Δείτε: μέρος α’ μέρος β’ μέρος γ’ μέρος δ’ μέρος ε’ μέρος στ’ μέρος ζ’ μέρος η’ μέρος θ‘ μέρος ι’ μέρος ια’ μέρος ιβ’
Όντας όλοι μας, μεταξύ 20 και 45, δηλαδή σε ηλικία έντονης σεξουαλικής δραστηριότητας, και έχοντας καλύτερη πληροφόρηση για το aids, τη νέα επιδημία που έσκαγε σαν βραδυφλεγής βόμβα μεγάλης εμβέλειας, έκρινα σκόπιμο να βάλουμε το φεστιβάλ που τριγύριζε επί είκοσι χρόνια στο μυαλό μου, στην υπηρεσία της ενημέρωσης για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, με δεδομένο ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είχαν πλήρη άγνοια ή νόμιζαν ότι το πρόβλημα αφορούσε μόνο τους ομοφυλόφιλους και τους Αφρικανούς που ήταν πιο κοντά στους πιθήκους που υποτίθεται ότι ευθύνονταν για τον ιό με βάση τις διαδόσεις και την αρθρογραφία στον Τύπο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 είχαν εμφανιστεί και στην Ελλάδα τα πρώτα κρούσματα του aids, με πιο διάσημο θύμα τον σχεδιαστή μόδας Μπίλι Μπο, αλλά οι άνθρωποι γενικώς ήταν ακόμα στη φάση που απολάμβαναν τα ερωτικά αγαθά μιας περιόδου που τα ήθη ήταν πολύ πιο προοδευτικά από οποιαδήποτε άλλη εποχή και οι κίνδυνοι από τα αφροδίσια νοσήματα σαφώς μικρότεροι. Ούτε καν οι πολιτικοί και οι θεσμικά αρμόδιοι δεν είχαν αντιληφθεί το μέγεθος, τη σοβαρότητα και την αμεσότητα της απειλής. Εξάλλου, οι πληροφορίες για τον ιό που έρχονταν από το εξωτερικό ήταν συγκεχυμένες. Για τον ποιον αφορούσε, πώς μεταδιδόταν, τι συμπτώματα είχε, πώς γινόταν η προφύλαξη, τι ήταν τέλος πάντων αυτή η ασθένεια που έκανε πρωτοσέλιδα σε όλο τον κόσμο περιβεβλημένη από ένα πέπλο θολούρας, άγνοιας, φόβου, προκαταλήψεων, παραπληροφόρησης και ασάφειας περί της φύσης και της έντασης του πραγματικού κινδύνου.
Η πρόταση, λοιπόν, για το φεστιβάλ συνδεόταν αναπόσπαστα με την έναρξη μιας εκστρατείας ενημέρωσης για το aids. Κι έτσι έγινε αποδεκτή από τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς. Η ψυχαγωγία συνδεόταν σωστά και έγκαιρα με την κοινωνική ευαισθητοποίηση με επικέντρωση σε ένα πρόβλημα που έμελλε μέσα σε μερικά χρόνια όχι μόνο να γίνει αιτία για πολλούς θανάτους, ταλαιπωρίες, ταπεινώσεις και δράματα, αλλά και να αλλάξει τους όρους της σεξουαλικής συνεύρεσης και γενικότερα τις αντιλήψεις σχετικά με τις ανθρώπινες σχέσεις.
Για το σκοπό αυτό επιστρατεύσαμε τον Γρηγόρη Βαλιανάτο, ο οποίος συνέταξε ένα καλογραμμένο κείμενο με αποσαφηνίσεις, συμβουλές και οδηγίες που εκτυπώθηκε σε ένα καλαίσθητο και χρηστικό φυλλάδιο το οποίο μοιράστηκε σε εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα, κυρίως σε τόπους συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού νέων, όπως οι συναυλίες, οι αθλητικοί αγώνες κ.λπ.
Επίσης, σχεδιάσαμε και τυπώσαμε φανέλες (t-shirt) με μηνύματα ευαισθητοποίησης, κονκάρδες και αυτοκόλλητα με γραφιστικά σύμβολα (σχεδιασμένα από τον Ηλία Ταμπακέα) που είχαν άμεση αναφορά στις προφυλάξεις που ήταν απαραίτητες για ακίνδυνες σεξουαλικές σχέσεις, κάναμε ραδιοφωνικά μηνύματα ανάλογου περιεχομένου, αφίσες και φέιγ-βολάν. Σχετικά άρθρα και συνεντεύξεις τύπου συμπλήρωναν το αντι-aids μέτωπο. Ήταν, κατά κοινή ομολογία, μία καλά σχεδιασμένη καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με τη χρήση σύγχρονων μέσων και μορφών που είχε μεγάλη απήχηση.
