Η εκλογή του ακραίου ινδουιστή Ναρέντρα Μόντι στην προεδρία της Ινδίας (του δεύτερου πολυπληθέστερου κράτος διεθνώς, που βαυκαλίζεται ότι είναι «η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο»…) σήμανε παραπέρα χειροτέρευση της ζωής για εκατοντάδες εκατομμύρια πολιτών της χώρας. Κι όχι μόνο από οικονομική άποψη, καθώς τα κέρδη μιας καταστροφικής για το περιβάλλον ανάπτυξης τα νέμονται ξένες πολυεθνικές και μια χούφτα ντόπιοι δισεκατομμυριούχοι μπίζνεσμεν, μαζί με τη διεφθαρμένη πολιτική τάξη που τους υπηρετεί.
Η χειροτέρευση αφορά και τα πιο στοιχειώδη δικαιώματα, ιδίως των κοινωνικών, εθνικών, πολιτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων: των 150 εκατομμυρίων Ανέγγιχτων (που δεν τους αγγίζει κανείς αφού, σύμφωνα με το παραδοσιακό σύστημα της κάστας, μετά βίας θεωρούνται άνθρωποι), των 100 εκατομμυρίων Αντιβάσις (δηλαδή των αυτόχθονων φυλών), των εκατομμυρίων που θεωρούνται «ύποπτοι για σχέσεις με την τρομοκρατία» στο λεγόμενο Κόκκινο Διάδρομο όπου είναι ιδιαίτερα δραστήριοι οι Ινδοί μαοϊκοί, και των 250 εκατομμυρίων που δεν είναι ινδουιστές αλλά μουσουλμάνοι, χριστιανοί κ.λπ.
Ήδη όταν στην κυβέρνηση βρισκόταν το «κεντροαριστερό» κόμμα του Κογκρέσου, το ινδικό κράτος είχε εξαπολύσει κυριολεκτικό πογκρόμ εναντίον όσων αντιστέκονταν, με αποκορύφωμα το «Πράσινο Κυνήγι», μια εκκαθαριστική εκστρατεία εναντίον των μαοϊκών ανταρτών και των αυτόχθονων συμμάχων τους σε πολλές πολιτείες της χώρας. Όμως η άνοδος του ακραίου ινδουιστικού κόμματος BJP και του Μόντι στην εξουσία κυριολεκτικά αποχαλίνωσε τις παρακρατικές συμμορίες των φανατικών ινδουιστών, που ατιμώρητες τρομοκρατούν όλες τις μειονότητες. Μαζικές δολοφονίες, εμπρησμοί χωριών, βιασμοί είναι στην ημερήσια διάταξη, με το κράτος να σφυράει αδιάφορα – όταν δεν υποδεικνύει τους «στόχους»…
Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση, πλάι στα παραδοσιακά κινήματα λαϊκής αντίστασης, η Ινδία γίνεται μάρτυρας μιας αγωνιστικής αφύπνισης εκατοντάδων διανοουμένων εθνικής και διεθνούς εμβέλειας. Εδώ και δυο μήνες, οι Ινδοί διανοούμενοι έχουν ξεκινήσει ένα κίνημα διαμαρτυρίας ενάντια στη συνένοχη σιωπή του κράτους απέναντι στη βία των φανατικών ινδουιστών, με βασικό όπλο τη μαζική επιστροφή των βραβείων που έχουν δεχτεί κατά καιρούς από θεσμούς του ινδικού κράτους. Το οποίο απαντά με διόλου πρωτότυπο τρόπο: «Αυτές οι διαμαρτυρίες», είπε πριν λίγες μέρες ο υπουργός Ανάπτυξης, «πλήττουν αδικαιολόγητα τη διεθνή εικόνα της χώρας και υπονομεύουν την αναπτυξιακή ατζέντα του προέδρου Μόντι»…
Προχθές προστέθηκε στη λίστα των διαμαρτυρόμενων και η διεθνούς φήμης συγγραφέας και ακτιβίστρια Αρουντάτι Ρόι, επιστρέφοντας το βραβείο που της είχε απονεμηθεί το 1989 από την Εθνική Ακαδημία Γραμμάτων της Ινδίας. Στο κείμενο που ακολουθεί, η Αρουντάτι Ρόι εξηγεί τους λόγους.
