«Αναρωτιέμαι καμιά φορά τι άραγε θα άλλαζε στη στάση μου, εάν γνώριζα την πραγματικότητα στη Σοβιετική Ένωση και στις “σοσιαλιστικές” χώρες. Η απάντηση είναι πάντα: τίποτα! Δεν βρέθηκα στην ΕΠΟΝ για να αντιγράψω τους Κομσομόλους. Τα όσα συνέβαιναν γύρω μου, μου υπαγόρευαν να πάρω θέση»
Μαρία Ηλιού
Μια βουτιά στην ιστορία την οποία δεν αντιμετωπίζει ως παρατηρητής, αλλά ως συνδημιουργός και συμμέτοχος, είναι το βιβλίο της Μαρίας Ηλιού «Ο Γλέζος, ο Πικάσο και μια πέτρα – και άλλες αφηγήσεις», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Εστίας.
Η συγγραφέας, γεννημένη το 1933, σύζυγος του Φίλιππου Ηλιού, βρέθηκε στο επίκεντρο των γεγονότων που σημάδεψαν την ελληνική αλλά και την ευρωπαϊκή μεταπολεμική ιστορία. Μέλος της ΕΠΟΝ και του ΚΚΕ μέχρι τη διάσπαση του 1968, με πολλά χρόνια ουσιαστικής εξορίας στο Παρίσι την εποχή της δικτατορίας των συνταγματαρχών, συμμετείχε σε όλους τους αγώνες, σε μια εποχή που τίποτε δεν ήταν εύκολο…
Η συγγραφέας ωστόσο δεν μένει μόνο στην πολιτική της δράση, αλλά σκιαγραφεί με σπινθηροβόλο τρόπο, συχνά καυστικό, με άφθονες πινελιές χιούμορ και την καθημερινότητα της εποχής μετά τον πόλεμο. Από τα φοιτητικά αμφιθέατρα στους δρόμους και στα μέσα μεταφοράς που για τις γυναίκες ήταν τότε αρκετά επικίνδυνα, ακόμη και αν δεν ανήκαν σε παράνομες οργανώσεις όπως η ίδια.
Από τα πολύ ενδιαφέροντα κομμάτια του βιβλίου, που του έδωσε άλλωστε και τον τίτλο, είναι η επίσκεψη του Μανώλη Γλέζου στη Γαλλία με σκοπό την ευαισθητοποίηση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης στο ζήτημα της απελευθέρωσης των πολιτικών κρατούμενων.
Είχε συλληφθεί το 1958, τέσσερα μόλις χρόνια από την αποφυλάκισή του, και ενώ ήταν μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της ΕΔΑ και διευθυντής της «Αυγής» με την κατηγορία της κατασκοπίας.
Παρά την τεράστια διεθνή κινητοποίηση θα καταδικαστεί σε 5 χρόνια φυλάκιση, 4 χρόνια εκτόπιση και 8 χρόνια στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων γιατί «γνώριζε και δεν κατήγγειλε εις τα αρχάς τελουμένην ή παρασκευαζομένην πράξιν κατασκοπείας ή προσφοράς εις κατασκοπείαν»…
Θα απελευθερωθεί το 1962 ύστερα από 4 χρόνια στις φυλακές Αβέρωφ, Ιτζεδίν, Αίγινας. Η Μαρία Ηλιού τον συνοδεύει παντού στη Γαλλία ως μεταφράστρια.
Γράφει σε ένα γράμμα στη μητέρα της:
«Σ’ αυτόν τον χαρακτήρα, τι δύναμη!
Είναι εδώ (…) και γι’ αυτόν τα πράγματα είναι απλά: θέλει να βγάλει από τις ελληνικές φυλακές χίλιους εκατό πολιτικούς κρατούμενους, τους πρώην συντρόφους του, φυλακισμένους εδώ και δεκαεννέα χρόνια…
Ήσαν δυο χιλιάδες πριν λίγα χρόνια: εννιακόσιοι από αυτούς πέθαναν (…) Μιλάει ελληνικά και για να επικοινωνήσουμε μας χρειάζεται διερμηνέας. Βάζει τόση ένταση στα λόγια του που φαίνεται πως βρίσκει ασύλληπτο το ότι δεν είναι άμεσα αντιληπτά…»
Μαζί θα επισκεφθούν τον Πικάσο στη νότια Γαλλία, μια επίσκεψη που περιγράφει με γλαφυρό τρόπο η συγγραφέας.
Στην επιστροφή θα κινδυνέψουν να σκοτωθούν, όταν μια μεγάλη πέτρα εκτοξεύεται στο παρμπρίζ του αυτοκινήτου που οδηγούσε ο Γάλλος συνοδός τους από το ΚΚΓ. Αυτό συνέβη όταν τους προσπέρασε ένα άλλα αυτοκίνητο με μεγάλη ταχύτητα.
Στη συνέχεια υπήρξαν δυο εκδοχές: Η μια ότι επρόκειτο περί ατυχήματος και η άλλη ότι επρόκειτο για δολοφονική απόπειρα, με βάση και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα στη Γαλλία την εποχή εκείνη, λόγω της Αλγερίας.
Μέχρι σήμερα το μυστήριο δεν έχει λυθεί…
Ενδιαφέροντα πάντως είναι τα πορτρέτα πολλών αγωνιστών της Αριστεράς, κυρίως διανοουμένων που έπαιξαν μεγάλο ρόλο στα πράγματα – ο καθένας από τη σκοπιά του.
