Ινδο-αραβικός εμπορικός διάδρομος για την Ευρώπη;

Από

1 Μαρτίου, 2024

Επιμέλεια:Βάννα Σφακιανάκη

Η επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Ινδία, συνοδευόμενου από μια επιχειρηματική αποστολή 70 και πλέον στελεχών από ελληνικές επιχειρήσεις, όπως οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Eurobank, Mytilineos, Dynacom, Viohalco, ΟΛΘ, Goldair, κ.ά. φέρνει στο προσκήνιο τον λεγόμενο «Ινδο-αραβικό εμπορικό διάδρομο για την Ευρώπη» (India-Middle East-Europe Economic Corridor (IMEC)). Πρόκειται για ένα σχέδιο, ανταγωνιστικό του σχεδιασμού της Κίνας για τον νέο Δρόμο του Μεταξιού («One belt, one road» (BRI)), που σηματοδοτεί την προοπτική επέκτασης της Ινδίας προς τη Δύση (ή της Δύσης προς την Ινδία) υποστηριζόμενο (ή σχεδιαζόμενο) από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Το φαραωνικό σχέδιο μιας εμπορικής, ενεργειακής και τεχνολογικής γέφυρας μήκους 4.800 χλμ μεταξύ τριών από τις πιο σημαντικές γεωγραφικές περιοχές του πλανήτη, Ασίας – Μ.Ανατολής – Ευρώπης, που θα συνέδεε το λιμάνι της Βομβάης με εκείνο της Χάιφα, (το οποίο ήδη ελέγχουν Ινδοί επενδυτές)» που «παραμένει στο τραπέζι, ωστόσο είναι έρμαιο των γεωπολιτικών εξελίξεων λόγω Γάζας.». (1)

«Η αποφασιστική συμφωνία για την προώθηση του νέου εμπορικού διαδρόμου είχε συναφθεί λίγες εβδομάδες πριν την έκρηξη του πολέμου στη Μέση Ανατολή. Είχε επικυρωθεί δε με μια τριμερή χειραψία μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, του Ινδού πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι και του Σαουδάραβα πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε χαρακτηρίσει την συμφωνία ως μια «περιφερειακή επένδυση που αλλάζει το παιχνίδι. Ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, δήλωσε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός «Στόχος των ΗΠΑ ήταν «να εργαστούν για μια συμφωνία – πακέτο που θα περιλάμβανε ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και βασικών αραβικών κρατών» καθώς και «έναν πολιτικό ορίζοντα» για τους Παλαιστίνιους.». (2)

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. φον ντερ Λάιεν -δύο χρόνια μετά τη δρομολόγηση της εταιρικής σχέσης της G7 για παγκόσμιες υποδομές και επενδύσεις (PGII)- κατά τη σύνοδο κορυφής της G20 στο Νέο Δελχί, τον Σεπτέμβριο του 2023, τόνισε την καίρια συμβολή της ΕΕ σε δύο εμβληματικά έργα της PGII. Το πρώτο απ’ αυτά είναι ο οικονομικός διάδρομος Ινδίας — Μέσης Ανατολής — Ευρώπης που θα συνδέσει τις τρεις περιφέρειες μέσω προηγμένων υποδομών συνδεσιμότητας και θα συμβάλει στην αναβάθμιση της οικονομικής σχέσης μεταξύ των περιφερειών αυτών και στη βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών και των επιχειρήσεων σε εμπορεύματα, ενέργεια και δεδομένα. Το δεύτερο είναι ο διαφρικανικός διάδρομος για τον οποίο η ΕΕ ενώνει τις δυνάμεις της με τις ΗΠΑ. «Έτσι, θα συμβάλει στην προώθηση των επενδύσεων σε τοπικές αξιακές αλυσίδες με στόχο τον μετασχηματισμό των εξορυσσόμενων πρώτων υλών, την πρόσβαση των προϊόντων αυτών των περιοχών στις παγκόσμιες αγορές και τη βελτίωση των ευκαιριών κινητικότητας για τους πολίτες.» (3)Μελέτη του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης (Institute of South Asian Studies (ISAS)) είχε περιγράψει από το 2021 το σχέδιο για τη διάνοιξη, εδραίωση και ανάπτυξη ενός ινδο-αραβικού εμπορικού διαδρόμου για τη Μεσόγειο που θα καταλήγει στο λιμάνι του Πειραιά. Με βάση αυτό το σχέδιο η Ελλάδα θα καταστεί πύλη για τις εξαγωγές της Ινδίας προς την Ευρώπη. Μάλιστα η μελέτη επικαλείται συγκεκριμένες συναντήσεις των τελευταίων ετών μεταξύ ανωτάτων Ελλήνων και Ινδών αξιωματούχων, στις οποίες φέρεται να έχει συζητηθεί το θέμα. «Η Ινδία, σύμφωνα με τη μελέτη («Ιndia’s Arab–Mediterranean Corridor: A Paradigm Shift in Strategic Connectivity to Europe, 27/8/2021) του καθηγητή διεθνών σχέσεων και πολιτικής οικονομίας Michaël Tanchum, επιθυμεί μια συντομότερη και ασφαλέστερη όδευση του εμπορίου της με την Ευρώπη, που θα παρακάμπτει το Σουέζ και την προβληματική σχέση που έχει το Ιράν με τη Δύση (κυρώσεις κ.λπ.), αλλά και την Τουρκία μέσω της οποίας προωθείται ένα μέρος των ινδικών εξαγωγών… Αναλυτικότερα επισημαίνεται ότι το σημερινό αντικείμενο του εμπορικού διαδρόμου είναι κυρίως η αλυσίδα αξίας στην παραγωγή και επεξεργασία τροφίμων αλλά αναμένεται σύντομα να επεκταθεί στον μετασχηματισμό των τομέων της Ινδίας στη γεωργία και τη διαχείριση των υδάτων, στην ενέργεια, στην παραγωγή πετροχημικών υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, σε καινοτόμες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με την παραγωγή, αποθήκευση και χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που θα αποτελέσουν όλα μέρος της αλυσίδας αξίας στον ινδοαραβικό εμπορικό διάδρομο για τη Μεσόγειο.» (4)

