Είδος προς εξαφάνιση η δημοκρατία στην ευρωπαϊκή ήπειρο
του Σπύρου Παναγιώτου
Η Ισπανία δεν θα είναι όπως πριν μετά το δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής και τις μεγαλειώδεις παλλαϊκές κινητοποιήσεις και την γενική απεργία που ακολούθησαν ως απάντηση στην ωμή βία της κυβέρνησης Ραχόι.
Ολόκληρο το Ευρωενωσιακό οικοδόμημα δεν θα είναι ίδιο μετά το καταλανικό δημοψήφισμα.
Η ένοχη σιωπή του ευρω-ιερατείου μπροστά στους θωρακισμένους ρόμποκοπ του Ισπανικού Βασιλείου και το ζωντάνεμα σκηνών που θυμίζουν έντονα καθεστώς Φράνκο και Ισπανικό Εμφύλιο στους δρόμους της Βαρκελώνης και των άλλων πόλεων της Καταλονίας, που έκαναν το γύρω του κόσμου τις τελευταίες μέρες, βάζουν τέλος στις ελάχιστες ψευδαισθήσεις για μια Ευρώπη προπύργιο δήθεν της ελευθερίας και των δικαιωμάτων. Αυτά αποκτούν νόημα για τους ιθύνοντες της Ε.Ε. μόνο όταν αφορούν την επιβολή των πολυπολιτισμικών οραμάτων και τη θεοποίηση δήθεν ατομικών δικαιωμάτων στα πλαίσια της ιμπεριαλιστικής παγκοσμιοποίησης.
Δεν είναι βέβαια μόνο η σιωπή της Ε.Ε. απέναντι στη ωμή βία. Οι ασθμένουσες δηλώσεις του εκπροσώπου του Γιούνκερ ότι η Ε.Ε δεν αναγνωρίζει το δημοψήφισμα καθώς «πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο της συνταγματικής τάξης στην Ισπανία» και ο ωμός εκβιασμός της Κομισιόν ότι «εάν ένα δημοψήφισμα κατέληγε σε κάποια εδαφική αποχώρηση, τα εδάφη αυτά θα βρίσκονταν εκτός Ε.Ε.» μαρτυρά την αφόρητη δυσφορία της Επιτροπής απέναντι στα δημοψηφίσματα και συμμετοχή των λαών στις αποφάσεις που αφορούν το μέλλον τους. Δεν είναι τυχαίο. Η ίδια η Κομισιόν αποτελεί ένα μη εκλεγμένο όργανο, προϊόν εκβιασμών της γερμανικής πρωτοκαθεδρίας, και από αυτή τη μη νομιμοποιημένη θέση δεν ξεχνά ότι όταν οι λαοί καλέστηκαν να διατυπώσουν γνώμη για τις ευρωπαϊκές εξελίξεις η ετυμηγορία τους ήταν αρνητική για τα σχέδια των Βρυξελλών. Τα δημοψηφίσματα σε Γαλλία, Ολλανδία, Δανία, Ιρλανδία, το «Όχι» της Ελλάδας, πιο πρόσφατα το Brexit και τώρα το δημοψήφισμα της Καταλονίας στοιχειώνουν τους υπολογισμούς της γερμανικής Ευρώπης και δεν αφήνουν περιθώρια για διπλωματία. Η στήριξη της ενότητας του Ισπανικής Βασιλείου, η σκληρή γραμμή Ραχόι και η χωρίς όρους ανοχή στην εγκληματική δράση της φρανκικής guardia civil ήταν μοναδική επιλογή, σε αυτή τη φάση, ολόκληρης της Ε.Ε. το ισχυρό μήνυμα της απέναντι στους λαούς της Ευρώπης.
