Η πραγματικότητα όπως εξελίσσεται έχει έναν ταχύτατο ρυθμό. Τα γεγονότα «καταναλώνονται» κι αυτά πολύ σύντομα, και έχουν προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό διεργασίες αποπροσανατολισμού, σύγχυσης, οδηγώντας σε ένα διπλό σχήμα στη σκέψη και εν μέρει στη συνείδηση: σχήμα σχετικισμού (δεν υπάρχει αλήθεια) – μηδενισμού (δεν υπάρχει νόημα). Μέσα σε αυτή τη μεταβαλλόμενη πραγματικότητα, που ελκυστήρες της στην περιοχή του κόσμου που ζούμε είναι η πραγματικότητα του δυτικού, ψηφιακού πλέον, καπιταλισμού και οι ιδεολογικοί του μανδύες (το «πνεύμα» της παγκοσμιοποίησης, με τον δικαιωματισμό και την κατάρριψη κάθε ορίου), «υπάρχει» και μια πολιτική ζωή. Μια πολιτική ζωή μίζερη, τιποτένια, πλήρως προσαρμοσμένη στις προδιαγραφές που υποβάλλονται, με ένα εξωφρενικό άδειασμα του Δημόσιου και Πολιτικού χώρου, καθώς και την κατάργηση κάθε ουσίας της Δημοκρατίας. Το Ανθρώπινο άτομο μεταμορφώνεται σε κάτι άλλο.
Στη χώρα μας δε, μια χώρα κόμβο και αποικία μαζί, με έντονα όλα τα μεταπρατικά στοιχεία που έχουν μεταμφιεστεί και με ψηφιακό ντεκόρ, τα πράγματα (έννοια δύσκολη, γιατί παραπέμπει σε ύλη) έχουν μια καρικατουρίστικη μορφή. Η πολιτική ζωή, ο τρόπος του πολιτικαντισμού, οι μορφές «πάλης», δηλαδή οι κωλοτούμπες και τα yes men, αλληλοδιαδέχονται το ένα το άλλο. Και όλο το πολιτικό προσωπικό σύρεται σε διαδικασίες, συνέδρια και παράτες για να υμνεί την ψηφιακή μετάβαση, τη «σωστή πλευρά της ιστορίας», τη «νέα επενδυτική βαθμίδα», την «Ελλάδα 2.0 του 2030».
Και ψηφίζει, ψηφίζει…
Αυτό το πολιτικό προσωπικό ψηφίζει νομοσχέδια που εκπληρώνουν τα παραπάνω, και στήνει μια «αντιπαράθεση»-κοροϊδία σε όλα τα θέματα. Προκειμένου να συμπληρωθεί-εκσυγχρονιστεί η εικόνα, στήνεται εδώ και 10 (ίσως και πάνω) χρόνια το σχήμα: εκσυγχρονισμός – δικαιώματα από τη μια, και εθνολαϊκισμός – καθυστέρηση – ακροδεξιά – συντήρηση από την άλλη. Ο συστημικός πολιτικός κόσμος παίρνει αναφανδόν θέση υπέρ του «πολυδιάστατου εκσυγχρονισμού», μαζί με όλο το μιντιακό σύστημα και ορισμένα μικρά κόμματα-κλώνους του ΣΥΡΙΖικού κόσμου. Κάποια καθυστερημένα υπολείμματα συντήρησης δίνουν χαμένες μάχες οπισθοφυλακών: τα «εθνίκια», η εκκλησία, οι θεούσες, οι φασίστες. Στο σχήμα αυτό απουσιάζει η Κοινωνία, πόσο μάλλον ο Λαός. Αυτά είναι ξεπερασμένα.
Το μικροπολιτικό παιχνίδι των κομμάτων στηρίζεται στην αλήθεια των ποσοστών και των δημοσκοπήσεων, και επιβεβαιώνεται μέσα από ορισμένα εκλογικά ραντεβού. Δεν υπάρχουν πλέον άλλοι ενδιάμεσοι κοινωνικοί δείκτες (σύλλογοι, επαγγελματικές ενώσεις, συνδικάτα, συνεταιρισμοί, πολιτιστικές κινήσεις κ.λπ.) στους οποίους να αποτυπώνεται ένας πολιτικός και κοινωνικός συσχετισμός. Το πολιτικό σύστημα και το αδυνατισμένο κομματικό φαινόμενο περιορίζονται στο μάρκετινγκ, τη διαφήμιση, τους εκλογικούς στόχους της στιγμής. Έτσι και τώρα, πολλά από όσα γίνονται, και μιλάμε για τα επιτελεία των κομμάτων (μεγάλων, μικρών, εκκολαπτόμενων), είναι μονάχα για τις ευρωεκλογές. Δηλαδή το επόμενο «ραντεβού» όπου θα μετρηθεί η επιρροή τους.