Γιατί επιστρέφω το βραβείο μου
της Αρουντάτι Ρόι*
Παρόλο που δεν πιστεύω ότι τα βραβεία αποτελούν μέτρο αξιολόγησης της δουλειάς που κάνουμε, θα ήθελα να προσθέσω το Εθνικό Βραβείο που μου απονεμήθηκε το 1989, στη διογκούμενη λίστα των βραβείων που επιστρέφονται. Επίσης, επιθυμώ να καταστήσω σαφές ότι δεν επιστρέφω το βραβείο μου επειδή «έχω σοκαριστεί» από αυτό που αποκαλείται «αυξανόμενη έλλειψη ανεκτικότητας που υποδαυλίζεται από την παρούσα κυβέρνηση». Πρώτα απ’ όλα, επειδή είναι λάθος να χρησιμοποιείται ο όρος «έλλειψη ανεκτικότητας» όταν μιλάμε για λιντσαρίσματα, εκτελέσεις, εμπρησμούς και μαζικές δολοφονίες συνανθρώπων μας. Δεύτερον, επειδή είχαμε αρκετές προειδοποιήσεις για το τι μας περιμένει – άρα δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι έχω σοκαριστεί από όσα συμβαίνουν αφότου αυτή η κυβέρνηση ανήλθε στην εξουσία με μεγάλη πλειοψηφία. Τρίτον, αυτές οι φρικτές δολοφονίες είναι μόνο ένα σύμπτωμα μιας βαθύτερης ασθένειας. Η ίδια η ζωή είναι κόλαση για τους ζωντανούς. Ολόκληροι πληθυσμοί, εκατομμύρια Ανέγγιχτων, Αντιβάσις, Μουσουλμάνων και Χριστιανών έχουν εξαναγκαστεί να ζουν υπό το κράτος τρόμου, αβέβαιοι για το ποιος και από πού θα τους επιτεθεί.
Σήμερα ζούμε σε μια χώρα στην οποία, όταν οι τραμπούκοι και οι γραφειοκράτες της Νέας Τάξης μιλούν για «παράνομη σφαγή», εννοούν μια αγελάδα η οποία υποτίθεται ότι σφαγιάστηκε – κι όχι τους ανθρώπους που δολοφονούνται στ’ αλήθεια. Όταν αναφέρονται σε «αποδεικτικά στοιχεία τα οποία συνελέγησαν στον τόπο του εγκλήματος και θα υποβληθούν σε ιατροδικαστική εξέταση», εννοούν το κρέας που βρέθηκε στο ψυγείο κάποιου και υπάρχει η υποψία ότι είναι βόειο – κι όχι τη σορό ενός ανθρώπου που λιντσαρίστηκε. Λέμε ότι έχουμε «προοδεύσει», αλλά όταν οι Ανέγγιχτοι και οι Αντιβάσις σφάζονται και τα παιδιά τους καίγονται ζωντανά, ποιος συγγραφέας μπορεί άφοβα να πει (όπως το έκανε παλιότερα ο Μπαμπασαχίμπ Αμπεντκάρ) ότι «για τους Ανέγγιχτους, ο ινδουισμός είναι πραγματικός θάλαμος βασανιστηρίων»; Εάν ξεστομίσει κάτι τέτοιο ένας συγγραφέας σήμερα, θα υποστεί επίθεση, θα λιντσαριστεί, θα πυροβοληθεί ή θα βρεθεί στο μπουντρούμι μιας φυλακής.
Δεν έχει σημασία εάν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με κάτι που λέγεται. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι, εάν δεν μπορούμε να εκφραζόμαστε ελεύθερα, θα μετατραπούμε σε μια κοινωνία που υποφέρει από πνευματικό υποσιτισμό, θα γίνουμε ένα έθνος ανόητων. Σε όλη την υποήπειρο έχει ξεκινήσει ένας συναγωνισμός καθόδου στον σκοταδισμό – στον οποίο συμμετέχει με ενθουσιασμό η «νέα Ινδία». Τώρα και στη χώρα μας η λογοκρισία έχει δοθεί ως υπεργολαβία σε έναν όχλο.
Είμαι πολύ ικανοποιημένη που ανακάλυψα, σκαλίζοντας βαθιά στο μακρινό παρελθόν μου, ένα Εθνικό Βραβείο που μπορώ να επιστρέψω. Επειδή αυτό μου επιτρέπει να συμμετάσχω σε ένα πολιτικό κίνημα που ξεκίνησε από συγγραφείς, σκηνοθέτες και ακαδημαϊκούς της χώρας μου, οι οποίοι ύψωσαν το ανάστημά τους ενάντια σε ένα είδος ιδεολογικής φαυλότητας, για να αποκρούσουν την επίθεση στο συλλογικό δείκτη της νοημοσύνης μας. Διότι, εάν δεν αντισταθούμε εδώ και τώρα σε αυτές τις επιθέσεις, θα μας διαμελίσουν και θα μας θάψουν πολύ βαθιά. Πιστεύω ότι αυτό που κάνουν τώρα οι καλλιτέχνες και οι διανοούμενοι της χώρας μας είναι πρωτοφανές, δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Διεξάγουμε πολιτική με άλλα μέσα. Είμαι περήφανη που συμμετέχω σ’ αυτό. Και νιώθω ντροπή για όσα συμβαίνουν σήμερα σ’ αυτή τη χώρα.
Υστερόγραφο: Για την ιστορία, θα ήθελα να καταγραφεί ότι δεν δέχτηκα καν να παραλάβω ένα ακόμη βραβείο της Εθνικής Ακαδημίας Γραμμάτων το 2005, όταν στην εξουσία βρισκόταν το κόμμα του Κογκρέσου. Άρα σας παρακαλώ απαλλάξτε με από τον κλασικό καβγά μεταξύ του κόμματος του Κογκρέσου και του κυβερνητικού, σήμερα, κόμματος BJP. Η κατάσταση έχει ξεφύγει πολύ πέρα από αυτό το επίπεδο. Σας ευχαριστώ.
* Δημοσιεύθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2015 στην εθνικής κυκλοφορίας εφημερίδα Indian Express