Αναζητώντας know–how
Για μια τόσο φιλόδοξη υπαίθρια πολυήμερη διοργάνωση, δεν υπήρχε προηγούμενη εμπειρία στην Ελλάδα. Συγκεντρώναμε πληροφορίες από την Ευρώπη και την Αμερική, αλλά δεν έφτανε αυτό. Ως θεατής, είχα παραβρεθεί σε μεγάλες διοργανώσεις στο εξωτερικό, αλλά δεν είχα μπει σε παρόμοιας κλίμακας οργανωτικά ζητήματα. Γι’ αυτό, με τον συνεργάτη μας Αντώνη Κάρτερ, πραγματοποιήσαμε ταξίδια στην Αγγλία, το Βέλγιο και τη Γερμανία για να μιλήσουμε με οργανωτές και ατζέντηδες και για να μελετήσουμε από κοντά κάποιες μεγάλες διοργανώσεις. Κι έτσι βρεθήκαμε στην πόλη Μπριζ, στο μεγάλο υπαίθριο φεστιβάλ που γινόταν με πολλά διεθνή ονόματα και είχε υποδομές και χώρους για τη φιλοξενία χιλιάδων θεατών που συνέρρεαν απ’ όλη την ήπειρο. Πήγαμε και στη Γερμανία για να δούμε το υπερθέαμα των Pink Floyd στο Ολυμπιακό στάδιο του Μονάχου. Φωτογράφισα τα πάντα, μπήκαμε στα παρασκήνια, μιλήσαμε με υπεύθυνους, επισκεφθήκαμε όλους τους βοηθητικούς χώρους, ζητήσαμε πληροφορίες για το κυκλοφοριακό από την αστυνομία και γνωριστήκαμε με πολλούς επαγγελματίες οργανωτές με μεγαλύτερη πείρα από τη δική μας. Περισσότερο ασχοληθήκαμε στη Μπριζ με το θέμα της κατασκήνωσης, τη διαρρύθμιση των χώρων, την καθαριότητα, τις τουαλέτες, τις παροχές ηλεκτρικού ρεύματος και νερού, το φαγητό, τα απορρίμματα, τις συγκοινωνίες, το πάρκινγκ, την ασφάλεια, τις πρώτες βοήθειες και με τα πιθανά προβλήματα που ανακύπτουν για την επίλυση των οποίων χρειάζεται προετοιμασία και εγρήγορση. Βέβαια, όλα αυτά έπρεπε να προσαρμοστούν και να αξιοποιηθούν σε συνθήκες διαφορετικές, ευνοϊκότερες σε κάποια ζητήματα, δυσμενέστερες σε κάποια άλλα. Πάντως, επιστρέψαμε σοφότεροι.
