις δύο αστικές τάξεις (Ελλάδας και Τουρκίας) εντελώς εξαρτημένες από τις ΗΠΑ, άρα ό,τι πρόκειται να γίνει θα είναι υπό τον έλεγχο ή την παραγγελία των ΗΠΑ. Άλλες οργανώσεις βλέπουν ένα κονταροκτύπημα δύο αστικών τάξεων για κυριαρχία στην περιοχή, που το περιγράφουν ως άδικο ανταγωνισμό. Ορισμένες καταγγέλλουν και τις δύο αστικές τάξεις, επειδή η μία (η τουρκική) με την «Γαλάζια Πατρίδα» και η άλλη (η ελληνική) με το «Αιγαίο κλειστή ελληνική λίμνη» οδηγούν σε μια κούρσα εξοπλισμών κ.ο.κ.
Οι πιο προσεκτικοί αυτών των χώρων πιθανολογούν ή δεν αποκλείουν θερμό επεισόδιο ή και πόλεμο, χωρίς βέβαια να μπαίνουν στο κόπο να χαράξουν μια γραμμή ή μια θέση για τον πόλεμο που μπορεί να προκύψει. Άλλωστε φταίνε και οι δύο αστικές τάξεις και ο κακός ιμπεριαλισμός, οπότε η αντιπολεμική αντιιμπεριαλιστική πάλη των λαών της περιοχής θα πράξει το καθήκον της. Τόσο απλά…
Ανακεφαλαιώνοντας, δεν υπάρχει η κατηγορία «τουρκικός επεκτατισμός». Υπάρχουν δύο αντιδραστικά αστικά καθεστώτα με εξαρτήσεις από τον ιμπεριαλισμό, που επιχειρούν να επωφεληθούν κάθε ένα για λογαριασμό του και σε βάρος του άλλου. Οπότε, τι δουλειά έχει ο λαός με αυτόν τον ανταγωνισμό;
Η εκτίμηση για τον τουρκικό επεκτατισμό και τους στόχους που θέτει στον επιχειρούμενο αναδασμό και το νέο συσχετισμό μεταξύ Μεγάλων Δυνάμεων και χωρών της περιοχής, τον ανοικτό φιλοτουρκισμό όλων των κοσμοκρατορικών δυνάμεων, και την επαίσχυντη θέση της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ υπέρ της Τουρκίας, όπως και η σχεδόν ειλημμένη απόφαση διαμοιρασμού του Αιγαίου υπέρ της Τουρκίας, είναι προβλήματα που για τους οργανισμούς της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς δεν έχουν καμία σημασία. Η προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητας, της εθνικής κυριαρχίας και η μετατροπή της πάλης αυτής στην κατεύθυνση της εθνικής ανεξαρτησίας τους αφήνει αδιάφορους – ή τη θεωρούν σχεδόν εθνικιστική.