Το εθνικό και το κοινωνικό είναι αποσυναρμολογημένα, δεν έχουν μεταξύ τους σχέση. Μπορούμε να πετάμε κάποιο λόγο για «αποικία», για «βάσεις» κ.λπ., αλλά σχεδόν απαγορεύεται να σκεφτούμε την έννοια της «εξάρτησης», ή και τις διαδικασίες εμβάθυνσης της «εξάρτησης»
Παράδειγμα πρώτο, με αφορμή τα F16
Μόλις χθες ο Μπάιντεν ζήτησε από το Κογκρέσο να παραχωρηθούν τα F16 στην Τουρκία, αφού ο Ερντογάν υπόγραψε την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ (ενώ ήδη έχουμε προσαρμοστεί στην αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και το κύμα των παραιτήσεων στρατιωτικών). Η είδηση αυτή δεν απασχολεί καθόλου κύκλους της αριστεράς, οργανώσεις και κόμματα, ακριβώς όπως δεν τα απασχολεί καθόλου ο τουρκικός επεκτατισμός όπως αυτός εκδηλώνεται και προωθεί τους στόχους τους. Η πιο προχωρημένη αντίληψη, ενός τάχα αντικαπιταλισμού, δεν χωρά τα ζητήματα της εθνικής κυριαρχίας, της κυριότητας της χώρας. Το εθνικό και το κοινωνικό είναι αποσυναρμολογημένα, δεν έχουν μεταξύ τους σχέση. Μπορούμε να πετάμε κάποιο λόγο για «αποικία», για «βάσεις» κ.λπ., αλλά σχεδόν απαγορεύεται να σκεφτούμε την έννοια της «εξάρτησης», ή και τις διαδικασίες εμβάθυνσης της «εξάρτησης».
Επομένως ο μεν συστημικός κόσμος ενδύεται τη στολή του ρεαλισμού, «τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;», οι δε υποτιθέμενοι πολέμιοί του φορούν τη στολή της αδιαφορίας, του κοσμοπολιτισμού ή ενός περίεργου διεθνισμού. Η εθνική κυριαρχία στα αζήτητα. Η ποιότητα της εξάρτησης ταχυδακτυλουργικά εξαφανίζεται-εξαϋλώνεται. Ζούμε σε ψηφιακούς διασυνδεδεμένους κόσμους και σύμπαντα…
Παράδειγμα δεύτερο: τα ΑΕΙ και οι «νίκες»
Σε όλη την αντιπαράθεση για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια λείπει τελείως οποιαδήποτε αναφορά στο ότι, με αυτήν την εξέλιξη, τα ΑΕΙ που υπάρχουν σήμερα –μαζί με αυτά που ίσως ιδρυθούν– δεν θα είναι ούτε Πανεπιστήμια, ούτε Δημόσια, ούτε Ελληνικά. Το «ούτε Ελληνικά» θεωρείται καθυστερημένο και στερημένο κάθε νοήματος. Τι θα πει δεν θα είναι Ελληνικά; «Εμείς δεν θέλουμε ιδιωτικά», δεν θέλουμε νέα ιδρύματα ιδιωτικά (που εκ προοιμίου είναι ξένα). Η ελληνικότητα της ανώτατης εκπαίδευσης, το περιεχόμενό της, ο προσανατολισμός της, τα προγράμματα που ακολουθούν, η γλώσσα στην οποία γίνεται η διδασκαλία, η σχέση των ΑΕΙ με την αναγκαία παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, όλα αυτά είναι έως και αδιάφορα.