Επίκαιρο και το κομμάτι για τη μελοποίηση του Επιτάφιου του Γιάννη Ρίτσου από τον Μίκη Θεοδωράκη. Στο βιβλίο μάλιστα περιλαμβάνονται ανάμεσα σε πολλές ακόμη φωτογραφίες και δύο σελίδες από το αντίτυπο που είχε στείλει ο Ρίτσος στον Θεοδωράκη και πάνω στο οποίο είχε σχεδιάσει τις νότες για τη μελοποίηση του Επιτάφιου, ενώ σε μια άλλη σελίδα υπάρχει η αφιέρωση του ποιητή προς τον συνθέτη αλλά και του Θεοδωράκη προς τη Μαρία και τον Φίλιππο Ηλιού στους οποίο δώρισε το συγκεκριμένο αντίτυπο. Μια δωρεά με μάλλον πικρή συνέχεια την οποία περιγράφει η συγγραφέας.
Από τις πολύ συγκινητικές σελίδες είναι η παράθεση των ποιημάτων του Μάρκος Άνα, το περίφημο «Πείτε μου πώς είναι το δέντρο» αλλά και του Σενεγαλέζου συγγραφέα Sembene Ousmane που απευθύνεται στους έλληνες συντρόφους.
Και κλείνω μ’ αυτό τη μικρή περιδιάβαση στο βιβλίο της Ηλιού, θεωρώντας τους στίχους πάντα επίκαιρους:
Πού
Πού συναντηθήκαμε;
Δεν μιλάω ελληνικά και δεν πήγα ποτέ στην Ελλάδα
ούτε εσύ ήρθες ποτέ στην Αφρική
ούτε μιλάς (τις γλώσσες μας)
Συνομιλήσαμε όμως…
…Γνωρίζω το χέρι που έγδυσε την Ακρόπολη από το ντροπιαστικό
ναζιστικό έμβλημα
– Ευλογημένο να ’σαι –χέρι σύμβολο–
Γνωρίζω τα ονόματα της Αίγινας της Μακρονήσου όλων
Των νησιών όπου
δάχτυλα με την ελπίδα της αξιοπρέπειας αγγίζουν
τα σώματα των νεκροζώντανων στα μαύρα κελιά της εξορίας…
Ένας Ήρωας σε Αναζήτηση Ταυτότητας
Δωρεάν εκπαιδευτικό πρόγραμμα για νέους και νέες
Ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα που διοργανώνει ο χώρος τέχνης ΥΛΗ[matter]HYLE και ξεκινάει στις 2 Οκτωβρίου, φιλοδοξεί να φέρει σε επαφή παιδιά ηλικίας 9-15 χρονών με τις εικαστικές τέχνες. Πρόκειται για έξι αυτοτελή διήμερα εργαστήρια εκπαιδευτικού δράματος με τίτλο «Ένας ήρωας σε αναζήτηση ταυτότητας» που θα διεξαχθούν υπό τον σχεδιασμό και την καθοδήγηση της σκηνοθέτη και ψυχοδραματίστριας Ειρήνης Αδάμου και της ψυχολόγου και ψυχοθεραπεύτριας Δέσποινας Ψυχή, πάνω στο βιβλίο του Φίλιππου Μανδηλαρά «Κάπου να Ανήκεις». Το πρόγραμμα θα λάβει χώρα σε εργαστήρια καλλιτεχνών σύγχρονης τέχνης.
Στα βιωματικά εργαστήρια, με αντικείμενο 6 έργα διαφορετικών καλλιτεχνών που πραγματεύονται το ζήτημα της ταυτότητας, τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τη σύγχρονη τέχνη μέσα από την εμπειρία του εκπαιδευτικού δράματος, το οποίο αξιοποιεί τις τεχνικές του θεάτρου και των εκφραστικών τεχνών. Το «γιατί» και το «πώς» των ανθρώπινων πράξεων θα βρεθούν στο επίκεντρο της αναζήτησης των παιδιών, τα οποία θα έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν όλα τα εκφραστικά τους μέσα και να καλλιεργήσουν τις ψυχοπνευματικές τους δεξιότητες.
Τα παιδιά θα δουλεύουν σε ολιγάριθμες ομάδες, οι οποίες θα διαμορφωθούν με βάση το ηλικιακό τους προφίλ. Κάθε δράμα θα εξελίσσεται και θα ολοκληρώνεται σε δύο εργαστήρια των τριών ωρών (συμπεριλαμβάνεται διάλειμμα 30 λεπτών). Το εργαστήριο προσφέρεται δωρεάν, ή με ελεύθερη συνεισφορά, και απευθύνεται σε νέους 9-15 ετών. Ημερομηνίες: 2-3, 9-10, 16-17, 23-24, 30-31 /10 & 6-7 /11. Ώρες: 15.00-18.00 τα Σάββατα & 11.00-14.00 τις Κυριακές. Δηλώσεις συμμετοχής έως 30 Σεπτεμβρίου. Για περισσότερες λεπτομέρειες και εγγραφή, μπορείτε να επικοινωνείτε από Δευτέρα έως Παρασκευή στα τηλέφωνα 6948886041 (9.00 – 14.00) και 6934293594 (17.00 – 21.00).
