Από πού πηγάζει η αυτοπεποίθηση της Τεχεράνης. Του M.K. Bhadrakumar
Ήταν μια αξιοσημείωτη εβδομάδα στα πολιτικά πράγματα της Μέσης Ανατολής. Τρία μείζονα συμβάντα μέσα σε μια μόλις εβδομάδα πρέπει να εκληφθούν ως αποτέλεσμα της αναπόφευκτης συμβολής παράλληλων εξελίξεων και διαδικασιών: H πρόταση της συριακής αντιπολίτευσης για διμερή διάλογο με το καθεστώς Μπασάρ αλ-Άσαντ, η ιστορική επίσκεψη του Ιρανού προέδρου στην Αίγυπτο και η δημόσια, άνευ όρων, πρόταση των ΗΠΑ για απευθείας συνομιλίες με το Ιράν.
Κι όμως, αυτά αλληλοσυνδέονται. Πρώτον, στη Συρία, παρά το συνεχιζόμενο λουτρό αίματος, αν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν άρουν το εμπάργκο όπλων για τη Συρία (που λήγει σε 1 μήνα) και αποφασίσουν να εξοπλίσουν τους αντάρτες, το αδιέξοδο θα παραταθεί. Οι διαθέσεις στις δυτικές πρωτεύουσες έχουν μετατοπιστεί προς την επιφύλαξη και την περίσκεψη, με δεδομένο το ενδεχόμενο να πάρουν το πάνω χέρι δυνάμεις κοντινές προς την Αλ Κάιντα. Αν μη τι άλλο, η θύελλα του μαχητικού ισλαμισμού που φυσά στο Μάλι δυναμώνει αυτή την επιφύλαξη.
Καβγάδες στη συριακή αντιπολίτευση
Περιττό να πούμε πως τα στοιχεία που ώθησαν τον ισλαμιστή ηγέτη του Συριακού Εθνικού Συμβουλίου Aλ-Κατίμπ να επιδείξει διάθεση για απευθείας συνομιλίες με εκπροσώπους του συριακού καθεστώτος -καθώς και σε συνάντηση με τους υπουργούς Εξωτερικών Ρωσίας και Ιράν- ήταν η έλλειψη σύμπνοιας στο εσωτερικό της αντιπολίτευσης και η αποτυχία της να διαμορφώσει μια αξιόπιστη «εξόριστη κυβέρνηση» όσο και η συναίσθηση της επιφυλακτικής διάθεσης που επικρατεί πλέον στη Δύση για τη Συρία.
Αυτή η μεταβολή επέτρεψε και στο Ιράν να περάσει πάνω από τα εμπόδια ανάμεσα σε Σιίτες και Σουνίτες και στον Αχμαντινετζάντ να πραγματοποιήσει το ιστορικό ταξίδι του στην Αίγυπτο που η περιφερειακή σημασία του υπερβαίνει την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων Ιράν-Αιγύπτου. Η τριμερής συνάντηση Αχμαντινετζάντ και των ομολόγων του, Μόρσι και Γκιουλ, σηματοδοτεί το ρόλο του Ιράν ως συνομιλητή, παρά ως αντιπάλου των δυο σουνιτικών χωρών.
Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα δήλωση ο Μόρσι σημείωσε πως «η επανάσταση στην Αίγυπτο αντιμετωπίζει τώρα συνθήκες παρόμοιες με αυτές στο Ιράν μετά την επανάσταση και επειδή η Αίγυπτος δεν έχει τη δυνατότητα μιας ραγδαίας προόδου όπως τότε το Ιράν, πιστεύουμε πως η επέκταση της συνεργασίας και των δεσμών με το Ιράν είναι σε κρίσιμο βαθμό σημαντική και απαραίτητη».
Η ιρανική διπλωματία έχει λειτουργήσει βέλτιστα απέναντι στο καθεστώς της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο Κάιρο – χωρίς να καλοπιάνει ή να πατερναλίζει, να πιέζει ή να εκβιάζει, αλλά αφήνοντας την Αδελφότητα να αποφασίσει για το ρυθμό. Βασικό στοιχείο αυτής της αυτοπεποίθησης στην Τεχεράνη είναι ότι η άνοδος του ισλαμισμού στη Μέση Ανατολή μέσω της δημοκρατικής διαδικασίας, ανεξάρτητα αν πρόκειται για σουνιτικό ισλαμισμό, μακροπρόθεσμα λειτουργεί υπέρ των συμφερόντων του Ιράν.
Ο Μπάιντεν και οι αφελείς
Στο περιβάλλον αυτό ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Μπάιντεν είπε από το Μόναχο ότι η Ουάσιγκτον είναι έτοιμη για συνομιλίες με το Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα του τελευταίου. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Σαλέχι απάντησε ότι είναι αισιόδοξος και πως βλέπει αυτή την πρόταση θετικά. Ωστόσο, λίγο μετά ο ανώτατος άρχοντας Αλί Χαμενεΐ απέρριψε κατηγορηματικά τη δυνατότητα απευθείας συνομιλιών με τις ΗΠΑ. «Εσείς οι Αμερικανοί σημαδεύετε το Ιράν με το όπλο και του λέτε να διαπραγματευτεί, αλλιώς θα πυροβολήσετε. Το Ιράν δεν φοβάται τις απειλές… Μερικοί αφελείς αρέσκονται στην ιδέα των διαπραγματεύσεων με την Αμερική. Αν κάποιοι θέλουν να επιστρέψει η αμερικανική κυριαρχία στο Ιράν, το έθνος θα ξεσηκωθεί ξανά εναντίον τους»…
Ένας παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν είναι οι προεδρικές εκλογές του Ιουνίου, ενόψει των οποίων η εσωτερική κατάσταση στο Ιράν ήδη θερμαίνεται.
Το μήνυμα του Χαμενεΐ προς τον Ομπάμα είναι να σοβαρευτεί αντί να απευθύνει ασαφείς προτάσεις χωρίς καμιά δέσμευση. Ο Ιρανός ηγέτης έχει αντιμετωπίσει διαδοχικές αμερικανικές ηγεσίες για 22 χρόνια, ρίχνει τώρα το μπαλάκι στο τερέν του Ομπάμα και περιμένει να δει πώς θα αντιδράσει ο τελευταίος όταν θα βρίσκεται στο Ισραήλ σε ένα μήνα.
* Ο M.K. Bhadrakumar είναι Ινδός, πρώην διπλωμάτης καριέρας. Τα παραπάνω αποσπάσματα είναι από άρθρο του στους Asia Times
