Ρουμάνοι και Γερμανοί αστυνομικοί περιπολούν στον Έβρο
Στις 24 Οκτωβρίου του 2010, η ελληνική κυβέρνηση απέστειλε επείγουσα έκκληση στις Βρυξέλλες για βοήθεια στον έλεγχο των εξωτερικών χερσαίων συνόρων τής χώρας με την Τουρκία, λόγω της «εξαιρετικά μαζικής εισροής παράνομων μεταναστών». Αφορμή για το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης αποτέλεσε η σημαντική αύξηση από την αρχή του χρόνου των προσφύγων που πέρασαν στην Ελλάδα από τον Έβρο και οι οποίοι ανέρχονται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Αστυνομικής Διεύθυνσης Ορεστιάδας σε 35.000. Άλλωστε, σύμφωνα με τον κανονισμό της Frontex, οι στρατιωτικές ομάδες RABITs επεμβαίνουν μόνο σε συνθήκες οξείας κρίσης, όταν δηλαδή «μια μαζική εισβολή αλλοδαπών επιχειρεί να εισέλθει παράνομα σε μια χώρα».
Μία μόνο ημέρα μετά, η διεύθυνση της Frontex αποδέχτηκε το αίτημα. Η Frontex άλλωστε συμμετέχει εδώ και καιρό στη φύλαξη των θαλάσσιων ελληνοτουρκικών συνόρων, ενώ μέσα στον Σεπτέμβρη είχε ιδρύσει το Γενικό Στρατηγείο της στον Πειραιά. Τελικά, στις 2 Νοέμβρη ξεκίνησε στα σύνορα του Έβρου η ανάπτυξη των Ομάδων Ταχείας Επέμβασης στα Σύνορα (RABITs), στην πρώτη τους αποστολή από την ίδρυσή τους το 2007. Οι μόνες που αντέδρασαν σε αυτή την «κίνηση αλληλεγγύης» της Ευρώπης ήταν οι αντιρατσιστικές οργανώσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας. Στις 30 Οκτώβρη Τούρκοι αντιρατσιστές οργάνωσαν κινητοποίηση στην Κωνσταντινούπολη που κατέληξε με επεισοδιακό τρόπο στη βελγική πρεσβεία.
Από τις ελληνικές αρχές η δράση της Frontex τους πρώτους αυτούς μήνες παρουσίας της αποτιμάται ως θετική, καθώς φαίνεται πως ο αριθμός των μεταναστών που περνούν τα σύνορα έχει μειωθεί αισθητά. Βέβαια, δεν διευκρινίζεται αν η μείωση αυτή οφείλεται πράγματι στην δράση της Frontex ή στις κακές καιρικές συνθήκες που επικρατούν αυτή την εποχή στον Έβρο.
Άθλιες συνθήκες διαβίωσης στα κέντρα κράτησης
Αμέσως μετά την είσοδό τους στην Ελλάδα οι μετανάστες παραδίνονται -στις περισσότερες περιπτώσεις- στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα και αφού κρατηθούν για περίπου τρεις ημέρες, αφήνονται ελεύθεροι με εντολή να εγκαταλείψουν τη χώρα εντός 30 ημερών. Διαφορετική τύχη έχουν όσοι μετανάστες δεν έχουν εθνικότητα που να δικαιολογεί την αίτηση ασύλου και θεωρούνται άμεσα απελάσιμοι. Στην περίπτωση αυτή ο χρόνος παραμονής τους στα κέντρα κράτησης μπορεί να ξεπεράσει τους 5 μήνες.
Στα μέσα Οκτώβρη η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες πραγματοποίησε αποστολή στον Έβρο, όπου διαπίστωσε συνθήκες ανθρωπιστικής κρίσης. Όπως ανέφερε, οι συνθήκες κράτησης των νεοεισερχομένων αλλοδαπών στο ελληνικό έδαφος έχουν επιδεινωθεί σοβαρά, εξαιτίας του συνωστισμού που παρατηρείται στα υπάρχοντα κέντρα κράτησης. Άντρες, γυναίκες και παιδιά στοιβάζονται σε στενούς χώρους, με άθλιες συνθήκες υγιεινής, χωρίς δυνατότητα προαυλισμού. Βασικές υπηρεσίες, όπως η παροχή ενημέρωσης στους κρατουμένους, η διερμηνεία σε γλώσσα που μπορούν να κατανοήσουν, καθώς και η νομική συνδρομή για τη διαδικασία του ασύλου, απουσιάζουν τελείως.
Σημειώνει ακόμα ότι 44 άτομα έχασαν τη ζωή τους στην περιοχή κατά τη διάρκεια των πρώτων εννέα μηνών του 2010, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, ενώ ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων πιστεύεται ότι είναι μεγαλύτερος και ζητά τη λήψη άμεσων μέτρων.
Τις ίδιες ημέρες ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τα Βασανιστήρια Μάνφρεντ Νόβακ παρουσίασε σε συνέντευξη Τύπου τα πορίσματα της δεκαήμερης επίσκεψής του στην Ελλάδα, σε σχέση με τις συνθήκες κράτησης σε φυλακές και αστυνομικά τμήματα. Αναφέρει, μεταξύ άλλων, την υπερσυγκέντρωση κρατουμένων κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, τη ρατσιστική αντιμετώπιση των αλλοδαπών κατά τη μακρά κράτησή τους σε αστυνομικά τμήματα και κατέληξε στην ανάγκη να αναθεωρηθεί η Συνθήκη του Δουβλίνου ΙΙ.
Παρά τις σοβαρές αντιδράσεις που έχει προκαλέσει η παρουσία της Frontex στη περιοχή, η ελληνική κυβέρνηση ανανέωσε για ακόμη 2 μήνες το συμβόλαιο παρουσίας της ευρωπαϊκής δύναμης στα σύνορα, «αναγνωρίζοντας τη θετική συνεισφορά της στο πρόβλημα της μετανάστευσης».