Εικόνες από τη δεκαετία του ‘50

Στην Ουάσινγκτον, πριν από μια εβδομάδα, μιλώντας σε πάνελ του 5ου Φόρουμ για τη ΝΑ Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο, ο υφυπουργός Εξωτερικών για τους ενεργειακούς πόρους των ΗΠΑ, Τζέφρι Πάιατ έκανε ιδιαίτερη μνεία τόσο στο διάδρομο Ινδίας – Μ. Ανατολής – Ευρώπης, όσο και στην επίσκεψη Μητσοτάκη στο Νέο Δελχί. «Τα οφέλη της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας θα γίνονται όλο και πιο ορατά, καθώς η Ελλάδα αποκτά όλο και πιο φιλόδοξο όραμα για το στρατηγικό ρόλο που μπορεί να παίξει στην Αν. Ευρώπη, ίσως ακόμη και μέχρι τον Κόλπο, μετά και την επικείμενη επίσκεψη Μητσοτάκη στον Ινδικό Ωκεανό», δήλωσε χαρακτηριστικά σε μια αποστροφή της ομιλίας του, ο κ. Πάιατ, στο συνέδριο που διοργάνωσαν στην Ουάσινγκτον, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, το Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο και η «Καθημερινή». (1)

Κάπως έτσι κτίζεται η προοπτική να παίξει η Ελλάδα το ρόλο της ευρωπαϊκής πύλης για την Ινδία, λόγω γεωγραφίας αφού είναι η πιο κοντινή προς αυτή, χώρα της ΕΕ, σε ένα σχέδιο που είχαν υπογράψει στις 10 Σεπτέμβριου 2023, στο περιθώριο της συνόδου των G-20 στο Ν.Δελχί, οι ηγέτες των ΗΠΑ, της Ινδίας, της Σαουδικής Αραβίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της ΕΕ, προκειμένου να αποτελέσει μια στρατηγικής σημασίας οικονομική λεωφόρο, για το εμπόριο και την ενέργεια. Και κάπως έτσι επιχειρείται να παρακαμφθεί η πολύπαθη Γάζα με τη σύσταση, πριν από λίγες μέρες, της κοινής εταιρείας ειδικού σκοπού μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και της Ηλεκτρικής Εταιρείας της Σαουδικής Αραβίας (National Grid Saudi Electricity Company) για τον ηλεκτρικό διάδρομο Αθήνας – Ριάντ, μήκους άνω των 2.000 χλμ, που φιλοδοξεί να αποτελέσει μέρος μιας μεγαλύτερης «λεωφόρου» μεταφοράς πράσινης ενέργειας από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική στην Κεντρική Ευρώπη. «Στην παρούσα φάση και εφόσον δεν αλλάξουν τα πράγματα, το σουνιτικό βασίλειο θα επιλέξει μια μακρύτερη διαδρομή, μέσω Σουέζ, δηλαδή την Σ. Αραβία – Αίγυπτο – Ελλάδα, αφήνοντας εκτός το Ισραήλ, όπως προέβλεπαν άλλωστε και οι αρχικές προσεγγίσεις με το Ριάντ το 2022. Εάν πάλι στο μέλλον υπάρξει περιθώριο επαναπροσέγγισης, τότε η διασύνδεση Saudi Greek Interconnection θα ακολουθήσει τη διαδρομή Σ. Αραβία – Ιορδανία – Ισραήλ – Ελλάδα, με πιθανή ενδιάμεση στάση την Κύπρο.». (5)

Την ίδια στιγμή προετοιμάζεται για τον Μάρτιο νέα συνάντηση των ρυθμιστικών αρχών ενέργειας Ελλάδας, Αλβανίας, Βόρειας Μακεδονίας και Κοσσόβου που θα συζητήσει την σύζευξη των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στα Δυτικά Βαλκάνια. Η πρωτοβουλία αφορά την σύζευξη των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας Βαλκανικών χωρών, όπου εμπλέκονται οι Ρυθμιστές, οι Διαχειριστές και τα Χρηματιστήρια Ενέργειας από τις αντίστοιχες χώρες. «Σημειώνεται ότι το όλο εγχείρημα τελεί υπό την «αιγίδα» ή εμπλοκή, άμεσα ή έμμεσα των αμερικανικών αρχών όπως είναι η Αμερικανική Εθνική Ένωση Επιτρόπων Ρυθμιστικών Υπηρεσιών (NARUC), η αμερικανική Ένωση Ενέργειας (USEA), η RTI International καθώς και η Αμερικανική Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης (USAID).». [6] Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής εμπλέκονται παντού, όπως τα χρόνια μετά από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο!