Μια χώρα-έρμαιο της οποίας οι κυβερνήτες λες και έχουν μία και μοναδική εντεταλμένη υπηρεσία: να καταστρέψουν την προσωπικότητα και το χαρακτήρα της, να την ισοπεδώσουν. Βήμα-βήμα, λιθαράκι-λιθαράκι ήρθε η στιγμή που πια δεν υπάρχουν αυτονόητα. Η απαξίωση στον Πολιτισμό και στους εκφραστές του έρχεται να δέσει με την απαξίωση της Παιδείας και των λειτουργών της. Οτιδήποτε τρέφει την ψυχή και το μυαλό ποδοπατάται από άτομα εξαιρετικά ανεπαρκή να διατηρούν θέσεις σε κέντρα αποφάσεων. Το αντίθετο του Πολιτισμού τι είναι; Απέναντι από την Παιδεία τι υπάρχει;
Τρεις άνθρωποι του Πολιτισμού, από διαφορετικά είδη τέχνης, εκφράζουν την άποψή τους μέσα από τις πρωτόγνωρες καταστάσεις που βιώνουν σ’ αυτή τη συγκυρία. Γιατί ο Πολιτισμός σώζεται όταν σώζονται οι άνθρωποι…
Πασχάλης Τσαρούχας: Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν υποκαθίστανται με επιδόματα
Καθένας γνωρίζει ότι οι παραστατικές τέχνες συνδυάζουν, από τη φύση τους, σχεδόν κάθε μορφή τέχνης και τεχνικής. Το να παύει κανείς με το στανιό και σε μια νύχτα τις παραστατικές τέχνες, πέρα από το βιοποριστικό πρόβλημα που δημιουργεί (όχι προκαλεί, δημιουργεί) γεγονός που φέρνει σε απόγνωση επιβίωσης το πιο δημιουργικό-εξελικτικό ίσως κομμάτι της κοινωνίας, στερεί και την ίδια την κοινωνία από ένα θεμελιώδες δομικό της υλικό, το οξυγόνο, το ξάνοιγμα προοπτικής, την παρηγοριά των τεχνών.
Γι’ αυτό και το «ζήτημα» των καλλιτεχνών δεν μπορεί παρά να είναι ζήτημα της κοινωνίας ολόκληρης.
* Ο Πασχάλης Τσαρούχας είναι ηθοποιός και συγγραφέας
Νίκος Γράψας: Νεοελληνικό κράτος και πολιτισμικές αξίες
Όταν το 1829 ο Γρηγόριος Κωνσταντάς, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού Διαφωτισμού, τότε διορισμένος διευθυντής του Ορφανοτροφείου της Αίγινας από τον Καποδίστρια, εισηγήθηκε στον κυβερνήτη του ανεξάρτητου κράτους προτάσεις για την καλύτερη διαπαιδαγώγηση της νεολαίας, στην αναφορά του έγραφε για τη σημασία της μουσικής: «Ευρυθμίζει την ψυχήν, την κάμνει δεκτικωτέραν γενναίων αισθημάτων, συ-ντείνει δε όχι ολίγον και εις την διατήρησιν της υγείας». Ο Καποδίστριας, που γνώριζε από το 1814 ποια θέση κατείχε η μουσική στα προγράμματα του εκπαιδευτικού ιδρύματος του Fellenberg για τα φτωχά παιδιά στην Oφβύλη της Eλβετίας, θα συναίνεσε χωρίς δισταγμό στην πρόταση, γιατί την ίδια χρονιά στον πίνακα της διδακτέας ύλης του Οργανισμού του Ορφανοτροφείου εντασσόταν και το μάθημα της μουσικής, ενώ άρχισε να διδάσκεται με προχωρημένες μεθόδους (χορωδία, ρεπερτόριο από τραγούδια Ιταλών συνθετών) στο κεντρικό σχολείο της Αίγινας και με την προσωπική παρακολούθηση των προόδων του από τον ίδιο τον κυβερνήτη, ο οποίος προσέφερε, μάλιστα δώρο στους μαθητές μια δωδεκάδα βιολιά.
Δεν ξέρουμε πώς θα είχαν εξελιχθεί τα πράγματα στο μουσικό τομέα της σχολικής παιδείας αν δεν είχε μεσολαβήσει η δολοφονία του κυβερνήτη που ανέκοψε το εκπαιδευτικό του έργο. το βέβαιο είναι πως μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους οι πρώτες οθωνικές κυβερνήσεις νομοθέτησαν μεν την εισαγωγή των τεχνών, μουσική και ζωγραφική, στα σχολικά προγράμματα, όρισαν, δε, προαιρετική τη διδασκαλία τους και ρητά όχι εις βάρος της άλλης εκπαιδευτικής διαδικασίας. Από τότε μέχρι και σήμερα, εξαιρώντας τα Μουσικά Σχολεία, στη δημόσια κατώτερη και μέση εκπαίδευση της χώρας, αυτές οι δύο τέχνες της Αισθητικής Αγωγής, Μουσική και Καλλιτεχνικά διδάσκονται σκανδαλωδώς ελλιπέστατα ως μονόωρα μαθήματα, αν δεν απουσιάζουν εντελώς από πολλά σχολεία. Τι να πούμε για το αρχαίο θέατρο, το οποίο διδάσκεται σε όλο τον πλανήτη. Ανύπαρκτο στην ελληνική εκπαίδευση. Ιδιαίτερα μάλιστα, επί των δεξιών κυβερνήσεων, απ’ όσο θυμάμαι τα τελευταία 30 χρόνια που δραστηριοποιούμαι στη μουσική παραγωγή συναυλιών και στη μουσική εκπαίδευση, ζήσαμε τις πιο άγονες περιόδους καλλιτεχνικά, με περιορισμό των τεχνών και μια περιφρονητική αντιμετώπιση. Το ίδιο ζούμε και σήμερα. Απαράδεκτη απαξίωση, τεράστια απόκλιση ακόμη και από τις νοοτροπίες και τα πολιτιστικά προγράμματα των συντηρητικών κυβερνήσεων της Ευρώπης, όπου επιδοτούνται και ενισχύονται όλες οι Τέχνες… μία λέξη μου έρχεται για το ήθος αυτής της κυβέρνησης… βαρβαρότητα!
* Ο Νίκος Γράψας είναι μέλος του συγκροτήματος Δυνάμεις του Αιγαίου. Απόφοιτος της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΕΑΠ, Τμήμα Ελληνικού Πολιτισμού, του Εθνικού Ωδείου Αθήνας και του ελληνικού παραρτήματος του London Centre of Management στο πρόγραμμα Executive Diploma in Education Leadership and Management
Αντώνης Σιγάλας: H τέχνη τους σηματοδοτεί την ταυτότητά μας
Στην Ελλάδα η τέχνη θεωρείται κάτι αυτονόητο και για χρόνια το ίδιο το κράτος δεν έχει συντάξει ούτε καν ένα μητρώο έτσι ώστε να γνωρίζουμε ποιοι και πόσοι είναι οι καλλιτέχνες σε αυτή τη χώρα. Γνωρίζουμε μόνο μερικούς που γίνονται γνωστοί και συνηθίζουμε αυτούς τους λίγους να τους ραίνουμε με ροδοπέταλα δόξας γιατί η τέχνη τους σηματοδοτεί την ταυτότητά μας. Ακόμα λιγότερους από αυτούς τους κάνουμε ενίοτε και ακαδημαϊκούς και τους βάζουμε σε μουσεία, και, καμιά φορά, ίσως τους δώσουμε και μια τιμητική σύνταξη 700 ευρώ που αποτιμούν μια ολόκληρη ζωή, προκειμένου να μην καταλήξουν φτωχοί και πεινασμένοι επαίτες στα ρείθρα των πεζοδρομίων. Τότε μάλιστα, για να γίνει ακόμα πιο καθαρή η απαξίωση, έρχονται οι γραφιάδες πολιτικοί και πολιτικολογούντες και αναρωτιούνται γιατί να πάρει την τιμητική σύνταξη ο τάδε και όχι ο δείνα, τι έκανε αυτός και όχι ο άλλος που να μπορούμε να το μετρήσουμε σε κιλά ή σε κατοστάρικα.
Με αυτόν τον απαξιωτικό τρόπο έδρασε και η ελληνική κυβέρνηση μέχρι σήμερα. Στη μάχη για τη στήριξη της κοινωνίας για να μην καταρρεύσει καταμεσής της πανδημίας του Covid-19 οι καλλιτέχνες περίσσεψαν. Τα χρήματα που δόθηκαν για τους πληττόμενους κλάδους δεν αφορούσαν κανέναν από αυτούς, παρά μόνο μια μικρή μερίδα εργαζομένων που έτυχε να δουλεύουν σε καλλιτεχνικές επιχειρήσεις με σύμβαση και μηνιαίο μισθό. Κανείς δε σκέφτηκε ότι η μεγάλη πλειοψηφία δεν έχει τέτοια σύμβαση, πολλοί είναι εργαζόμενοι χωρίς σύμβαση, είτε με συμβάσεις ακόμα και μερικών ωρών, που είναι το πρόσφατο μνημονιακό τέχνασμα, προκειμένου να μειωθούν τα ασφαλιστικά έξοδα των καλλιτεχνικών επιχειρήσεων. Η κυρία Μενδώνη μάς είπε ότι το υπουργείο Πολιτισμού δεν μπορεί να δίνει επιδόματα, γιατί δεν είναι οργανισμός για την ανεργία. Πραγματικά εντυπωσιακό ότι αυτή η κυρία ηγείται πολιτικά του συγκεκριμένου υπουργείου.
* Ο Αντώνης Σιγάλας είναι λυρικός τραγουδιστής
