του Κώστα Λυμπέρη*
Ενώ ζούμε, τις συνέπειες της αποδιάρθρωσης του δημόσιου ΕΣΥ, εν μέσω πανδημίας, με ρεκόρ θανάτων, οφειλόμενων δήθεν στην ατομική ευθύνη και τους ανεμβολίαστους.
Ενώ χιλιάδες οδηγοί, εν μέσω προβλεθείσας χιονόπτωσης, εγκλωβίστηκαν στο κέντρο της Αθήνας, επί ώρες στην Αττική Οδό, ευθυνόμενοι προφανώς οι ίδιοι, όντες ανυποψίαστοι για την κυβερνητική ανεπάρκεια. Δε μπορεί να φταίει το επιτελείο των «α(χ)ρίστων» της Ν.Δ. για την ανικανότητα του κάθε πολίτη να αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να έχει καμία εμπιστοσύνη ούτε στο επιτελικό κράτος ούτε στους ιδιώτες στους οποίους έχουν παραχωρηθεί τα δικαιώματα διαχείρισης και εκμετάλλευσης των μεταφορών, του ρεύματος, της Υγείας!
Ενώ ζούμε όλα αυτά, μετά την ά(χ)ριστη διαχείριση στις πυρκαγιές του καλοκαιριού και στις πλημμύρες του φθινοπώρου.
Η κυβέρνηση προχωράει στην παραχώρηση, μέσω ΣΔΙΤ, της συντήρησης, λειτουργίας και διαχείρισης του ΕΥΣ (Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος) της Αττικής (φράγματα και ταμιευτήρες Ευήνου, Μόρνου, Μαραθώνα, λίμνη Υλίκης, γεωτρήσεις Πάρνηθας και Βοιωτικού κάμπου, υδραγωγεία, δίκτυα μεταφοράς 400 χλμ, αντλιοστάσια) που είναι η κύρια υποδομή στον κύκλο του νερού, ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του λεκανοπεδίου της Αθήνας. Τα πάγια αυτά στοιχεία ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο (ΕΥΔΑΠ Παγίων) και όχι στην ΕΥΔΑΠ Α.Ε. και μέχρι σήμερα τα διαχειρίζεται η ΕΥΔΑΠ Α.Ε. με δικό της προσωπικό.
Να επισημάνουμε ότι είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις που στη μέχρι σήμερα παγκόσμια μαύρη λίστα των ιδιωτικοποιήσεων νερού μπαίνει όχι μόνο το δίκτυο διανομής αλλά οι πηγές και οι ταμιευτήρες νερού (φυσικοί και τεχνητοί) και το δίκτυο μεταφοράς του φυσικού πόρου.
Οι εθνικοί εργολάβοι, ομαδοποιημένοι σε τρία κοινοπρακτικά σχήματα, θα σφαχτούν (διαγωνιστούν) για να αναλάβουν τον έλεγχο των πηγών νερού της Αττικής.
Το κοκτέιλ των συνεπειών της ιδιωτικοποίησης απειλεί την προσβασιμότητα στο καθαρό πόσιμο νερό και την ευημερία της κοινωνίας
Δε χρειάζεται ιδεολογική ανάλυση και μαντικές ικανότητες για να αντιληφθούμε τις συνέπειες των ιδιωτικοποιήσεων του νερού. Η μακρά εμπειρία από τις ιδιωτικοποιήσεις του κύκλου του νερού, κάθε είδους (άμεση ή έμμεση, πλήρης ή μερική), σε πολλές χώρες έχει καταδείξει ότι η ιδιωτικοποίηση του νερού έχει οδηγήσει μόνο σε αρνητικές συνέπειες για τις κοινωνίες. Δεν υπάρχει ούτε ένα θετικό, για τις κοινωνίες, παράδειγμα ιδιωτικοποίησης του νερού.
Η εκτίναξη των τιμολογίων και ο περιορισμός της προσβασιμότητας στο πόσιμο νερό, οι απολύσεις, η αύξηση της ανεργίας, η επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων όχι μόνο στον ίδιο τον ιδιωτικοποιούμενο οργανισμό αλλά και στις εταιρίες που συνδέονται με τη λειτουργία αυτού του οργανισμού (προμηθευτές, πελάτες, συνεργάτες κ.λπ.), η επιβάρυνση του περιβάλλοντος, η πτώση της ποιότητας του νερού, και ο συνακόλουθος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, η οικονομική καταστροφή των οργανισμών ύδρευσης-αποχέτευσης, η απαξίωση των υποδομών και η επιβάρυνση των κρατικών προϋπολογισμών με δαπάνες επιδοτήσεων και επενδύσεων αποτελούν το ολέθριο κοκτέιλ των συνεπειών της ιδιωτικοποίησης του νερού. Ένα κοκτέιλ που θέτει σε κίνδυνο την πρόσβαση των κοινωνιών στο ζωτικό ανθρώπινο δικαίωμα και απειλεί την ευημερία των κοινωνιών.
