Έχει φτάσει στην κορύφωσή της η κρίση;
Η κρίση βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά από το τέλος της. Ακόμη κι αν εξετάσουμε μόνο τις χρηματοπιστωτικές όψεις της, πρέπει να έχουμε επίγνωση ότι οι ιδιωτικές τράπεζες συνεχίζουν να παίζουν ένα εξαιρετικά επικίνδυνο παιχνίδι το οποίο τους αποφέρει κέρδη, παρότι όλα πάνε στραβά στην οικονομία και βλάπτει τα μέγιστα την πλειονότητα των πληθυσμών. Η ποσότητα των επισφαλών τίτλων –των τοξικών χαρτιών– στους ισολογισμούς τους είναι τεράστια. Αν ρίξουμε μια ματιά μόνο στις 90 κορυφαίες ευρωπαϊκές τράπεζες, βλέπουμε ότι τα δύο επόμενα χρόνια θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσουν χρέη ύψους 5,4 τρισ. ευρώ, περίπου, ένα ποσό αστρονομικό που αντιστοιχεί στο 45% του πλούτου που παράγεται ετησίως στην Ε.Ε. Τα ρίσκα είναι κολοσσιαία και οι πολιτικές που υιοθετούνται από την ΕΚΤ, την Κομισιόν και τα κράτη-μέλη δεν μπορούν να λύσουν κανένα πρόβλημα, το ακριβώς αντίθετο μάλιστα.
Πρέπει να τονίσουμε τις ριψοκίνδυνες μεθόδους που ακολουθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες. Χρηματοδοτούν μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων τους με βραχυπρόθεσμα δάνεια σε δολάρια από Βορειοαμερικανούς δανειστές, γνωστούς ως «τα funds της αμερικανικής χρηματαγοράς» με επιτόκιο μικρότερο από αυτό της ΕΚΤ. Επιπλέον, για να μιλήσουμε για την περίπτωση της Ελλάδας, πώς θα μπορούσαν οι ευρωπαϊκές τράπεζες να κανονίσουν ένα επιτόκιο 0,35% για τρεις μήνες, αν έπρεπε να δανειστούν από την ΕΚΤ με επιτόκιο 1%; Πάντα χρηματοδοτούσαν τα δάνειά τους προς τα ευρωπαϊκά κράτη και τις εταιρίες χρησιμοποιώντας δάνεια που έπαιρναν οι ίδιες από την αμερικανική χρηματαγορά – και αυτό συνεχίζουν να κάνουν. Τώρα αυτά τα αμερικανικά fund έχουν τρομάξει από όσα γίνονται στην Ευρώπη κι επίσης από τη διαμάχη περί το αμερικανικό δημόσιο χρέος μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων και των Δημοκρατικών. Έτσι, τον Ιούνιο, αυτή η πηγή χρηματοδότησης με χαμηλό επιτόκιο στέγνωσε, κάτι που έπληξε περισσότερο τις μεγάλες γαλλικές τράπεζες. Αυτό επιτάχυνε την πτώση στο χρηματιστήριο και τις οδήγησε στο να αυξήσουν την πίεση στην ΕΚΤ για να αγοράσει ξανά τα ομόλογά τους και να τους παράσχει καινούργιο χρήμα. Εν ολίγοις, αυτό δείχνει το βαθμό της αλληλεπίδρασης μεταξύ των οικονομιών των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Εξηγεί επίσης τις συνεχείς επαφές μεταξύ του Ομπάμα, της Μέρκελ, του Σαρκοζί, της ΕΚΤ, του ΔΝΤ… και των μεγάλων τραπεζών από την Goldman Sachs μέχρι την BNP Paribas και την Deutsche Bank. Μια απότομη διακοπή της ροής των δανείων σε δολάρια προς τις ευρωπαϊκές τράπεζες θα μπορούσε να προκαλέσει μείζονα κρίση στην Ευρώπη, επειδή ακριβώς η δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες να αποπληρώσουν τους Αμερικανούς δανειστές θα μπορούσε να προκαλέσει νέα κρίση στη Γουόλ Στριτ.