Η ανάγκη πολιτικής προετοιμασίας του λαού για αντίσταση και αγώνα απέναντι στον τουρκικό επεκτατισμό και την ιμπεριαλιστική υπόθαλψή του, η ανάγκη άμυνας της χώρας και αποτρεπτικής ικανότητας, είναι θέματα που μυρίζουν εθνικισμό. Δεν μπορούν καν να φανταστούν ότι τέτοια ζητήματα μπορούν να θέσουν ουσιαστικά κριτήρια όσον αφορά τις επιλογές και τις πράξεις της αστικής τάξης στην Ελλάδα. Δεν μπορούν καν να φανταστούν πως αυτά τα θέματα μπορούν να συνδεθούν με τη ΝΑΤΟφροσύνη που βλάπτει τη χώρα, πως η πραγματική άμυνα και υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας περνά μέσα από την ενεργοποίηση του λαϊκού παράγοντα και την ενδυνάμωση του φρονήματός του. Αλλά είπαμε, αυτά μυρίζουν «εθνικισμό»…
Ορισμένα παραδείγματα
- «Αγώνας ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς πολέμουςκαι τους ανταγωνισμούς των αστικών τάξεων, ειδικά του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού. Ακύρωση των εξοπλιστικών προγραμμάτων, λεφτά για τις ανάγκες των εργαζομένων και του λαού. Έξοδος από το ΝΑΤΟ και τον ευρωστρατό, απομάκρυνση των βάσεων.» [ΝΑΡ]
- «Με τον ίδιο τρόπο που οξύνουν τις αντιθέσεις τους οι ιμπεριαλιστές, οξύνουν και τις ιδιαίτερες αντιθέσεις τους οι αστικές τάξεις των εξαρτημένων χωρών. Οι αλυσοδεμένες με τον Αμερικάνικο ιμπεριαλισμό χώρες, Ελλάδα και Τουρκία, αρπάζουν την ευκαιρία για επιπλέον διεκδικήσεις στην περιοχή. Οι πολιτικές της τούρκικης “Γαλάζιας Πατρίδας” και της ελληνικής “Κλειστής Λίμνης” στο Αιγαίο οδηγούν τους λαούς μας σε έναν άδικο και αντιδραστικό ανταγωνισμό με ανεπανόρθωτες συνέπειες.» [Κοινή ανακοίνωση ΚΚΕ (μ-λ), Mαοϊκού Κ.Κ. (Ισπανία), TKP/ML – Κ.Κ. Τουρκίας/ Μαρξιστικού Λενινιστικού]
- «Κλιμακώνεται η αντιδραστική αντιπαράθεση στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Δεν περνά μέρα πλέον που να μην γίνουν προκλητικές δηλώσεις κι από τις δύο μεριές. […] Οι δύο λαοί ποτίζονται συνεχώς με τόνους εθνικιστικής και σοβινιστικής υστερίας. Πίσω απ’ αυτούς, μαίνεται η αντιπαράθεση για το κέρδισμα γεωπολιτικών, ενεργειακών και οικονομικών πόντων. Οι εξαρτημένες αστικές τάξεις Τουρκίας και Ελλάδας προσπαθούν εναγωνίως να προσποριστούν κέρδη, κάθε μια για λογαριασμό της και σε βάρος της άλλης. Οι δύο λαοί βρίσκονται στη μέγγενη των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών ΗΠΑ-Δύσης απ’ τη μια και Ρωσίας-Ανατολής απ’ την άλλη, αλλά και των τυχοδιωκτικών βλέψεων των δύο αρχουσών τάξεων, που επιτείνουν το πρόβλημα.» [ΚΚΕ( μ-λ)]
- «Η πλήρης συμπόρευση της κυβέρνησης με τις πιο επιθετικές πλευρές των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ, όχι μόνο δεν κατευνάζει αλλά οξύνει τον ελληνοτουρκικό ανταγωνισμό.Η κάθε άρχουσα τάξη διεκδικεί για λογαριασμό της τη μερίδα του λέοντος στον ενεργειακό πλούτο της Αν. Μεσογείου, η κάθε μια “ποντάροντας” στις δικές της συμμαχίες, με αποτέλεσμα δυσβάσταχτη κούρσα εξοπλισμών, εθνικισμό, πόλεμο.» [Αντιπολεμική Πρωτοβουλία Αριστερών Οργανώσεων – συμμετέχουν οι ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ΑΠΟ, ΔΕΑ, ΕΚΚΕ, «Κόκκινο Νήμα», ΝΑΡ για την Κομμουνιστική Απελευθέρωση, «Ξεκίνημα», ΟΚΔΕ, ΟΚΔΕ Σπάρτακος]
- «Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται οξύτερος και ο ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός με την προκλητικότητα και τον αναθεωρητισμό της κυβέρνησης Ερντογάν (που πλέον θέτει ανοιχτά και ζήτημα κυριαρχίας σε κατοικημένα ελληνικά νησιά, συνδέοντάς το καινοφανώς με το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης) και τους τυχοδιωκτισμούς της κυβέρνησης Μητσοτάκη, που διαμορφώνουν ένα άκρως επικίνδυνο κλίμα στο Αιγαίο και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. […] Όχι στον ελληνοτουρκικό ανταγωνισμό των αστικών τάξεων, ειρήνη και φιλία των λαών Ελλάδας και Τουρκίας.» [Αριστερή Ανασύνθεση – Σύγχρονο Κομμουνιστικό Σχέδιο]
Αφού δεν υφίσταται ο τουρκικός επεκτατισμός και δεν εκτιμάται η σημαντική απειλή που αποτελεί για τους λαούς και τις χώρες της περιοχής (σε βάρος και των λαών της Τουρκίας), δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για την τωρινή αιχμή του τουρκικού επεκτατισμού που θέτει ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών και αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία σε αυτά. Μάλιστα φτάνουν να κοροϊδεύουν το ΚΚΕ όταν θέτει το ζήτημα: «Σε αυτό το πλαίσιο κινούνται και σήμερα όλες οι αστικές δυνάμεις και η ηγεσία του ΚΚΕ, που μεταξύ πολλών άλλων καταγγέλλει ξανά και ξανά την αποστολή όπλων στην Ουκρανία, γιατί …αδυνατίζουν την άμυνα της χώρας από τον τούρκικο επεκτατισμό!» (εφημερίδα Προλεταριακή Σημαία).