Πρόσφατα, μετά τις κινητοποιήσεις, ο ίδιος ο Πιερρακάκης εντελώς «αθώα» πρότεινε να γίνουν οι εξετάσεις της περιόδου ηλεκτρονικά (οπαδός της ψηφιοποίησης γαρ). Η Γιάννα Γιαννουλοπούλου, πανεπιστημιακός, μας υπενθυμίζει σε ανάρτησή της:
«Οι εξ αποστάσεως εξετάσεις στα πανεπιστήμια, πλην όλων των άλλων προβλημάτων, έχουν ουσιώδη προβλήματα αξιοπιστίας και εγκυρότητας. Εάν το Υπουργείο έχει βρεθεί σε αδιέξοδο, ας μην νομίζει ότι θα βγει από αυτό μετατρέποντας την εξεταστική περίοδο σε ένα ατέλειωτο zoom ή webex (πάγιος στόχος του υπουργού Παιδείας). Ας μην καταθέσει το νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια (το οποίο κανείς δεν έχει ακόμη δει, ούτε καν οι πρυτάνεις όταν το ζήτησαν στα μέσα του Δεκέμβρη). Εάν δε, η εξ αποστάσεως εξεταστική θεωρηθεί και “νίκη των καταλήψεων” από κάποιους, όπως φημολογείται τις τελευταίες ώρες, τότε είμαστε μπροστά σε φαινόμενα: “εμείς θα κάνουμε ότι εξετάζουμε, εσείς θα κάνετε ότι διαμαρτύρεστε”. Ας ελπίσουμε ότι θα βρεθούν πανεπιστημιακοί δάσκαλοι που θα αρνηθούν τον ευτελισμό της διαδικασίας και του ρόλου τους. Η τελική ευθύνη είναι σε μας!»
Το ΚΚΕ σε ανακοίνωσή του στις 25/1 αναφέρει πως «Η κυβέρνηση έχει ήδη ηττηθεί!» (είπαμε, πλησιάζουν ευρωεκλογές…).
Παράδειγμα τρίτο: μια θαρραλέα φωνή εκτός πολιτικού συστήματος
Ολόκληρη η Ελλάδα θαύμασε το θάρρος, την ευθυκρισία, τη στάση μια μητέρας, της κυρίας Μαρίας Καρυστιανού, η οποία έχασε το παιδί της στο συστημικό έγκλημα στα Τέμπη. Και είχε το σθένος να παρουσιαστεί στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής, εκπροσωπώντας τον σύλλογο που έχουν συστήσει οι οικογένειες των θυμάτων του εγκλήματος των Τεμπών. Είπε λοιπόν αυτή η θαρραλέα φωνή:
- «Με βλέπετε μόνη μου, αλλά δεν είμαι. Φανταστείτε 57 ανθρώπους δίπλα μου, και τις οικογένειές τους. Και φανταστείτε και κάθε άνθρωπο που ανέβηκε σε αυτό το τρένο τόσα χρόνια. Είμαστε 10 εκατομμύρια, να πω ότι ανέβηκαν στα τόσα χρόνια, μία φορά, 5 εκατομμύρια; Πολλοί από αυτούς πολλές φορές. Ήταν τυχεροί… Σε αυτό το έγκλημα, που αφορά όχι 57 ανθρώπους αλλά όλη την κοινωνία, η απόδοση δικαιοσύνης είναι μονόδρομος».
- «Για ποιον λόγο δεν τηρήθηκε κανένα πρωτόκολλο; Γιατί στο δικό μου μυαλό μόνο μία λέξη ταιριάζει: Συγκάλυψη».
- «Δεν τη δεχόμαστε καθόλου και τη θεωρούμε πολύ προσβλητική τη δικαιολογία περί ανθρώπινου λάθους».
- «Δεν είσαστε δικαστές, ούτε μπορείτε να γνωρίζετε τη δικογραφία, που είναι ήδη τεράστια, και παρόλο που αναγνωρίζω ότι κάποιοι από εσάς έχουν τις καλύτερες προθέσεις, πώς μπορώ να είμαι σίγουρη ότι θα αναδειχθεί πλήρως και σε βάθος ένα θέμα που οι εμπλεκόμενοι ξεκινούν από την κορυφή του πολιτικού συστήματος, και καταλήγουν σε διευθυντές και προέδρους σημαντικών θέσεων, με άμεση επαφή και συνεργασία με το υπουργείο, και με ένα μείζον ζήτημα οικονομικής απιστίας να τα συνδέει;».