Από το 2007-2008, οι τράπεζες κι άλλοι θεσμικοί επενδυτές έχουν μετατοπίσει τις κερδοσκοπικές δραστηριότητές τους από τα ακίνητα (όπου δημιούργησαν μια φούσκα που έσκασε σε μια δεκάδα χώρες, των ΗΠΑ συμπεριλαμβανομένων) στην αγορά δημόσιου χρέους, στην αγορά νομίσματος (όπου καθημερινά αλλάζουν χέρια 4 δισ. δολάρια, το 99% καθαρά για κερδοσκοπία) και στην αγορά πρώτων υλών (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, μεταλλευτικά προϊόντα, τρόφιμα). Αυτές οι νέες φούσκες μπορούν να σκάσουν οποιαδήποτε στιγμή. Μια πιθανή αφορμή θα ήταν η ενδεχόμενη απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ να αυξήσει τα επιτόκια (ακολουθώντας την ΕΚΤ, την Τράπεζα της Αγγλίας κ.λπ.). Όσον αφορά αυτό, τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους, η αμερικανική Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε την πρόθεσή της να διατηρήσει το βασικό επιτόκιό της κοντά στο μηδέν μέχρι το 2013. Ωστόσο, άλλα γεγονότα θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια νέα τραπεζική κρίση ή ένα χρηματιστηριακό κραχ.
Η έκταση της κρίσης καθορίζεται επίσης από τον όγκο του αμερικανικού δημόσιου χρέους και τον τρόπο που χρηματοδοτείται στην Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι τραπεζίτες έχουν στα χέρια τους πάνω από το 80% του συνολικού χρέους πολλών χωρών της Ε.Ε. που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, η Ισπανία και η Ιταλία. Ως προς τον όγκο του χρέους, η Ιταλία έχει 1,5 τρισ. ευρώ, πάνω από το διπλάσιο του δημόσιου χρέους της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας μαζί. Το δημόσιο χρέος της Ισπανίας φτάνει τα 700 δισ. ευρώ, είναι δηλαδή το μισό του ιταλικού. Η αριθμητική είναι απλή: Το δημόσιο χρέος της Ισπανίας και της Ιταλίας προστιθέμενα αντιστοιχούν στο τριπλάσιο του χρέους των τριών άλλων χωρών, Ελλάδας, Ιρλανδίας και Πορτογαλίας. Όπως είδαμε τον Ιούλιο-Αύγουστο, ενώ κάθε χώρα συνέχισε να πληρώνει το χρέος της, αρκετές τράπεζες σχεδόν κατέρρευσαν κι έπρεπε να παρέμβει η ΕΚΤ για να σώσει το παιχνίδι. Η χρηματοπιστωτική δομή των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι τόσο εύθραυστη ώστε είναι αρκετή μια επίθεση μέσω των χρηματιστηρίων για να τις κατεδαφίσει… κι ας μην αναφερθούμε στο τι θα μπορούσε να συμβεί εάν συνέβαινε χρηματιστηριακό κραχ, κάτι που δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Μέχρι στιγμής, εξαιρουμένων της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, τα κράτη έχουν καταφέρει να αναχρηματοδοτούν τα χρέη τους παίρνοντας νέα δάνεια όταν πλησιάζει η λήξη των παλιών. Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες. Τον Ιούλιο-Αύγουστο, τα επιτόκια που ζητούσαν οι θεσμικοί επενδυτές για να επιτρέψουν στην Ιταλία και την Ισπανία να αναχρηματοδοτήσουν το δημόσιο χρέος τους, καθώς ωρίμαζαν τα 10ετή ομόλογα, αυξήθηκε κατακόρυφα φτάνοντας στο 6,3%. Για άλλη μια φορά έπρεπε να παρέμβει η ΕΚΤ και να αγοράσει μεγάλες ποσότητες ιταλικού και ισπανικού χρέους, προκειμένου να ικανοποιήσει τους τραπεζίτες κι άλλους θεσμικούς επενδυτές και να ρίξει τα επιτόκια. Όμως, πόσο καιρό θα το κάνει; Από τον Αύγουστο του 2011 μέχρι τον Ιούλιο του 2012 η Ιταλία θα πρέπει να δανειστεί περίπου 300 δισ. ευρώ προκειμένου να αποπληρώσει τα ομόλογα που εκπνέουν σε αυτό το διάστημα. Οι ανάγκες της Ισπανίας είναι μικρότερες, περίπου 80 δισ. ευρώ, κι αυτό πολύ μεγάλο ποσό. Πώς θα συμπεριφερθούν οι θεσμικοί επενδυτές αυτούς τους επόμενους μήνες και τι θα συμβεί αν γίνουν πιο αυστηροί οι όροι δανεισμού στην αμερικανική χρηματαγορά; […]
Σε αρκετές περιπτώσεις έχετε γράψει ότι το ιδιωτικό χρέος είναι πολύ πιο μεγάλο από το δημόσιο. Μέχρι στιγμής μιλούμε μόνο για το δημόσιο…
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι τα ιδιωτικά χρέη είναι πολύ μεγαλύτερα από τα δημόσια. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Παγκόσμιου Ινστιτούτου McKinsey, το σύνολο του ιδιωτικού χρέους παγκοσμίως φτάνει στα 117 τρισ. δολάρια, τριπλάσιο σχεδόν από το σύνολο όλων των δημόσιων χρεών που ανέρχονται σε 41 τρισ. δολάρια. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι εταιρίες, οι τράπεζες κι άλλοι θεσμικοί επενδυτές να μην μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους.
Οι τραπεζίτες, οι διευθύνοντες σύμβουλοι άλλων εταιριών, τα ΜΜΕ και οι κυβερνήσεις μιλούν μόνο για το δημόσιο χρέος και χρησιμοποιούν την αύξησή του ως πρόσχημα για να δικαιολογήσουν νέες επιθέσεις στα κοινωνικά κι οικονομικά δικαιώματα της πλειονότητας του πληθυσμού. Η λιτότητα και η μείωση των δημόσιων ελλειμμάτων με το τσεκούρωμα των κοινωνικών δαπανών έχουν γίνει ο μόνος τρόπος συλλογής χρημάτων, μαζί με τις ιδιωτικοποιήσεις και τους φόρους κατανάλωσης. Για λόγους εντυπώσεων, στην Ευρώπη κάποιες κυβερνήσεις έχουν βάλει έναν ελάχιστο φόρο στους πλούσιους και μιλούν για φορολόγηση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών.
Είναι προφανές ότι η αύξηση του δημόσιου χρέους είναι το αποτέλεσμα του νεοφιλελευθερισμού τα τελευταία 30 χρόνια. Χρησιμοποίησαν δάνεια για να χρηματοδοτήσουν δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις υπέρ των πλουσίων και των μεγάλων εταιριών. Έσωσαν τράπεζες και μεγάλες εταιρίες, φορτώνοντας τον κρατικό προϋπολογισμό με τα χρέη και τις απώλειές τους. Λόγω της ύφεσης, μειώνονται περαιτέρω τα φορολογικά έσοδα κι αυξάνονται κάποιες δημόσιες δαπάνες λόγω της βοήθειας προς τα θύματα της κρίσης. Όλα αυτά συνδυασμένα οδηγούν στην αύξηση των δημόσιων χρεών. Οι άδικες πολιτικές αποσκοπούν στην ενίσχυση μίας μόνο κοινωνικής τάξης. Λίγα ψίχουλα πετιούνται στις μεσαίες τάξεις για να τις κρατούν ήσυχες. Από την άλλη, η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού πλήττεται από αυτές τις πολιτικές. Γι’ αυτό και παγκοσμίως το δημόσιο χρέος θεωρείται μη νομιμοποιημένο.
Πηγή: Global Research 28/9/2011
