του Πέτρου Αβραμίδη
Η ανθρωπότητα, χρόνο με τον χρόνο, ζει σε έναν παραλογισμό, έναν εφιάλτη για τους λαούς στον οικονομικό τομέα. Ο σύγχρονος «πολιτισμός» και η «επιστημονικοτεχνική επανάσταση» δείχνουν το πιο αποκρουστικό τους πρόσωπο. Η σύγχρονη βαρβαρότητα των μέσων ενημέρωσης δίνει καθημερινά μαθήματα απανθρωπιάς. Αναπαράγει μεγέθη δισεκατομμυρίων που προστίθενται στις περιουσίες ελαχίστων και χωρίς καμία κοινωνική ευαισθησία αναπαράγει επίσης το δράμα δισεκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν ή πεθαίνουν με ελάχιστο ή χωρίς καθόλου εισόδημα. Για όλους αυτούς, τους ολιγάρχες και τους υπηρέτες τους, τα πάντα είναι στυγνοί αριθμοί. Στον σύγχρονο καπιταλισμό-καζίνο δεν υπάρχουν άνθρωποι, ζωές… μόνο οικονομικά μεγέθη.
Η μεγάλη συγκέντρωση
Η παγκόσμια τάση για δραματική διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, με τη συγκέντρωση όλο και περισσότερου πλούτου σε ελάχιστους δισεκατομμυριούχους (προσεχώς; τρισεκατομμυριούχους) και την εξαθλίωση δισεκατομμυρίων ανθρώπων είχε την τιμητική της και την χρονιά που πέρασε. Μόνο που το 2017 η τάση αυτή ήταν ιδιαίτερα έντονη σε συνδυασμό με γεωπολιτικές διαστάσεις όσον αφορά στην παγκόσμια κατανομή πλούτου.
Όπως έχουμε αναφέρει πριν λίγο καιρό (Φαινομενικά υγιής η παγκόσμια οικονομία, Δρόμος, φ. 378, 20/10/2017) «Τον τελευταίο ενάμιση περίπου χρόνο, οι αγορές σε παγκόσμιο επίπεδο καταγράφουν συνεχώς όλο και νέα υψηλά, το δε χρηματιστήριο των ΗΠΑ πηγαίνει από βδομάδα σε βδομάδα σε νέα ρεκόρ. Η όλη εξέλιξη σηματοδοτεί μια ακόμα φούσκα η οποία διογκώνεται καθημερινά. Συνολικά οι αποτιμήσεις των αγορών έχουν ξεφύγει – αποσυνδεθεί κατά πολύ από την πραγματική οικονομία την οποία υποτίθεται αντικατοπτρίζουν.» Αυτή η φούσκα των αγορών είχε καταλυτική σημασία στις παγκόσμιες εξελίξεις αναδιανομής πλούτου και εισοδημάτων υπέρ ων ισχυρών.
Με αυτά τα δεδομένα, κλείνοντας το 2017 οι 500 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο έγιναν ακόμα πιο πλούσιοι κατά 1 τρισ. δολάρια. Η άνοδος των περιουσιών τους, όπως καταγράφεται από την επετηρίδα των δισεκατομμυριούχων που τηρεί το Bloomberg και περιλαμβάνει τους 500 πλουσιότερους στον κόσμο, ήταν 23% έναντι ανόδου 20% του παγκόσμιου χρηματιστηριακού δείκτη MSCI και του αντίστοιχου δείκτη Standard & Poor’s 500 Wall Street. Το ποιες ήταν οι ανακατατάξεις μεταξύ τους, για εμάς τουλάχιστον, έχει μικρή ή καθόλου σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι οι 500 έχουν πλέον περιουσίες συνολικού ύψους 5,3 τρισ. δολάρια έναντι 4,4 τρισ. στο τέλος του 2016 και αυτά αντιστοιχούν το 6,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ (78,5 τρισ. δολάρια το 2017) έναντι 5,8% το 2016.
Όσο μικρή σημασία έχουν οι προσωπικές ανακατατάξεις από έτους σε έτος (όταν φυσικά συμβαίνουν) μεταξύ των 500, τόσο μεγαλύτερη σημασία έχει η γεωγραφική τους διασπορά και η γεωπολιτική της σημασία.