Μια Ε.Ε. χωρίς σχέδιο. Μια Ε.Ε. χωρίς δημοκρατία
Η Ε.Ε. δίνει, όλο και περισσότερο σημάδια αδυναμίας να προσανατολιστεί σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο. Σήμερα δεν υπάρχουν πολιτικές ανάλογες με τα ορόσημα του 1986 (Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη), του 1992 (Ενιαία Αγορά, συνθήκη του Μάαστριχτ) που συντηρούσαν το μύθο μιας δήθεν ειρηνικής, ενιαίας και ευημερούσας Ευρώπης. Αντί για αυτά προβάλλονται σχέδια για μια «Ευρώπη πολλών ταχυτήτων», προτάσεις για περιφερειοποίηση της Ευρώπης και συγκρότησης ενός διευθυντηρίου υπό γερμανικό έλεγχο και σιδηρά πυγμή. Σχέδια που όχι μόνο δεν συνεγείρουν τους πολίτες αλλά συναντούν και ισχυρές φυγόκεντρες τάσεις μεταξύ των ιθυνουσών τάξεων των χωρών μελών.
Η «ενδόρηξη» στο στρατόπεδο της παγκοσμιοποίησης και η εκλογή Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ συνεχίζει να προκαλεί τριγμούς και ασάφειες στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα με απρόβλεπτες επιπτώσεις. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει με δέος την ανάδυση της Κίνας σε παγκόσμια οικονομική δύναμη έχοντας ανεπεξέργαστο κάθε σχέδιο αντιμετώπισης της. Είναι βυθισμένη σε μια αντιπαράθεση διαρκείας με τη Ρωσία και συμμετέχει ενεργά στην στρατιωτική της περικύκλωση οδηγώντας όχι μόνο σε στήριξη του νεοφασιστικού καθεστώτος της Ουκρανίας αλλά σε μια χωρίς νόημα και προοπτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία με σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις.
Καθώς ο σύγχρονος κόσμος ζει την, σε μεγάλη κλίμακα και ένταση, επιστροφή της πολιτικής μέσω των γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων η Ε.Ε. βρίσκεται αμήχανη στη δίνη μεγάλων αναταράξεων. Το μόνο που κυριαρχεί στο άλλοτε λαμπερό, για τη μέση συνείδηση, ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι η εφαρμογή ενός προτεσταντικής σύλληψης οικονομικού προγράμματος που μοιράζει φτώχεια, εργασιακή απόρριψη και κοινωνική περιθωριοποίηση στη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών της. Η γερμανική Ευρώπη μπορεί να υπάρχει μόνο διευρύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες και κατατάσσοντας ολόκληρες χώρες σε χώρες περιορισμένης κυριαρχίας, σε χώρους αποικιακής εκμετάλλευσης του φυσικού και παραγωγικού τους πλούτου, συντριβής του ανθρώπινου δυναμικού τους.
Αυτή η πολιτική αποφέρει κέρδη αποκλειστικά σε μία ελάχιστη οικονομική ολιγαρχία και πλεονάσματα σε ένα σκληρό πυρήνα χωρών της Κεντρικής Ευρώπης και κυρίως της Γερμανίας. Την ίδια στιγμή η οικονομία της Ε.Ε. κινείται στα όρια μια αναιμικής ανάπτυξης που αναδεικνύει εμφανέστατα νέα σημάδια επανεμφάνισης μιας νέας κρίσης, ίσως χειρότερης από εκείνης του 2008-2009. Τα προγράμματα διαρθρωτικής πολιτικής στις χώρες που εφαρμόσθηκαν δεν έχουν θεραπεύσει τίποτα από όσα επιχείρησαν δήθεν να θεραπεύσουν.
Η Ε.Ε. παραμένει βαθιά τραυματισμένη καθώς οι κοινωνίες της έχουν καταδικασθεί σε αποσάθρωση. Σε μια τέτοια Ε.Ε. είναι αναπόφευκτο να δυναμώνει ένα τραγικό έλλειμμα δημοκρατίας. Στην πραγματικότητα η δημοκρατία δεν κινδυνεύει στην Ευρώπη καθώς έχει από καιρό ουσιαστικά καταργηθεί. Η στάση του ευρω-ιερατείου απέναντι στο καθολικό αίτημα του λαού της Καταλονίας να αποφασίσει για το μέλλον του αποτελεί την πιο απτή απόδειξη.