Στον Μαραθώνα
Ετοιμάζαμε το πιο σύνθετο και φιλόδοξο «ιβέντ» που είχε γίνει ποτέ στην Ελλάδα. Επιστρατεύαμε τους πάντες. Ο χρόνος πίεζε. Έπρεπε να κλείσουμε το καλλιτεχνικό πρόγραμμα και να κάνουμε όλες τις απαραίτητες εργασίες για να μπορέσει το αεροδρόμιο του Μαραθώνα να φιλοξενήσει δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που θα έπαιρναν το παγούρι τους, το καπέλο τους, τη φωτογραφική τους μηχανή, την κουβέρτα ή το σλίπινγκ μπαγκ τους για να περάσουν ένα τριήμερο στον Μαραθώνα με πολλή μουσική, πολύ ήλιο, πολλή θάλασσα και πολύ ξενύχτι. Το πιο άμεσο και ζόρικο ήταν να φέρουμε μπόλικο νερό από απόσταση περίπου δύο χιλιομέτρων, όχι από τη λίμνη κατευθείαν, αλλά από ένα μεγάλο αγωγό για να δημιουργήσουμε πολλούς χώρους με βρύσες για πόσιμο νερό, για ντουζιέρες απαραίτητες για τη θερμοπληξία και για πάρα πολλές τουαλέτες «αλα τούρκα». Επίσης, να κατασκευάσουμε στέγαστρα στα οποία θα μπορούν να καταφεύγουν όσοι μπαφιάζουν από τον ήλιο, τραπεζαρίες κοντά σε καντίνες, ένα ιατρείο σε μια μεγάλη τέντα για τα εύκολα περιστατικά και ένα δεύτερο ιατρείο στο μικρό κτήριο που υπήρχε για κάποιες πιο σοβαρές περιπτώσεις, στο σημείο που θα ήταν σε αναμονή τα ασθενοφόρα. Εγώ είχα αναλάβει τις συνεννοήσεις με τους στρατιωτικούς του ΓΕΝ που δεν δημιουργούσαν προβλήματα, αλλά ήθελαν να ξέρουν τα πάντα. Ήταν, μάλιστα, πρόθυμοι να μας διαθέσουν φαντάρους που γνώριζαν την περιοχή για βοήθεια, καθώς και πυροσβεστικά οχήματα και αντλίες. Επίσης, προθυμοποιήθηκαν να εγκαταστήσουν ένα απλό σύστημα ενδοεπικοινωνίας γιατί οι αποστάσεις μέσα στην περιοχή του αεροδρομίου ήταν πολύ μεγάλες. Μάλιστα, θα αφήναμε ελεύθερο ένα μέρος του αεροδιαδρόμου, που είχε 60 μ. πλάτος, για να είναι γρήγορη η μετακίνηση των οχημάτων σε περίπτωση ατυχημάτων, εστιών φωτιάς κ.λπ. Ήρθαμε σε συμφωνία με μια εργοληπτική εταιρία, εξηγήσαμε τι ακριβώς θέλαμε και άρχισαν οι εργασίες με προτεραιότητα στο να εξασφαλίσουμε το νερό. Εκείνη την περίοδο πήγαινα συχνά στο αεροδρόμιο και για ένα επιπλέον λόγο. Δεν είχα καταλήξει πού θα στήναμε τη μεγάλη εξέδρα με τα ηχητικά και τα φώτα για τις συναυλίες. Προς τη θάλασσα ή προς το βουνό; Υπήρχαν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε σχέση με τις ακτίνες του ήλιου, την πρόσβαση στο πάρκινγκ από το δρόμο, την εγγύτητα με το σημείο που θα στήνονταν οι σκηνές και θα στάθμευαν τα τροχόσπιτα με τα οποία θα έρχονταν κάποιοι επισκέπτες από το εξωτερικό κ.λπ.
Στις διαπραγματεύσεις με τα ξένα γραφεία, είχαμε διασφαλίσει τους Jerry Lee Lewis, Kinks, Van Morrison, Procol Harum, Ten Years After, Black Uhuru και Johnny Cash. Θα τους πλαισιώναμε με τους καλλιτέχνες που ήδη συνεργαζόμασταν, όπως τον Νίκο Παπάζογλου, τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, τους Χειμερινούς Κολυμβητές, τον Βαγγέλη Γερμανό, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, τους αδελφούς Κατσιμίχα κ.ά. Οι συναυλίες θα πήγαιναν μέχρι τα ξημερώματα με λαϊκές και δημοτικές κομπανίες. Πιο γκραν δεν γινόταν!
Παραλίγο… τούμπα
Αλλά δεν ήταν της μοίρας μας να πραγματοποιηθεί κατά το σχέδιο. Στο παραένα, συνέβη το απροσδόκητο. Παραιτείται ο Γενικός Γραμματέας Νέας Γενιάς Γιώργος Σεφερτζής και η υπόθεσή μας περνάει στον υφυπουργό αρμόδιο για θέματα αθλητισμού και νέας γενιάς Θόδωρο Στάθη που μόλις είχε αναλάβει τα καθήκοντά του. Βραχυκύκλωμα. Ο υφυπουργός, καλλιεργημένος και μουσικόφιλος, φερμένος από τον Ανδρέα Παπανδρέου εξ Αμερικής για να συνδράμει στο κυβερνητικό έργο, είχε επηρεαστεί από διαδόσεις που κυκλοφορούσαν ότι θα γίνει χαμός στον Μαραθώνα, ότι θα κυκλοφορούν αβέρτα τα ναρκωτικά με κίνδυνο να έχουμε ακόμα και νεκρούς και άλλα τέτοια κακόβουλα. Δεν κατάφερα να τον μεταπείσω, αλλά όταν είδα ότι δεν ήταν αντίθετος εν γένει στην πραγματοποίηση μιας μεγάλης εκδήλωσης για το aids, για να μην πάει χαμένη όλη αυτή η έμπνευση και η προσπάθεια, πρότεινα να κάνουμε μια πολύωρη συναυλία στο Καλλιμάρμαρο και άλλη μια στου Χαριλάου στη Θεσσαλονίκη, με τον ίδιο σκοπό. Και συμφώνησε. Οπότε, ακαριαία κάναμε αλλαγή πλεύσης.
