Η κυβέρνηση στήνει «οδοφράγματα» απέναντι στην τρόικα, οι δανειστές διαφωνούν για τα τρία κενά της ελληνικής «διάσωσης», αλλά πολλά μυρίζουν (κακο)στημένο παιχνίδι…Γου Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Πάνω στην ώρα που η κυβέρνηση αποφάσισε να κάνει «αντίσταση» στην τρόικα διατυπώνοντας τα «όχι» της σε νέα μέτρα (με την υποσημείωση οριζόντια), βρέθηκε ενώπιον ενός νέου διλήμματος: εναντίον ποιου ακριβώς θα κάνει «αντίσταση»; Διότι το καινούργιο στοιχείο που καταγράφηκε εμφατικά την τελευταία εβδομάδα είναι πως η τρισυπόστατη τρόικα εμφανίζεται τριχοτομημένη σε ποικίλα ζητήματα που αφορούν το ελληνικό ζήτημα. Εκδηλώνεται με τρεις φωνές, τρεις γραμμές και τρεις τακτικές και στα τρία μεγάλα κενά της ελληνικής «διάσωσης»: το δημοσιονομικό κενό του 2014, το χρηματοδοτικό κενό μέχρι το 2016 και το κενό της βιωσιμότητας του χρέους μέχρι το 2020.
Το «δούλεμα»
Η ακολουθία των γεγονότων της εβδομάδας που αποκάλυψαν ότι πέφτει χοντρό «δούλεμα» από τις συνιστώσες της τρόικας έχει ως εξής:
• Βγαίνει ο Γ. Στουρνάρας τη Δευτέρα (με συνέντευξη) και υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει θέμα δημοσιονομικού κενού, γιατί θα καλυφθεί από τη συμφωνημένη μετακύλιση ομολόγων που λήγουν, ύψους 4,4 δισ. «Λάθος», τον διαψεύδει μέσα σε ελάχιστες ώρες ο Άσμουσεν της ΕΚΤ- κατά μία εκδοχή επόμενος υπουργός Οικονομικών στη Γερμανία. Η ΕΚΤ κωλύεται «από το καταστατικό της» να μετακυλίσει ομόλογα, ως εκ τούτου η ελληνική κυβέρνηση υποχρεούται να συμπεριλάβει μέτρα ύψους 5 δισ. στον προϋπολογισμό του 2014.
• Ο υπολογισμός του κενού από τον Άσμουσεν ξάφνιασε και τον πρόεδρο του Eurogroup Γερούντ Ντάισελμπλουμ και τον επίτροπο Όλι Ρεν που υπολογίζουν ότι 2 δισ. μέτρα θα ήταν αρκετά για το 2014 (αυτοί, υποτίθεται, είναι η γενναιόδωρη πτέρυγα της τρόικας). Αλλά κι αυτό το ποσό λούζει με κρύο ιδρώτα την κυβέρνηση, που «διαπραγματεύεται» το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος για να περιορίσει την υποχρέωση πρόσθετων μέτρων το πολύ σε 1 δισ. ευρώ.
• Διχοστασία υπάρχει στην τρόικα ακόμη και για το χρονοδιάγραμμα των διαπραγματεύσεων για τα τρία αβυσσαλέα «κενά» του ελληνικού προγράμματος. Ενώ ο πρόεδρος του Eurogroup διεμήνυε μέχρι πρότινος ότι αυτά τα θέματα θα κλείσουν μέχρι τον Δεκέμβριο και ο απερχόμενος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας τοποθετούσε τη συζήτηση τον Απρίλιο, ο Όλι Ρεν την «κλότσησε» ακόμη παραπέρα, «κάποια στιγμή το καλοκαίρι» και πάντως μετά τις ευρωεκλογές.
Τίποτα δεδομένο
Το αποτέλεσμα είναι ότι η κυβέρνηση έχει μπροστά της ένα πολλαπλό αδιέξοδο. Τίποτα δεν είναι δεδομένο, ούτε για τα βραχυπρόθεσμα ούτε για τα μακροπρόθεσμα ζητήματα. Η διαπραγμάτευση για τη δόση του 1 δισ. θα συνεχιστεί «κάποια στιγμή τον Νοέμβριο», και εφόσον έχει λυθεί το ζήτημα των αμυντικών βιομηχανιών και της ΛΑΡΚΟ στο οποίο η κυβέρνηση αποφάσισε να κάνει «αντάρτικο». Το παζάρι για το «πλεόνασμα» του 2013 και το κενό του 2014 θα γίνει «κάποια στιγμή μέχρι τον Δεκέμβριο». Και το μεγάλο παζάρι για την πρόσθετη χρηματοδότηση και το νέο μνημόνιο Κύριος οίδε πότε θα ξεκινήσει.
Καταλύτες αυτής της εικόνας ασυνεννοησίας και διχοστασίας μεταξύ των συνιστωσών της τρόικας είναι δύο στοιχεία: Η εκκρεμότητα σχηματισμού κυβέρνησης στο Βερολίνο που έχει ήδη δρομολογηθεί μετά τη συμφωνία CDU – SPD να ξεκινήσουν επίσημες διαπραγματεύσεις και η θέση του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα «διάσωσης».
Το πρώτο στοιχείο, η νέα γερμανική κυβέρνηση, δεν είναι σαφές ακόμη πώς θα επηρεάσει την τύχη του ελληνικού προγράμματος και τελικά της κυβέρνησης Ν.Δ.–ΠΑΣΟΚ.