Η ευρωπαϊκή σκοτοδίνη σε νέες περιπέτειες
Η Γερμανίδα καγκελάριος αποδέχθηκε το ρόλο του ηγέτη της Δύσης στην πορεία της παγκοσμιοποίησης, που της ανέθεσε ο Ομπάμα, χωρίς βαθιά συναίσθηση των προϋποθέσεων ενός τέτοιου εγχειρήματος. Παρακολουθεί με αμηχανία το Κινέζο πρόεδρο να εξαγγέλλει την Τέταρτη Βιομηχανική επανάσταση και να ρίχνει στην αγορά τρισεκατομμύρια δολάρια (δρόμος του μεταξιού) μετρώντας τις συνέπειες για την ίδια την γερμανική οικονομία από ένα σχέδιο ανάσχεσης της κινεζικής οικονομικής επέκτασης. Φάνηκε να αναζητά διέξοδο με ένα, περιορισμένης δυνατότητας, διπλό σχέδιο: Τη συνέχιση της πολιτικής Σόιμπλε για πανευρωπαϊκή λιτότητα με την παράλληλη συγκρότηση ενός διευθυντηρίου με τη συμμετοχή της Γαλλίας και σε ρόλο κομπάρσου της Ιταλίας και της Ισπανίας. Και πριν προλάβει να δοκιμάσει το νέο σχήμα βρέθηκε η ίδια μπλεγμένη σε ένα εκλογικό αποτέλεσμα που την παρουσιάζει αποδυναμωμένη να αναζητά συμμάχους και νέες ισορροπίες για την υποχρεωτική συγκατοίκηση της στην καγκελαρία. Τώρα, πριν ακόμα εμφανισθεί λευκός καπνός στο Βερολίνο, εμφανίζονται νέοι πονοκέφαλοι.
Από την μία πλευρά ο Γάλλος εταίρος, ο πρόεδρος Μακρόν, εξαγγέλλει σχέδια «φυγής προς τα μπρος» με νέους περιορισμούς στην εθνική κυριαρχία των χωρών για να επιτευχθεί μια εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Δεν υπολόγισε την άσχημη στιγμή, το δημοψήφισμα της Καταλονίας, ούτε την πληρωμένη απάντηση των Φιλελεύθερων της Γερμανίας (FDP), πιθανού ή αναγκαίου εταίρου στην νέα κυβέρνηση της Γερμανίας, ότι «η Ευρώπη δεν έχει ανάγκη από πρόσθετα κονδύλια, αλλά από μεταρρυθμίσεις»
Από την άλλη ο Ισπανός κομπάρσος βρίσκεται στη δίνη μια κρίσης που όχι απλά θα σημαδέψει το μέλλον του και συνολικά τις εξελίξεις στην Ισπανία αλλά θα οδηγήσει και σε απρόβλεπτη συμπεριφορά των αγορών έναντι της εξαιρετικά εύθραυστης και ασταθούς ισπανικής οικονομίας. Βλέπεται και αυτός επέλεξε ως οδό διαφυγής από τα μνημόνια την έξοδο (διάβαζε τον έλεγχο των αγορών) και τώρα πληρώνει το τίμημα.
Στην δύσκολη συνάρτηση που άνοιξε το καταλανικό δημοψήφισμα πρέπει να συνυπολογιστούν παράμετροι που ακόμα δεν είναι ορατοί. Η στάση που θα κρατήσει στη συνέχεια η Βαρκελώνη και οι εξελίξεις στην Ισπανία δεν μπορούν παρά να επιδράσουν άμεσα στο αντίστοιχο αίτημα των Βάσκων ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου σε ολόκληρη της Ε.Ε. από το Βέλγιο μέχρι το Γιβραλτάρ και μέχρι την Σκωτία…
