Η προδοσία είναι η μόνη αλήθεια που μένει.
Ποτέ μην παλεύεις τίμια με έναν ξένο, νεαρέ. Ποτέ δεν θα βγεις από τη ζούγκλα μ’ αυτόν τον τρόπο.
Άρθουρ Μίλερ, Ο Θάνατος του Εμποράκου
Πόσα χρόνια πίσω… Στο θέατρο «Τζένη Καρέζη» ο Κώστας Καζάκος έδινε ρεσιτάλ ερμηνείας στον «Θάνατο του Εμποράκου». Τότε ακόμη η κρίση ήταν μακριά. Το εμπόριο λειτουργούσε κανονικά και εκατοντάδες μικρά μαγαζιά κάθε είδους εξασφάλιζαν το ψωμί στους ανθρώπους που δούλευαν.
Μετά ήρθε η κρίση και τα λουκέτα. Τα αρπακτικά των τραπεζών έσφιγγαν τη θηλιά στον λαιμό χιλιάδων ανθρώπων. Οι ψευδαισθήσεις πέθαιναν. Οι μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων άρχιζαν το μεγάλο πάρτι.
Μικρά «σημεία αντίστασης» τα βιβλιοπωλεία της γειτονιάς. Οι περισσότεροι δεν ήθελαν να χάσουν αυτή την προσωπική επαφή που έχτιζαν με τον άνθρωπο του βιβλιοπωλείου. Ήξερε τι τους άρεσε, τους συμβούλευε για τα δώρα που ήθελαν να κάνουν…
Παρ’ όλα αυτά, τα περισσότερα βιβλιοπωλεία αναγκάστηκαν σιγά-σιγά να δώσουν χώρο στα είδη χαρτοπωλείου, ακόμη και σε παιχνίδια, στον αγώνα επιβίωσης…
Κι ύστερα ήρθε η πανδημία.
Λοκ ντάουν για τα βιβλιοπωλεία, μεγάλη άνοδος στις πωλήσεις μέσω διαδικτύου. Γνωστό βιβλιοπωλείο με πωλήσεις μέσω διαδικτύου εν μέσω πανδημίας έκανε προσλήψεις προσωπικού για να μπορούν να πακετάρουν τις εκατοντάδες παραγγελίες.
Όταν πια άνοιξαν τα βιβλιοπωλεία, ο κόσμος είχε πια εθιστεί στις αγορές εξ αποστάσεως.
Μια φίλη που διατηρεί βιβλιοπωλείο σε νησιωτική κωμόπολη με παρακίνησε να γράψω γι’ αυτό το θέμα και μου έλεγε πως ακόμη και στον μικρό της τόπο, αντί να στηρίξουν το μαγαζί της πόλης τους, μαζεύονται παρέες και παραγγέλνουν στο ίντερνετ τα …πάντα. Το κέρδος ελάχιστο για τον καθένα, οι επιπτώσεις πολύ δυσάρεστες στο μέλλον για όλους.
Αν αυτό το μικρό βιβλιοπωλείο οδηγηθεί στο κλείσιμο, για ένα βιβλίο, ένα τετράδιο ή ένα μολύβι θα πρέπει να κάνει κανείς χιλιόμετρα ή να περιμένει το… κούριερ!
Βαρύτατες και οι ευθύνες της Πολιτείας και των Δήμων οι οποίοι δεν κάνουν ούτε το ελάχιστο για τη στήριξη του βιβλίου και των βιβλιοπωλείων.
Σε μεγάλο νησί του Αιγαίου δεν επέτρεψαν να γίνει έκθεση βιβλίου λόγω… πανδημίας. Κοιτάζοντας πάγκους βιβλιοπωλείων σε υπαίθριο χώρο κολλάς τον ιό, ενώ στις συναυλίες όχι! Αυτό φαίνεται πως πιστεύουν. Το αναφέρω ως χαρακτηριστικό μιας πραγματικά τραγικής νοοτροπίας.
Σε μια χώρα όπου Μουσεία και Βιβλιοθήκες ήταν οι χώροι που έμειναν για μεγαλύτερο διάστημα κλειστοί…
Να σημειώσω ακόμη ότι φέτος δεν προβλέπεται να γίνουν παρουσιάσεις βιβλίων, που δίνουν μια ανάσα στα βιβλιοπωλεία τα οποία καλούν συγγραφείς. Αυτό είναι ένα πλήγμα που κανείς δεν υπολογίζει.
Το αρμόδιο υπουργείο φαίνεται να μην έχει καμία απολύτως γνώση για τον χώρο του βιβλίου. Επιπλέον –ηθελημένα ή αθέλητα– στηρίζει τις μεγάλες αλυσίδες που δεν έχουν καμία (πραγματική) σχέση με το βιβλίο.
Μπαίνω στο κατάστημα μιας τέτοιας αλυσίδας, φωνάζουν τον υπάλληλο από τα τάμπλετ, ρωτάω για ένα πασίγνωστο βιβλίο/συγγραφέα και με κοιτάζει σαν να έπεσα από τον… Άρη.
Ο διάλογος πήγε κάπως έτσι:
«Ντοστογιέφσκι είπατε; Τι είναι Ρώσος;»
«Όχι Αργεντίνος και ήταν στο Survivor με τον Ντάνο», μου έρχεται να πω
Μετά μπαίνει στον υπολογιστή.
«Δυστυχώς δεν έχουμε κάτι δικό του, όμως δείτε στα best seller, κάτι θα βρείτε. Βγήκε και το καινούργιο της…»
Δεν φταίει φυσικά ο υπάλληλος, ο οποίος πιθανότατα θα δουλεύει part time και θα τον «τρέχουν» από τμήμα σε τμήμα. Διότι –εννοείται– πως δεν θα ήθελαν άνθρωπο με γνώσεις για το βιβλίο (βασικά δεν θα ήθελαν να τον πληρώνουν), αλλά τρομαγμένους ανθρώπους που να ζουν με τον φόβο της ανεργίας.
Και βεβαίως οι αλυσίδες είναι αχόρταγες. Καταβροχθίζουν τα πάντα και τα παραδοσιακά βιβλιοπωλεία κλείνουν τελικά, όπως έγινε με ένα αγαπημένο βιβλιοπωλείο στη Λαμία…
Ας το σκεφτούμε την επόμενη φορά που θα πάμε να παραγγείλουμε ηλεκτρονικά. Ας το σκεφτούμε πριν παρασυρθούμε από το μάρκετινγκ των αλυσίδων.
Σκεφτείτε τι εφιάλτης θα είναι αν έχουν το μονοπώλιο. Και ποια βιβλία δεν θα βρίσκουμε ποτέ…
Υ.Γ.: Οι φωτογραφίες είναι από παλιότερη εκδήλωση στο «καθαρόαιμο» βιβλιοπωλείο Απρόβλεπτο στην Ηλιούπολη.