Τα ερωτήματα που υπάρχουν για τους χώρους αυτούς είναι απλά: Υπάρχει ή όχι τουρκικός επεκτατισμός, κι αν ναι, ενάντια σε ποιους στρέφεται και τι πρέπει να κάνει μια χώρα που απειλείται από αυτόν; Δεύτερον, πρέπει να αποστρατιωτικοποιηθούν τα νησιά ή αυτό είναι θέμα αδιάφορο; Τέλος, αν συμβεί παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας ή το ενδεχόμενο ενός πολέμου, τι καθήκοντα απορρέουν και πώς προετοιμάζεται ο λαϊκός παράγοντας;
Η ανάγκη πολιτικής προετοιμασίας του λαού για αντίσταση και αγώνα απέναντι στον τουρκικό επεκτατισμό και την ιμπεριαλιστική υπόθαλψή του, η ανάγκη άμυνας της χώρας και αποτρεπτικής ικανότητας, είναι θέματα που μυρίζουν εθνικισμό
Το ΜέΡΑ25 και ο τουρκικός επεκτατισμός
Η περίπτωση του ΜέΡΑ25 είναι διαφορετική από όσες αναφέραμε μέχρι τώρα (ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, εξωκοινοβουλευτική αριστερά). Ο σχηματισμός αυτός κινείται μέσα σε ένα δίπολο ρεαλιστικής πολιτικής («καταθέτουμε υπεύθυνες, εποικοδομητικές προτάσεις πολιτικής») από τη μια, και από την άλλη της ανάγκης να έχει ένα ριζοσπαστικό άρωμα αυτή η πολιτική. Ενώ αναγνωρίζει κινδύνους και προβλήματα, υιοθετεί ορισμένες «αφελείς» προτάσεις σαν λύσεις σε περίπλοκα ζητήματα, διαφεύγοντας από πιο συγκεκριμένες τοποθετήσεις. Έτσι κινείται ενδοσυστημικά, πάρα τις βολές ενάντια στον Καπιταλισμό «που τώρα έχει μετατραπεί σε Τεχνοφεουδαρχία».
Αυτός ο συνδυασμός «προωθητικών ρεαλιστικών προτάσεων» και αρώματος ριζοσπαστισμού στηρίζεται σε ορισμένες παραδοχές και σε μια ορισμένη επιχειρηματολογία (στο πρόσφατο μάλιστα συνέδριο του ΜέΡΑ25 γίνεται μια μετατόπιση, με ορισμένα στοιχεία αυτοκριτικής). Αλλά οι πολιτικές που προτείνει έχουν ορισμένα χαρακτηριστικά: υπάρχει μια υποτίμηση του εθνικού στοιχείου (ειδικά για μια χώρα σαν την Ελλάδα) και προβάλλεται ένας πληθωριστικός λόγος για «διεθνισμό» (κυρίως ευρωπαϊκό) που τάχα θα αντιμετωπίσει πιο δραστικά όλα τα κακά (πιθανά και τον τουρκικό επεκτατισμό). Η «αφέλεια» για την οποία κάναμε λόγο εμφανίζεται όταν γίνονται προτάσεις χωρίς να υπολογίζονται όλα τα δεδομένα (και ιδιαίτερα οι συσχετισμοί δύναμης), λες και όλα είναι ζητήματα διαδικασιών και διαβουλεύσεων μέσω δικτυώσεων που θα εκφράζουν τον «νέο διεθνισμό».
