Πορτογαλία: Το ξέπλυμα των «σοσιαλιστών» και τα μαγικά κουμπιά
του Ερρίκου Φινάλη
Σε προηγούμενα άρθρα σχετικά με τις εξελίξεις στην Πορτογαλία επισημαίναμε πρώτα-πρώτα την άρνηση της ευρωκρατίας και του ντόπιου πολιτικού συστήματος να παίξουν σύμφωνα με τους κανόνες του ίδιου τους του παιχνιδιού. Δηλαδή την κατάργηση, ουσιαστικά και τυπικά, της αστικής δημοκρατίας σε ένα ακόμη κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά την ακύρωση του ελληνικού δημοψηφίσματος. Κατάργηση που ενσαρκωνόταν στην επιμονή του συντηρητικού προέδρου της χώρας να κρατήσει στην κυβέρνηση τη μειοψηφική Κεντροδεξιά του Κοέλιο ενώ το «σοσιαλιστικό» κόμμα διέθετε αποδεδειγμένα την υποστήριξη της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Προχθές όμως έληξε, ας πούμε, αυτή η εκτροπή, αφού βέβαια ο επικεφαλής του «σοσιαλιστικού» κόμματος Αντόνιο Κόστα πρόσφερε πρόσθετες εγγυήσεις ότι «θα τηρήσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας» έναντι των πιστωτών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ… Ο Κόστα έλαβε την πολυπόθητη εντολή από τον πρόεδρο Καβάκο Σίλβα και σχημάτισε κυβέρνηση. Έχουμε λοιπόν μια ακόμη αριστερή κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση που αλλάζει τους συσχετισμούς σε προοδευτική κατεύθυνση;
Η πορτογαλική εκδοχή του ΠΑΣΟΚ
Καταρχήν το κόμμα του Σίλβα, που τώρα πολλοί θέλουν να «ξεπλύνουν», δεν είναι τίποτε άλλο από το ΠΑΣΟΚ της Πορτογαλίας. Ήταν αυτό που έφερε την τρόικα στη χώρα, ήταν αυτό που επέβαλε το πρώτο μνημόνιο στον πορτογαλικό λαό. Και κάτι ακόμη, όχι δευτερεύον, που αποσιωπάται λόγω… αιφνίδιας επιλεκτικής αμνησίας: και ως κυβέρνηση και ως αντιπολίτευση, ήταν ένα κόμμα εξίσου σάπιο και διεφθαρμένο με το ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρώην «σοσιαλιστής» πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες συνελήφθη ακριβώς πριν ένα χρόνο για διαφθορά, φοροδιαφυγή και ξέπλυμα χρήματος και προφυλακίστηκε μέχρι τις εκλογές, ενώ έκτοτε παραμένει σε κατ’ οίκον περιορισμό για «λόγους υγείας»…
Η «δεύτερη αριστερή κυβέρνηση στην Ευρώπη» σχηματίστηκε λοιπόν από αυτό το κόμμα το οποίο, όταν βρέθηκε στην αντιπολίτευση, επένδυσε στη λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στη Δεξιά που το διαδέχθηκε. Και, παίζοντας το κλασικό δικομματικό παιχνίδι, επιδίωξε την επιστροφή του στην εξουσία υποσχόμενο να βάλει τέλος στη λιτότητα. Όμως οι προσδοκίες για πρωτιά στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές διαψεύστηκαν. Αποτέλεσμα ήταν να βυθιστεί, ήδη την επαύριο των εκλογών, σε νέα εσωτερική κρίση, με μεγάλο τμήμα του να απαιτεί την εκδίωξη του Κόστα από την ηγεσία. Τότε εμφανίστηκε ο πλέον απροσδόκητος από μηχανής θεός: το πορτογαλικό Κ.Κ., που πρόσφερε τη στήριξή του σε μια «προοδευτική κυβέρνηση η οποία θα σταματήσει τη λιτότητα».
Σημαδεμένη η «λύση του δράματος»
Όλοι αιφνιδιάστηκαν, από την Κεντροδεξιά ώς το Μπλόκο της Αριστεράς (που σύντομα ακολούθησε εκόν άκον), και βέβαια οι ίδιοι οι σοσιαλιστές. Ο Κόστα βέβαια αρπάχτηκε αμέσως από το σωσίβιο κι ακολούθησε επί ένα μήνα το δράμα του βιασμού όλων των αστικών κοινοβουλευτικών κανόνων. Η κυβέρνηση που σχηματίστηκε τελικά προχθές, με την υποστήριξη των βουλευτών της Αριστεράς, είναι έτσι μια λύση ανάγκης, ένας προσωρινός συμβιβασμός που υλοποιείται από ένα κόμμα πολλαπλά «σημαδεμένο».
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει προκαταβολικά υποκλιθεί στις πιέσεις που κιόλας δέχεται για «υλοποίηση των συμπεφωνημένων» (όχι με την Αριστερά βέβαια, αλλά με τους «θεσμούς»). Ήδη ο νέος υπουργός Οικονομικών, ο «σοβαρός και διακριτικός» Μάριο Σεντένο, ως τώρα υψηλό στέλεχος της πορτογαλικής Κεντρικής Τράπεζας, ετοιμάζει το νέο προϋπολογισμό που θα υποβληθεί στην Ε.Ε. προς έγκριση, υποσχόμενος ότι «η Πορτογαλία θα εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της, αλλά με λιγότερο πόνο για τους φτωχούς»…
Στήριξη από την Αριστερά… δωρεάν!