Βέβαια, είχε χαθεί πολύτιμος χρόνος. Οι περισσότεροι από τους καλλιτέχνες που είχαμε καταλήξει, δεν ήταν διαθέσιμοι στις νέες ημερομηνίες. Με κρύα καρδιά εγκαταλείπαμε όλη τη δουλειά που είχαμε κάνει για το Μαραθώνα. Από το καλοκαίρι μεταφερόμασταν στον Οκτώβρη. Άρχισε νέος γύρος αναζητήσεων και διαπραγματεύσεων με τηλεφωνήματα, τηλεγραφήματα, φαξ και τέλεξ. Στην ομάδα συμμετείχαν πολλοί φίλοι και συνεργάτες, μεταξύ των οποίων οι Τάσος Φαληρέας, Ιωάννα Κλειάσιου, Βάσω Διαμαντοπούλου, Πάνος Δημάκης, Δημήτρης Μαστρογιαννόπουλος, Θοδωρής Μανίκας κ.ά.
Εν τέλει, καταφέραμε να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα εξίσου δυνατό και ενδιαφέρον: Run D.M.C, Joan Jet and the Blackhearts, Bonnie Tyler, Black Uhuru και Jerry Lee Lewis. Οι πρώτοι δύο, στην κορυφή της καριέρας τους στις ΗΠΑ με μεγάλες επιτυχίες και μεγάλα κασέ, κάλυπταν το χιπ χοπ που ήταν το νέο ρεύμα στη μουσική και το κλασικό ροκ. Η Τάιλερ απευθυνόταν σε ένα ευρύτερο ακροατήριο, πιο λαϊκή και πιο ποπ. Oι Τζαμαϊκανοί, στο φόρτε τους με ένα βραβείο Grammy για το άλμπουμ Anthem, ήταν οι βασικότεροι εκπρόσωποι του ρέγγε διεθνώς. Και στην κορυφή του line-up, ο θρύλος του ροκ εν ρολ που ερχόταν για πρώτη φορά στην Ελλάδα με θαυμαστές που τον περίμεναν στο αεροδρόμιο και κατέβηκαν στις συναυλίες με πανό για τον «βασιλιά» του ροκ εν ρολ!
Για την ιστορία, συνέβησαν διάφορα «περίεργα» που έτειναν στο να ματαιώσουν τις συναυλίες, αλλά δεν τελεσφόρησαν. 50.000 άνθρωποι στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη απόλαυσαν την καλή μουσική και έφυγαν από τα στάδια με ένα φυλλάδιο που τους ενημέρωνε σωστά για το aids, χωρίς τρομοκρατία, αποδιοπομπαίους τράγους και στερεότυπα για το σεξ. Κρίμα που η ΕΡΤ δεν έδειξε ποτέ τη συναυλία που είχε μαγνητοσκοπήσει με έξι κάμερες στο Καλλιμάρμαρο!