- «Πριν από έναν χρόνο συνέβη ένα από τα χειρότερα κρατικά εγκλήματα στην ιστορία της Ελλάδας, και έφερε μαζί του μια απίστευτη αποκάλυψη οικονομικής διαφθοράς, ασυδοσίας και πλήρους ακαταλληλότητας και εγκατάλειψης των σιδηροδρόμων. Δεν υπήρχε ούτε ένα σύστημα ασφάλειας, σε ένα από τα βασικότερα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς».
- «Πιστή στη γραμμή που έχει δοθεί εξαρχής για το ανθρώπινο λάθος, δεν εξήγησε γιατί στις ετήσιες εκθέσεις απέκρυπτε την αλήθεια, και σκοπίμως ωραιοποιούσε την κατάσταση λειτουργίας του συρμού προκειμένου να τον κρατήσει σε λειτουργία πάση θυσία».
Αυτά ανέφερε η κυρία Καρυστιανού, και πρόσθεσε ότι ήξεραν πολύ καλά την κατάσταση τόσο η πολιτική ηγεσία, όσο και ο ΟΣΕ, η ΕΡΓΟΣΕ και η Hellenic Train, «αλλά ρίσκαραν με τα δικά μας παιδιά». Ακόμα τόνισε πως δεν έχει γίνει γνωστό το τι μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία και προκάλεσε την έκρηξη. Είπε ότι βρέθηκε ξυλόλιο σε επτά θέσεις έναν μήνα μετά, και ότι το μπάζωμα έγινε για να αποκρυφτεί αυτό που μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία.
«Δεν περνούσαν τα δευτερόλεπτα. Πώς μπορούν να μην περνούν τα δευτερόλεπτα;» είπε, αναφερόμενη στην αβάσταχτη διήμερη αναμονή μέχρι να ταυτοποιηθεί η κόρη της, καταλήγοντας ότι «έπρεπε να παραλάβουμε ό,τι είχε η σακούλα του καθενός»…
Σε επίπεδο πραγματικής νοημοσύνης, των απλών καθημερινών ανθρώπων, των ανθρώπων που νοιώθουν, υποφέρουν, αντιστέκονται, των ανθρώπων που καταλαβαίνουν και ψηλαφούν τη σύγχρονη περίπλοκη πραγματικότητα, είναι επιτακτικό να επινοήσουν, να δώσουν ζωή σε ένα «Εμείς»
Παράδειγμα τέταρτο: Ο ψηφιακός σου εαυτός…
Ο Θέμης Τζήμας σε ένα πολύ καλό του άρθρο με έναν τίτλο που λέει πολλά («Η Τεχνητή Νοημοσύνη και η ανόητη σιωπή της αριστεράς», Κοσμοδρόμιο, 25/1) αναφέρεται στο μέχρι πού έχουν φθάσει και πού θέλουν να φθάσουν μέσω της ΤΝ, με αφορμή τις συζητήσεις στη φετινή διάσκεψη του Νταβός. Αναφέρει λοιπόν:
«Τα ενδιαφέροντα νέα όμως δεν προέρχονται μόνο από το Νταβός. Σε ένα σημαντικό διεθνές συνέδριο για την ΤΝ, στην καταληκτική ομιλία, ο Owen Barnes (“Προγραμματιστής ιστού, ομιλητής και σύμβουλος blockchain εταιρειών με έδρα το Λονδίνο που μοιράζονται τις αξίες του”, όπως μας συστήνεται) έθεσε το ερώτημα, πώς από τα σημερινά ατελή συστήματα ΤΝ θα φτάσουμε στο “στόχο της Her;”. Θα αναρωτηθείτε ποια είναι η “Her”. Πρόκειται για μια ταινία του 2013, στην οποία η ΤΝ-προσωπική βοηθός είναι τόσο εξελιγμένη, ώστε ο πρωταγωνιστής την ερωτεύεται και κάνει σχέση μαζί της. (Ένα λεπτό: γιατί χρειαζόμαστε ΤΝ τόσο εξελιγμένη, ώστε να την ερωτευόμαστε και εν γένει να κάνουν αντί για εμάς ή μαζί με εμάς, όχι μόνο βαρετά πράγματα, αλλά και αυτά που συνθέτουν την πεμπτουσία της ανθρώπινης κατάστασης;).