Προτάσεις αυτής της λογικής είναι η «Πράσινη Συμφωνία για την Ευρώπη» και «η χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης μέσω σύμπραξης Τράπεζας Επενδύσεων και Κεντρικής Τράπεζας», η «άμεση διακοπή όλων των εξορύξεων και τερματισμός της χρήσης ορυκτών καυσίμων», «το αίτημα ενός διεθνικού, πανευρωπαϊκού εκδημοκρατισμού, ο οποίος θα επεκτεινόταν τόσο εις βάθος (στα έγκατα των επιχειρήσεων) όσο και εις πλάτος (με νέες μορφές δημοκρατικής διαδικασίας, π.χ. συμμετοχικές συνελεύσεις κληρωτών πολιτών)». Κι όλα αυτά στη στρατηγική της προώθησης του «Παραγωγικού-Καταναλωτικού-Πολιτισμικού Μοντέλου του μέλλοντός μας, με το πλάνο μας για την Πράσινη Μετακαπιταλιστική Φεμινιστική Κοινή Ευημερία»…
Χαρακτηριστικές θέσεις του ΜέΡΑ25
- «Το ΜέΡΑ25 τίθεται κατά της εξόρυξης και συνεκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Αιγαίο, στο Κρητικό ή στο Ιόνιο Πέλαγος. Το μέλλον της ανθρωπότητας απαιτεί άμεσο τερματισμό της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα, ενώ η συνεκμετάλλευση υδρογονανθράκων με προβληματικά καθεστώτα θα αύξανε τις γεωπολιτικές εντάσεις στην περιοχή, εις βάρος των εθνικών μας συμφερόντων».
- «Δεν υπάρχει κανένας λόγος για θητεία. Στο ΜέΡΑ25, και μάλιστα μετά από εσωτερικό δημοψήφισμα, αποφασίσαμε προεκλογικά ότι η πολιτική μας θα είναι η άμεση κατάργηση της θητείας. Ο λόγος είναι ότι η θητεία μειώνει την αμυντική θωράκιση της χώρας, δεν την αυξάνει. […] Οι ένοπλες δυνάμεις να επικεντρωθούν σε μικρότερες επίλεκτες, αλλά κατά πολύ αποτελεσματικότερες μονάδες άμυνας και κρούσης».
- «Τα τουρκικά καθεστώτα δημιουργούν τεχνητές εντάσεις ως αντιπερισπασμό στα εσωτερικά τους προβλήματα. Το αυταρχικό καθεστώς Ερντογάν δεν απέφυγε την ίδια οδό. […] Υπό αυτό το πρίσμα, κάθε αντι-τουρκική κορώνα από ελληνικές πηγές (κυβερνητικές ή μη) αποτελεί θείον δώρον για το τουρκικό καθεστώς, που τις χρησιμοποιεί για να εγκλωβίζει ακόμα πιο σφικτά μερίδες του τουρκικού λαού […] Η εκ προοιμίου απόρριψη από την ελληνική πλευρά προτάσεων συνεργασίας με την Τουρκία, που θα ωφελούσε τον τουρκικό λαό, αποτελεί μεγάλο δώρο για τον Ερντογάν και το Βαθύ Τουρκικό Κράτος».
Υπενθυμίζουμε ότι το ΜέΡΑ25 ήταν υπέρ της συμφωνίας των Πρεσπών:
- «Το ΜέΡΑ25 χαιρετίζει ως συμφέρουσα για όλους τους λαούς της περιοχής, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού, τη σύνθετη ονομασία Δημοκρατία Βόρειας Μακεδονίας».