Στέλιος Ελληνιάδης
Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι
Προσπαθήστε να μαντέψετε τι μπορεί να συμβεί όταν ένα παιδί, ένας μικρός μαθητής, ακούει για τα μεγαλεία της Ελλάδας και τις δόξες των Ελλήνων όχι στον Πειραιά ή την Τρίπολη, αλλά από τον δάσκαλό του στην Κωνσταντινούπολη, γύρω στο 1850, πολλά χρόνια πριν από την κατάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το συγκεκριμένο παιδί, από καλή, μεσαίας τάξης οικογένεια, μαγεύεται τόσο πολύ που ενώ συχνά βλέπει στην περιοχή που ζει τους ιππείς του οθωμανικού στρατού, επηρεασμένο από τα λεγόμενα του δασκάλου του στο σχολείο και από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της ακμαίας ελληνικής κοινότητας, φαντάζεται τον εαυτό του ιππέα στο ελληνικό ιππικό να πολεμάει και να κατανικάει τους εχθρούς της Ελλάδας. Και είναι τόσο έμμονη αυτή η ιδέα που τελικά την υλοποιεί. Επειδή μαθαίνει και ξένες γλώσσες που προνομιακά μάθαιναν τα Ελληνόπουλα στην Πόλη, βρίσκεται στην Κριμαία σαν μεταφραστής, αλλά μόλις επιστρέφει, κόντρα στη βούληση των δικών του, καταφέρνει να φτάσει στο λιμάνι του Πειραιά ως λαθρεπιβάτης, σε ηλικία 18 ετών, μάλλον το 1857. Έκθαμβος από τις πρώτες εικόνες και ανώμαλα προσγειωμένος στη συνέχεια, διατηρεί το ηθικό του, επιμένει στο σκοπό του και, τελικά, καταλήγει πεζικάριος να πολεμάει όχι τους ξένους εχθρούς, αλλά τους ντόπιους ληστές που δρουν στην ύπαιθρο του σχετικά νεοσύστατου και όχι ακόμα αρτιμελούς νεοελληνικού κρατιδίου.
Πέρα από το αυτοτελώς ενδιαφέρον όραμα του νεαρού Πολίτη, είναι συναρπαστικός ο άψογος τρόπος με τον οποίο αφηγείται ό,τι του συμβαίνει και ό,τι αποτελεί την πραγματικότητα της εποχής, που κανένας ιστορικός βασισμένος σε επίσημα έγγραφα δεν θα μπορούσε να συλλάβει και να εξιστορήσει. Ο αφηγητής, το όνομα του οποίου παραμένει άγνωστο εφόσον ο ίδιος ομολογεί ότι με την άφιξή του στην Ελλάδα χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Ερρίκος Σκράδης για να μην εκθέσει την οικογένειά του, αποδίδει με άδολη ειλικρίνεια και λογοτεχνική δεινότητα όλα όσα πέφτουν στην αντίληψή του παρουσιάζοντας, βέβαια, πολύ ανάγλυφα και με κάθε λεπτομέρεια, μια Ελλάδα που απέχει πάρα πολύ από την Ελλάδα που ονειρεύτηκε ως παιδί και έφηβος.
Η ιστορία αυτή με τίτλο «Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι – Χειρόγραφον Έλληνος Υπαξιωματικού» τυπώθηκε σε βιβλίο από το τυπογραφείο «Το τρίγωνον», στην πλατεία Αρχαγγέλου και εκδόθηκε, σε δύο τόμους, το 1870, από τον βιβλιοπώλη Χαρίλαο Δημόπουλο, στη Βραΐλα της Ρουμανίας. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, χάρη στον Κ.Θ. Δημαρά που το ανακάλυψε, από τις εκδόσεις «Γαλαξία», ακριβώς εκατό χρόνια αργότερα∙ επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις «Ερμής» (1977) και «Εστία» (1993).
Φανταστική αληθινή ιστορία, εξαιρετική απλή καθαρευουσιάνικη γλώσσα, πληρότητα και ελκυστικός ρυθμός στη ροή της αφήγησης. Αφοπλιστικά πρωτότυπο, μεταξύ κόμικς και ντοκιμαντέρ.
Η παράσταση φαίνεται αρκετά ερασιτεχνική. Σκόπιμα ή εξ ανάγκης, της πάει, γιατί ταιριάζει στην ελληνική πραγματικότητα όπως την περιγράφει ο αφηγητής τον οποίο πολύ αθώα και πειστικά υποδύεται ο Αργύρης Παυλίδης που σκηνοθέτησε το έργο. Και οι δύο μουσικοί που τον πλαισιώνουν (Τάσος Στάβερης και Μάριος Ιβάν Παπούλιας) παίζουν με πολλά μουσικά όργανα μουσικές που ωραιότατα αναπαριστούν με ήχους τις σκηνές, την ατμόσφαιρα, τα χρώματα και τα ρεύματα της εποχής. Βιβλίο για να διαβάσεις, παράσταση για να δεις.
(Θέατρο Λύχνος, Χαλκιδικής 83, Γκάζι, κάθε Τρίτη, μέχρι 9/1/18)