Ας το κάνουμε λίγο “καλύτερο”. Σύμφωνα με τον ίδιο ομιλητή, αυτό που πρέπει να έχουμε κατά νου ως επιδίωξη (;) και ως την επόμενη μεγάλη εξέλιξη είναι η “ολιστική ΤΝ”. Θα πρόκειται για έναν προσωπικό βοηθό, ο οποίος θα ξέρει τα πάντα (αλλά πραγματικά τα πάντα) για εμάς. Γνωρίζοντας τα πάντα για εμάς, θα είναι η πιο στενή μας σχέση, από την οποία δεν θα πρέπει να έχουμε κανένα μυστικό, ή και κάτι περισσότερο από μια σχέση: ο ψηφιακός μας εαυτός. Ή ακόμα καλύτερα: επειδή θα ξέρει τα πάντα για εμάς και δεν θα ξεχνάει ποτέ, η ΤΝ θα ξέρει για εμάς περισσότερα από εμάς τους ίδιους. Και τι είναι αυτός που ξέρει περισσότερα από εμάς και μάλιστα για εμάς; Κύριός μας. Με άλλα λόγια, το κύριο ζήτημα δεν είναι καν το θέμα της παράδοσης όχι απλώς των δεδομένων μας, αλλά της ψηφιακής μας προσωπικότητας στα ολιγοπώλια του πολύ μεγάλου κεφαλαίου και στα κράτη. Είναι ότι φτιάχνουμε κάτι μεταξύ βοηθού, ψηφιακού εαυτού και κυρίαρχού μας, ο οποίος θα εμφανίζεται σε εμάς ως μπάτλερ, φίλος, εραστής, γονιός, γυμναστής, “life coach” κ.λπ. (παρεμπιπτόντως και παρενθετικώς, η διαρροή δεδομένων παρ’ όλες τις προφυλάξεις συμβαίνει συνεχώς, και δεν υπάρχει καμία εγγύηση ή και πιθανότητα με βάση όσα σήμερα γνωρίζουμε για κάποιο απαραβίαστο σύστημα)».
Έχετε ακούσει κάποια σοβαρή συζήτηση ή κάποια σοβαρή κριτική από τους αριστερούς χώρους για όλες αυτές τις εξελίξεις και διεργασίες; Έχετε δει μέσα στο παγκόσμιο πείραμα της πανδημίας, ή τώρα με τον προωθημένο ψηφιακό μετασχηματισμό, κάποια σοβαρή αμφισβήτηση του επιστημονισμού, της σύγχρονης θρησκείας που θέλει υποταγμένο τον άνθρωπο, την ουσία του, το πνεύμα του, τη δημιουργικότητά του, τη σχέση με τη φύση; Αυτά δεν είναι νέα δεσμά; Τι θα είναι ο «ψηφιακός μας εαυτός» αν όχι μια πολύ πιο προχωρημένη μορφή αλλοτρίωσης και υπαγωγής της ζωντανής εργασίας στη νεκρή εργασία (δηλαδή στο κεφάλαιο);
Είναι εύκολη η σύνθεση;
Όχι, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Δώσαμε 4 παραδείγματα, γεγονότων και συμβάντων των ημερών μας. Δώσαμε 4 παραδείγματα διαφορετικών φωνών και κριτικών τοποθετήσεων απέναντι σε όσα συμβαίνουν. Το κοινό τους στοιχείο είναι πως δεν έχουν ένα ΔΙΚΟ τους πολιτικό στερέωμα, μια δική τους πολιτική φωνή. Σε επίπεδο πραγματικής νοημοσύνης, των απλών καθημερινών ανθρώπων, των ανθρώπων που νοιώθουν, υποφέρουν, αντιστέκονται, των ανθρώπων που καταλαβαίνουν και ψηλαφούν τη σύγχρονη περίπλοκη πραγματικότητα, είναι ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΟ να επινοήσουν, να δώσουν ζωή σε ένα «Εμείς». Ένα «Εμείς» που θα έχει υπόσταση, που θα μπορεί να συνθέσει και να εκφράσει πολλούς, και να αρθρώσει έναν δρόμο εθνικής και κοινωνικής κυριαρχίας και χειραφέτησης. Αναγκαστικά έναν ελληνικό δρόμο, αν ζητούμενο είναι να υπάρχει αυτός το Τόπος, ο Λαός του, η Κοινωνία του.