Ιδού τι λέει το ΜέΡΑ25 για τη διμερή διαπραγμάτευση Ελλάδας-Τουρκίας και τη σύγκληση Διεθνούς Συνδιάσκεψης:
- «Για αυτό το λόγο προκρίνουμε εξαρχής τη σύγκληση μιας Διεθνούς Περιφερειακής Συνδιάσκεψης όλων των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου με πρωτοβουλία της ελληνικής Κυβέρνησης, ως τη μοναδική ρεαλιστική οδό για την πραγματική διασφάλιση της ειρήνης και της συνανάπτυξης των λαών της περιοχής και τη μετατροπή της Ανατολικής Μεσογείου σε μια θάλασσα πράσινης κοινής ευημερίας».
- «Μια τέτοια διάσκεψη αποκλείει τους επιδιαιτητές και, παράλληλα, αναγκάζει την Άγκυρα είτε να αυτοαπομονωθεί (αρνούμενη να προσέλθει επειδή δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία) είτε να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία (το γεγονός ότι έτσι πιέζεται και η Λευκωσία να αναγνωρίσει μια μορφή τουρκοκυπριακής εκπροσώπησης είναι κι αυτό στα θετικά της πρότασης)».
Το τελευταίο είναι άκρως επικίνδυνο, διότι επιζητεί την αναγνώριση του ψευδοκράτους… Και το ΜέΡΑ25 καταλήγει σε μια παράγραφο «τούτι φρούτι»:
- «Ως πατριώτες, αν χρειαστεί, θα πολεμήσουμε. Επιλέγουμε προσεκτικά τις Θερμοπύλες μας, απορρίπτοντας παράλληλα τις εθνικιστικές κραυγές, που (όπως η Ιστορία μάς δίδαξε) είναι ο προπομπός της ενδοτικότητας. Τονίζουμε ότι ο ελληνικός και ο τουρκικός λαός μόνο να χάσουμε έχουμε, τόσο από τον πόλεμο όσο και από τη συνεκμετάλλευση που απαιτούν οι ολιγάρχες και οι πετρελαϊκές πολυεθνικές. Παράλληλα, δεν θεωρούμε διεθνισμό τη συνθηκολόγηση στις εθνικιστικές απαιτήσεις ενός Ερντογάν».
Τα περισσότερα μοιάζουν μεν ριζοσπαστικά, αλλά στην ουσία είναι ένας «διεθνιστικός» αφοπλισμός απέναντι σε υπαρκτούς κινδύνους…
Μια αντιεξουσιαστική αντίληψη των καιρών μας
Δεν γνωρίζουμε αν υιοθετούν τη θέση της φωτογραφίας όλες οι αντιεξουσιαστικές κινήσεις. Ξέρουμε πάντως ότι το σύνθημα αυτό εκφράζει τον αντιεξουσιαστικό χώρο ή την αντιεξουσιαστική ψυχολογία. Παλιότερα είχαμε τη διάσημη πλέον θέση «το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του», που είχε και μια «οικολογική ευαισθησία». Όμως οι καιροί της πλάκας και της ανεμελιάς έχουν περάσει, και στο Αιγαίο γίνονται πολλά. Το πέλαγος αυτό και τα νησιά του και δεν είναι απλά τόπος θερινών διακοπών (ακόμα και τη Γαύδο απειλεί η Τουρκία). Επειδή στο Αιγαίο υπάρχουν και άνθρωποι, και κοινωνίες, και πολιτισμός, και ιστορία, και κυριαρχικά δικαιώματα, και επιβουλές πολλών κατακτητικών δυνάμεων. Τι «ωραίος» που είναι ένας κόσμος χωρίς πατρίδες, χωρίς υποχρεώσεις και καθήκοντα! Κάτω οι πατρίδες, κάτω τα σύνορα, αυτοδιεύθυνση και πάθος. Κύριος εχθρός ο φασισμός και το κράτος. Όλα τα άλλα είναι απλώς εθνικιστικές τρίχες…