Το διαζύγιο
Για το δεύτερο, ωστόσο, στοιχείο, τη θέση του ΔΝΤ, τα πράγματα γίνονται όλο και πιο σαφή. Το ΔΝΤ έχει αποφασίσει οριστικά να απεγκλωβιστεί από την Ευρώπη, κάτω από την πίεση κυρίως των αναπτυσσόμενων χωρών-μελών του που θεωρούν τα ευρωπαϊκά μνημόνια στα οποία συμμετείχε μέχρι τώρα το Ταμείο «πεταμένα λεφτά». Το γεγονός ότι η εικόνα της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας έχουν εξωραϊστεί αρκετά ώστε να τους επιτρέψουν να δανειστούν από τις αγορές το επόμενο έτος, είναι ένα βήμα απεγκλωβισμού του ΔΝΤ. Στην Κύπρο η συμμετοχή του είναι μικρή, επομένως το κρίσιμο επόμενο βήμα είναι η «αποδέσμευση» από την Ελλάδα, από την οποία έχει να λαμβάνει την επόμενη διετία περίπου όσα έχει να δώσει (15 δισ.).
Για να συνεχίσει να καταβάλει τις δανειακές δόσεις χρειάζεται την εγγύηση των Ευρωπαίων ότι είναι εξασφαλισμένη η χρηματοδότηση της Ελλάδας για το επόμενο δωδεκάμηνο, πράγμα που σημαίνει ότι Ε.Ε. και ΕΚΤ πρέπει να αποφασίσουν άμεσα το τρίτο πακέτο χρηματοδότησης ύψους 11 δισ., που θα συνοδευτεί από νέο μνημόνιο και πρόσθετες εξασφαλίσεις με κρατικά περιουσιακά στοιχεία, ανεξάρτητα από τη μορφή που θα έχει (δάνειο ή χρηματοδότηση από επενδυτικούς πόρους). Είναι, όμως, δεδομένο ότι το ΔΝΤ δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε τρίτο πρόγραμμα προς την Ελλάδα. Το μπλοκ των αναπτυσσόμενων και άλλες χώρες ήδη καταλογίζουν στην ηγεσία του ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ στο δεύτερο ελληνικό δάνειο ήταν «καταστατική απόκλιση». Επομένως, το τρίτο πακέτο είναι η χρυσή ευκαιρία για ένα «διαζύγιο», κατά προτίμηση συναινετικό. Ως εκ τούτου, τις παραινέσεις του ΔΝΤ για αναπόφευκτο ονομαστικό «κούρεμα» του ελληνικού χρέους που κατέχουν οι επίσημοι πιστωτές πρέπει να τις ακούει κανείς βερεσέ. Περισσότερο είναι μια διαπραγματευτική πίεση για ένα «βελούδινο» διαζύγιο που μεταξύ άλλων θα διασφαλίζει ότι ο εγγυητής των παγκόσμιων τοκογλύφων θα πάρει τα λεφτά του πίσω.
Κατά τα λοιπά, η κυβέρνηση ασχολείται με το στήσιμο των οδοφραγμάτων της «αντίστασης». Διακινεί απευθείας ή μέσω καλοθελητών ότι δεν πρόκειται να συζητήσει με την τρόικα νέα μέτρα διότι ούτως ή άλλως δεν θα περνούσαν από τη Βουλή, αλλά στην πραγματικότητα δρομολογεί πλήθος νέων περικοπών σε συντάξεις, μισθούς και δαπάνες που θα τεθούν σε εφαρμογή από το 2014 και απλώς δεν έχουν το στίγμα του «νέου μέτρου» γιατί προβλέπονται ήδη από το μνημόνιο. Διαρρέει, επίσης, ότι αν η κυβέρνηση πιεστεί από την τρόικα τόσο ασφυκτικά ώστε να είναι αναπόφευκτη η προσφυγή σε εκλογές, αυτό δεν θα είναι δική της ευθύνη, αλλά της τρόικας.
Εκλογές;
Το ότι η κυβέρνηση είναι σε αδιέξοδο δεν επιδέχεται αμφισβήτησης. Και το ίδιο ισχύει για το γεγονός ότι εντός της τρόικας μαίνεται ένας μίνι εμφύλιος τόσο για το χρονοδιάγραμμα όσο και για τις τεχνοκρατικές λύσεις που θα δοθούν στην αποτυχημένη ελληνική «διάσωση». Ωστόσο, δεν πρέπει καθόλου να αποκλείει κανείς το ενδεχόμενο το σκηνικό έντασης μεταξύ όλων των παικτών να είναι προϊόν μιας σκηνοθεσίας που δίνει κρίσιμο πολιτικό χρόνο και στην κυβέρνηση και στους δανειστές. Και η σκηνοθεσία αυτή μπορεί να περιλαμβάνει και τις πρόωρες εκλογές, αν τα δεδομένα εξασφαλίζουν ότι το μνημονιακό μπλοκ διασώζεται και αναβαπτίζεται σ’ αυτές.
Η χρυσαυγιάδα, η επιχείρηση «νόμος και τάξη», η επίδειξη αυταρχικής πυγμής και τα κεντροαριστερά «γκαλά» γίνονται απαραίτητο ντεκόρ αυτής της σκηνοθεσίας. Το μόνο που δεν έχει πάρει υπόψη ο θίασος είναι ότι «παίζει» πάνω σε ένα βόθρο έτοιμο να ξεχειλίσει ή και να εκραγεί ανά πάσα στιγμή, όπως αποκάλυψε η δημόσια ρήξη Βενιζέλου – Αβραμόπουλου για τις επικίνδυνες αναθυμιάσεις της σύμβασης των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά.