Είχαμε πάντως να δούμε πολλά χρόνια στην Ευρώπη μια κεντροαριστερή κυβέρνηση που στηρίζεται από ένα «καθαρόαιμο» Κ.Κ., το οποίο μάλιστα πρωταγωνίστησε στη δυνατότητα σχηματισμού της, αιφνιδιάζοντας τους πάντες. Περιλαμβανομένου του Μπλόκου της Αριστεράς, που προεκλογικά διακήρυττε ότι δεν σκόπευε σε καμιά περίπτωση να στηρίξει τους «διεφθαρμένους και αποτυχημένους σοσιαλιστές», αλλά σύντομα ακολούθησε την επιλογή του πορτογαλικού Κ.Κ.
Χθες όμως η Καταρίνα Μάρτινς (επικεφαλής αυτού του κόμματος που μετά την ψυχρολουσία της μετάλλαξης του ΣΥΡΙΖΑ είχε υιοθετήσει πιο ριζοσπαστικές θέσεις για το χρέος και την ίδια την Ε.Ε.) διαμαρτυρήθηκε: «Δεν μπορεί να λέει ο κ. Σεντένο ότι πρέπει να αποπληρωθεί ολόκληρο το χρέος. Δεν πρόκειται για προσωπικό δάνειο. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα πρέπει να αρχίσει να πληρώνει για το χρέος που αυτό δημιούργησε». Το θέμα είναι ότι ο Σεντένο μπορεί και να το λέει και να το κάνει, ενώ η πορτογαλική Αριστερά φαίνεται ότι το μόνο που μπορεί είναι να του προσφέρει κοινοβουλευτική στήριξη… δωρεάν!
Το πορτογαλικό Κ.Κ. από την άλλη, που εξέφρασε κι αυτό παρεμφερείς «ανησυχίες», έχει ήδη πιστωθεί την πτώση του κεντροδεξιού Κοέλιο και μπορεί ανά πάσα στιγμή να αποσύρει τη στήριξή του με σχετικά μικρές απώλειες. Παραμένει όμως το θέμα ότι έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην κεντροαριστερή φόρμουλα και στο ξέπλυμα των «σοσιαλιστών», και δη χωρίς την παραμικρή απτή παραχώρηση από την πλευρά τους.
Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις
Ήδη οι περιπτώσεις της Ιταλίας παλαιότερα και της Ελλάδας σήμερα (με μεγάλη διαφορά το γεγονός ότι στην Ελλάδα βασική δύναμη είναι ο μεταλλαγμένος ΣΥΡΙΖΑ κι όχι η «παραδοσιακή» σοσιαλδημοκρατία) δείχνουν ότι η Κεντροαριστερά δεν μπορεί να προσφέρει προοδευτική διέξοδο. Δεν μπορεί καν να προσφέρει ανακούφιση, ή έστω αυτό που ο κ. Σεντένο αποκαλεί «λιγότερο πόνο»! Και τον λογαριασμό στο τέλος θα κληθεί να τον πληρώσει πάλι η Αριστερά, όχι η σοσιαλδημοκρατία…
Αναδεικνύεται έτσι και από την πορτογαλική περίπτωση ένα ακόμη κεντρικό συμπέρασμα, πέραν του ανοιχτού τσαλαπατήματος της αστικής δημοκρατίας: Δίχως πολιτικό σχέδιο και εκπλήρωση των στοιχειωδών προϋποθέσεων, μονάχα με «έξυπνες» τακτικές κινήσεις, και χωρίς την ενεργητική συμμετοχή του λαϊκού παράγοντα, οι όποιες αλλαγές συσχετισμών θα παραμένουν λειψές, επιφανειακές και ιδιαίτερα ευάλωτες. Δίχως συγκεκριμένες δεσμευτικές συμφωνίες και, κυρίως, δίχως ένα μαζικό πολιτικό κίνημα που να μπορεί να επιβάλει την υλοποίησή τους, η Κεντροαριστερά και ο κυβερνητισμός δεν μπορούν να προσφέρουν φιλολαϊκή διέξοδο. Αυτά όμως δεν επιτυγχάνονται πατώντας ένα μαγικό κουμπί, πόσο μάλλον όταν η Αριστερά υποτάσσεται στην «ευκολία» και συμβάλλει στη γενικευμένη σύγχυση.
Μάλιστα στην Πορτογαλία η νέα κυβέρνηση υπό τον Αντόνιο Κόστα δεν λέει καν, έστω και διακηρυκτικά, αυτό που εκφωνούσε ο ΣΥΡΙΖΑ ακόμη και μετά την πλήρη μετάλλαξή του: ότι δηλαδή «αυτή η Ευρώπη πάει λάθος κι εμείς εφαρμόζουμε αναγκαστικά συνταγές που δεν θεωρούμε σωστές». Θα ήταν πραγματικά αναγκαίο να αναδυθούν κινήματα και δημοκρατικές κυβερνήσεις που αμφισβητούν τη γερμανική Ευρώπη και επιζητούν την απαλλαγή των λαών τους από το ζουρλομανδύα της. Όταν όμως δεν το ψελλίζουν καν, δυστυχώς δεν εμπίπτουν σ’ αυτήν την κατηγορία.