Παραδείγματα:
Μερικά μόνο από όλα τα αποτυχημένα παραδείγματα ιδιωτικοποιήσεων και τα καταστροφικά τους αποτελέσματα για τις κοινωνίες και το περιβάλλον.
Παρίσι – 2008: Μετά από 23 χρόνια παραχώρησης των δικτύων στις γαλλικές Suez και Veolia οι δημοτικές αρχές διαπίστωσαν ότι οι ιδιωτικές εταιρίες δεν είχαν κάνει απολύτως καμία επένδυση ενώ η τιμή του νερού είχε αυξηθεί κατά 256%.
Λονδίνο: Τη διετία 2012-14 η εταιρία Thames Water στο Λονδίνο προκάλεσε περιβαλλοντική καταστροφή καθώς μόλυνε τον ποταμό Τάμεση με 1.4 δισεκατομμύρια λίτρα ακατέργαστων αποβλήτων. Στην εταιρία επεβλήθη το 2017 το μεγαλύτερο πρόστιμο που έχει δοθεί ποτέ σε εταιρία ύδρευσης-αποχέτευσης. Ενώ αυξανόμενες είναι οι δαπάνες επιδοτήσεων των ιδιωτικών εταιριών ύδρευσης στη Βρετανία, για υδροδότηση δυσπρόσιτων περιοχών, σε μια χώρα που δε λείπουν τα νερά.
Φλιντ (ΗΠΑ – 2014:) Η πόλη κηρύχτηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, μετά την καταστροφή όλου του δικτύου ύδρευσης λόγω μόλυνσης που προέκυψε από την απόφαση της ιδιωτικής εταιρίας για αλλαγή της πηγής τροφοδοσίας του δικτύου ύδρευσης. Ενώ υπάρχουν υπόνοιες ότι αυτή οφείλεται στην απόθεση μη κατάλληλα επεξεργασμένων βιομηχανικών λυμάτων στον αποδέκτη ποταμό, που για λόγους οικονομίας έγινε τροφοδότης του δικτύου ύδρευσης με καταστροφικά για την υγεία των πολιτών αποτελέσματα. Υπήρξαν πολλοί θάνατοι αλλά και ανήκεστες βλάβες στα παιδιά της πόλης λόγω της μόλυνσης των νερών.
Βερολίνο – 1999: Ιδιωτικοποίηση (γερμανική RWE κι η γαλλική Veolia,) των νερών με μειοψηφικό πακέτο μετοχών (49,9%), 2.000 απολύσεις, αύξηση της τιμής κατά 30% και υποβάθμιση της ποιότητας. 2014:Επαναδημοτικοποίηση του δικτύου μετά από μεγάλο αγώνα και δύο δημοψηφίσματα αλλά με τεράστιο οικονομικό κόστος, σχεδόν 2,5 δις Ευρώ, λόγω απόρρητων όρων της σύμβασης παραχώρησης που διασφάλιζε εγγυημένο κέρδος για τους ιδιώτες.
Πίτσμπουργκ (ΗΠΑ – 2015): Απέκτησε σοβαρό πρόβλημα με το πόσιμο νερό του μετά από τρία χρόνια παραχώρησης του δικτύου στη Veolia, ενώ πριν λίγο καιρό όλα ήταν κανονικά. Όπως είπε πρώην εργαζόμενος της εταιρίας για την ιδιωτικοποίηση των εταιριών ύδρευσης «Θα έλθουν, θα διαλύσουν την επιχείρηση και θα φύγουν με τις τσέπες γεμάτες.»
Η εικόνα από το μέλλον του ιδιωτικοποιημένου νερού είναι μια εικόνα που έρχεται από το παρελθόν των ιδιωτικοποιήσεων των κοινών αγαθών στην Ελλάδα και παγκόσμια
Όποιος αγνοεί αφενός στην παγκόσμια εμπειρία των ιδιωτικοποιήσεων του νερού και αφετέρου στην εμπειρία των ημερών μας με την αδυναμία ανταπόκρισης του ιδιωτικού τομέα (ακόμα και με τη συμβολή του επιτελικού κράτους) στις ανάγκες της πανδημίας (ο ιδιωτικός τομέας δεν αναλαμβάνει κρούσματα κορονοϊού), των χιονοπτώσεων (κλειστοί οι πιο κεντρικοί δρόμοι της χώρας, Αττική Οδός και Νέα Οδός) και των ενεργειακών αναγκών (πανάκριβη ενέργεια ακολούθησε την εξυγίανση-ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ) ας υποστηρίξει τη διάσπαση και την ιδιωτικοποίηση του κύκλου του νερού.
Όποιος όμως αντιλαμβάνεται ότι το μέλλον του πόσιμου νερού κινδυνεύει ας ενταχθεί με κάθε τρόπο στην προσπάθεια να σταματήσει τώρα το ΣΔΙΤ παραχώρησης του ΕΥΣ Αττικής στα ιδιωτικά συμφέροντα.
Τώρα πρέπει να δοθεί η μάχη για να έχουμε προσβάσιμο, καθαρό, τρεχούμενο πόσιμο νερό στις βρύσες μας τα επόμενα είκοσι χρόνια και όχι όταν θα διαπιστώνουμε τους ασήκωτους λογαριασμούς (όπως στις τηλεπικοινωνίες και στο ρεύμα), ή όταν θα μας εκβιάζει ο παραχωρησιούχος για επιπλέον εκατομμύρια Ευρώ για να μη σταματήσει η ροή νερού προς το λεκανοπέδιο ή όταν θα κάνουμε έρευνες να διαπιστώσουμε γιατί έπεσε η ποιότητα του πόσιμου νερού ή θα ρίχνουμε τις ευθύνες στους ιδιώτες που δεν έκαναν τις συμωνημένες επενδύσεις ή …
Ε, όχι και το Νερό!
Το κοινωνικά ανάλγητο προσωπικό που απαρτίζει την κυβέρνηση, ιδεοληπτικά ταγμένο στη νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία και πολιτικά υποταγμένο στα ιδιωτικά συμφέροντα, αδιαφορεί για την παγκόσμια εμπειρία ιδιωτικοποιήσεων του νερού αλλά και υποτιμά τα σημαντικά κινήματα που αναπτύχθηκαν και τις πολιτικές νίκες που πέτυχαν τα κινήματα νερού σε πάμπολλες περιπτώσεις παγκοσμίως (Βολιβία, Ιρλανδία, Σλοβενία κ.α.) όταν οι αγώνες δόθηκαν ενωτικά και αποφασιστικά. Ίσως να πιστεύει ότι επειδή “ταΐζει” με εκατομμύρια τους μηχανισμούς προπαγάνδας θα πείσουν το “πόπολο” που έχει πληγεί από την ανεργία, την οικονομική ύφεση και την υγειονομική κρίση, ότι οι γνωστοί επιχειρηματικοί όμιλοι θα φέρουν επενδύσεις και θέσεις εργασίας.
Είναι η δεύτερη φορά, μέσα στην τελευταία δεκαετία, που η κυβέρνηση της Ν.Δ. επιχειρεί ευθεία επίθεση στο δημόσιο νερό. Την προηγούμενη φορά το κίνημα του δημόσιου νερού απέτρεψε τα χειρότερα, «χαρίζοντας» στη Ν.Δ. μια πολιτική ήττα στο θέμα του νερού (μέσω της απόφασης του ΣτΕ). Εάν και τώρα επιμείνει στην ιδιωτικοποίηση του ΕΥΣ θα υποστεί μια ακόμα ήττα. Το κίνημα του δημόσιου νερού στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και παγκόσμια είναι από τα πιο ισχυρά κινήματα, με σημαντικές νίκες.
Ήδη συνδικάτα από το χώρο της ΕΥΔΑΠ και πολίτες έχουμε προσφύγει στο ΣτΕ σε μια προσπάθεια και δικαστικά, να αποτραπεί η παραχώρηση του ΕΥΣ στα ιδιωτικά συμφέροντα.
Οι πολίτες του Λεκανοπεδίου δεν θα επιτρέψουν την παράδοση του νερού στα χέρια των επιχειρηματιών. Η ενότητα και η αποφασιστικότητα των εργαζομένων και η ισχυρή συμμαχία τους με την κοινωνία, είναι αυτό που υπολογίζουν οι κυβερνήσεις και τα ιδιωτικά συμφέροντα. Αυτό θα βάλει, και αυτή τη φορά, φραγμό στην ιδιωτικοποίηση του Νερού της Αττικής.
* Ο Κώστας Λυμπέρης είναι γενικός γραμματέας του συλλόγου Επιστημονικού προσωπικού ΕΥΔΑΠ, μέλος του ΣΕΚΕΣ για δημόσια ΕΥΔΑΠ στην υπηρεσία της κοινωνίας.