Οι κερδισμένοι του 2017 ήταν οι Κινέζοι ολιγάρχες. Οι 38 Κινέζοι της επετηρίδας Bloomberg αύξησαν την περιουσία τους κατά 177 δισ. δολάρια (+65%). Αυτή ήταν η μεγαλύτερη αύξηση που σημειώθηκε σε «εθνικό» επίπεδο μεταξύ των ολιγαρχών των 49 χωρών που συμμετέχουν στην επετηρίδα. Με αυτό σαν δεδομένο αλλά και τις γενικότερες αντίστοιχες βελτιώσεις συνολικά στο επίπεδο των Ασιατικών χωρών, ο συνολικός αριθμός των Ασιατών δισεκατομμυριούχων ξεπέρασε εκείνον των Αμερικανών για πρώτη φορά ιστορικά σύμφωνα με άλλη έκθεση της UBS Group και PriceWaterhouseCoopers. Βέβαια, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να έχουν τη μεγαλύτερη παρουσία με 159 δισεκατομμυριούχους, των οποίων η περιουσία αυξήθηκε κατά 315 δισ. δολάρια ή 18% και έφθασε τα 2 τρισ.
Σημαντικές θέσεις στην επετηρίδα κατέχουν και οι Ρώσοι ολιγάρχες, παρά τα προβλήματα από τις οικονομικές κυρώσεις της Δύσης. Στην επετηρίδα συμμετέχουν 27 δισεκατομμυριούχοι Ρώσοι οι οποίοι αύξησαν την περιουσία τους κατά 29 δισ. δολάρια και έφθασαν στα 275 δισ.
Όλα τα νούμερα παραπάνω, όπως εξηγήσαμε αρχικά, είναι αποτέλεσμα της υπέρμετρης μεγέθυνσης της φούσκας των αγορών κατά το 2017. Όμως όλοι αυτοί οι «πρωταγωνιστές» συνέβαλλαν τα μέγιστα σε αυτήν τη φούσκα μέσω των συγχωνεύσεων και εξαγορών που οδήγησαν σε ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση παραγωγής και υπηρεσιών σε παγκόσμιο επίπεδο.
Συνολικά η αξία των εξαγορών και συγχωνεύσεων το 2017 έφθασε τα 3,5 τρισ. δολάρια, ελάχιστα υπολειπόμενη (μόλις 1%) του 2016. Το 2017 ήταν το τέταρτο συνεχόμενο έτος ρεκόρ στις εξαγορές και συγχωνεύσεις, τάση η οποία θα συνεχιστεί και το 2018, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις. Από αυτές 1,4 τρισ. δολάρια ήταν η αξία των συμφωνιών στις ΗΠΑ, 912 δισ. στην περιοχή Ασίας – Ειρηνικού και 850 δισ. στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο.
Από εννιά σε οκτώ
Οι παγκόσμιοι ολιγάρχες για μια ακόμα χρονιά πέτυχαν τους στόχους τους, να μεγαλώσουν τις περιουσίες τους σε βάρος των λαών, οδηγώντας εκατοντάδες εκατομμύρια κόσμου, σε όλον τον πλανήτη, ακόμα και στις ίδιες τις ΗΠΑ, στην πείνα και την εξαθλίωση. Στο τέλος του Ιανουαρίου θα μαζευτούν όλοι αυτοί μαζί με το υπηρετικό τους προσωπικό, τους γνωστούς πολιτικούς που υπηρετούν με αφοσίωση τα συμφέροντα των αφεντικών τους, στο θέρετρο του Νταβός στην Ελβετία. Εκεί, μεταξύ των πάρτι και του κλεισίματος νέων «δουλειών» σε παγκόσμιο επίπεδο, θα μιλήσουν και πάλι για τις ανισότητες που οι ίδιοι δημιουργούν και εντείνουν και θα εκφράσουν, όπως πάντοτε με κροκοδείλια δάκρυα, τις ανησυχίες τους για αυτήν την κατάσταση… Να θυμίσουμε μόνο απλά ότι τα αναθεωρημένα στοιχεία που παρουσιάστηκαν το 2017 για το 2015 έδειχναν ότι μόλις εννιά άτομα κατείχαν όσο τα 3,6 δισεκατομμύρια ανθρώπων, που αποτελούσαν το μισό του φτωχότερου πληθυσμού της Γης. Το 2016 τα άτομα αυτά μειώθηκαν σε οκτώ! Φαντασθείτε τι θα δείχνουν τα στοιχεία για το 2017.
