Του Κώστα Ζαχάρου*
Την Τρίτη 9 Μαΐου ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, σε μια κίνηση επικοινωνιακού αντιπερισπασμού εν όψει της ψήφισης των μέτρων για το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, αποφάσισε να ασχοληθεί με το κυβερνητικό έργο επισκεπτόμενος το υπουργείο Παιδείας.
Με βαρύγδουπες ανακοινώσεις μπροστά στις κάμερες, πρωθυπουργός και υπουργός Παιδείας, προσπάθησαν να δώσουν μια εικόνα κοσμογονικών αλλαγών στη δημόσια εκπαίδευση.
Όμως, όσοι παρακολουθούν στοιχειωδώς τα θέματα της εκπαίδευσης διακρίνουν στις εν λόγω εξαγγελίες κοινοτοπίες και παλαιότερους ατελέσφορους σχεδιασμούς.
Για παράδειγμα, η διετής προσχολική εκπαίδευση έχει ήδη νομοθετηθεί από την κυβέρνηση Καραμανλή το 2006. Ο λόγος της μερικής υλοποίησης του νόμου σκάλωσε στην έλλειψη αναγκαίας χρηματοδότησης για υλικοτεχνικές υποδομές και προσλήψεις εκπαιδευτικών.
Το διευρυμένο ωράριο λειτουργίας του Δημοτικού σχολείου (ολοήμερο) υπάρχει ως θεσμός δεκαετίες τώρα και η υποβάθμισή του οφείλεται στη συρρίκνωση της χρηματοδότησης από τις μνημονιακές κυβερνήσεις.
Επίσης και οι εξαγγελίες για το «Νέο Γυμνάσιο» και το «Νέο Λύκειο», ιδιαίτερα γενικόλογες και ασαφείς, παραπέμπουν σε παλαιότερους σχεδιασμούς επί θητείας Διαμαντοπούλου και Αρβανιτόπουλου. Και αυτό έχει την εξήγησή του, αφού ο «γεννήτορας» όλων αυτών των σχεδιασμών είναι η επικαιροποιημένη μελέτη του ΟΟΣΑ, που προβλέπει τριετές πλάνο αλλαγών στην εκπαίδευση, που μάλιστα περιλαμβάνεται στα προαπαιτούμενα.
Οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην εναλλαγή της σειράς διεξαγωγής ενδοσχολικών και Πανελλαδικών εξετάσεων. Ενώ μέχρι και πέρυσι προηγούνταν οι πανελλαδικές και ακολουθούσαν οι ενδοσχολικές, από φέτος η σειρά αντιστράφηκε. Αυτή η αλλαγή παρουσιάστηκε ως φοβερή καινοτομία!
Σύμφωνα με τους εισηγητές, η αλλαγή στη σειρά διεξαγωγής των εξετάσεων θα αποδεσμεύσει το απολυτήριο Λυκείου από τις πανελλαδικές εξετάσεις και θα είναι η απαρχή για την αυτονόμηση του Λυκείου.
Με τα λόγια του πρωθυπουργού, πρόκειται για «…ομαλοποίηση […] της δοκιμασίας των εξετάσεων για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση…». Και επιπλέον, «… το εθνικό απολυτήριο θα είναι αυτό το οποίο θα ορίζει την κατανομή των εισακτέων στις σχολές της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης».(1)
Με άλλα λόγια, μια εναλλαγή στη σειρά διενέργειας των δύο εξετάσεων θα αλλάξει άρδην το εκπαιδευτικό τοπίο, ενισχύοντας την αυτονομία του Λυκείου και ρυθμίζοντας τις ροές προς τα πανεπιστήμια! Τόσο απλά!
Τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι μαθητές της Γ’ Λυκείου έχουν ολοκληρώσει τις ενδοσχολικές εξετάσεις. Εξουθενωμένοι και χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις επιδόσεις τους στις ενδοσχολικές εξετάσεις, δεν έπαψαν να προετοιμάζονται για τη «μητέρα των μαχών» ενός εξουθενωτικού εξεταστικοκεντρικού εκπαιδευτικού συστήματος. Ποιο είναι, λοιπόν, το αναβαθμισμένο κύρος του απολυτηρίου, όπως διατείνονται οι φωστήρες της κυβέρνησης, που μάλιστα θα ρυθμίζει και τη ροή του μαθητικού πληθυσμού προς τα πανεπιστήμια;
Όπως σημειώσαμε και προηγούμενα, ήδη από υπουργίας Διαμαντοπούλου επιχειρούνται παρεμβάσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα συχνά με πρόσχημα υπαρκτές αδυναμίες του. Οι αλλαγές εστιάζονται κύρια στο Λύκειο, με αιχμή τις εξετάσεις για την πρόσβαση στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η προοπτική κατάργησης της σημερινής μορφής των πανελλαδικών εξετάσεων μεταφέρει, σύμφωνα με τους εισηγητές, το ενδιαφέρον στις επιδόσεις των δύο τελευταίων τάξεων του Λυκείου. Αυτό, σε συνδυασμό με τον εξοβελισμό από το αναλυτικό πρόγραμμα μαθημάτων γενικής παιδείας και ιδιαίτερα αυτών που χαρακτηρίζονται ως ανθρωπιστικά, οδηγεί σε μια πρώιμη φροντιστηριοποίηση, εξουθενώνοντας τους μαθητές και συμπιέζοντας τα ήδη γλίσχρα οικονομικά των οικογενειών τους. Να σημειώσουμε ότι η μορφή των εξετάσεων στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου παραμένει σκόπιμα ασαφής.
Όμως, για να μην πάρουμε τοις μετρητοίς τις πρωθυπουργικές δηλώσεις περί ελεύθερης πρόσβασης στα πανεπιστήμια, ο κ. Γαβρόγλου την επομένη της παρέμβασης του Πρωθυπουργού σπεύδει να διευκρινίσει: «Δεν ξέρουμε ακόμα πώς θα γίνεται η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο»! (2)
Επίσης και η πορεία της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οδεύει στον αντίποδα των εξαγγελιών του πρωθυπουργού. Αρχικά η υιοθέτηση των ευρωπαϊκών κατευθύνσεων (π.χ. Μπολόνια) οδηγούν σε συρρίκνωση του φοιτητικού πληθυσμού άμεσα, με την μείωση του αριθμού των εισακτέων, γεγονός που ενισχύεται και από τη στάση ορισμένων πρυτανικών αρχών που εισηγούνται μείωση των εισακτέων ως αντιστάθμισμα στις μειώσεις των δημόσιων δαπανών για τα πανεπιστήμια, αλλά και έμμεσα, λόγω της αδυναμίας πολλών οικογενειών να στηρίξουν οικονομικά τα παιδιά τους και προσανατολίζοντάς τα σε ειδικεύσεις και άλλες επαγγελματικές διεξόδους.
Στα Πανεπιστήμια έχουν παγώσει οι προκηρύξεις για νέα μέλη ΔΕΠ (Διδακτικό και Ερευνητικό Προσωπικό) και οι εκρηκτικές ελλείψεις επιχειρείται να καλυφτούν με την δημιουργία νέων κατηγοριών διδασκόντων, είτε με μετατάξεις από την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, είτε με νέους κατόχους διδακτορικών διπλωμάτων που, με ελάχιστες αμοιβές, θα προσφέρουν συγκεκριμένο έργο εξάμηνης διάρκειας.
Τέλος στα μεταπτυχιακά, διευρύνεται συνεχώς ο αριθμός όσων απαιτούν δίδακτρα. Ο κυβερνητικός τσαμπουκάς για κατάργηση των διδάκτρων σύντομα εξανεμίστηκε περιοριζόμενος στην πρωθυπουργική «απειλή»: «Ορίζουμε ανώτατο όριο απολαβών των καθηγητών από τα έσοδα που προκύπτουν από τα μέλη φοίτησης στα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών.»
Ποια είναι λοιπόν η αξία όλης αυτής της φασαρίας με τις πρωθυπουργικές εξαγγελίες για «αναβαθμίσεις», «νέο σχολείο» και άλλα ηχηρά; Όπως θα έλεγε και ο φοβερός τύπος που διατέλεσε πρωθυπουργός της χώρας: Μηδέν εις το πηλήκιο!
(1) Εισήγηση του πρωθυπουργού στο υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (9/5/2017).
(2) Συνέντευξη του υπουργού Παιδείας Κ. Γαβρόγλου στον τηλεοπτικό Σκάι (10/5/2017).
* Ο Κώστας Ζαχάρος είναι πανεπιστημιακός
