της Καίτης Μυλωνά*
Τον Απρίλιο 2024 και για 3 ημέρες (26-28/4) εκπρόσωποι των κοινωνικών κινημάτων θα συναντηθούμε στη Μασσαλία για να συζητήσουμε την κοινή μας πορεία, τον συντονισμό των δράσεών μας σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.
ΤΟΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟ 2022, δέκα χρόνια μετά τη συνάντηση των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών στην Φλωρεντία το 2002, και μάλιστα στον ίδιο χώρο, και 20 χρόνια μετά την 1η Συνάντηση και την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ, αντιπροσωπείες από την Ευρώπη, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική συναντήθηκαν στις 10-13 Νοεμβρίου 2022 και αντάλλαξαν απόψεις για την πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη και τις προτεραιότητες των κοινωνικών κινημάτων. Τότε, συμμετείχαν συνολικά περισσότεροι από 700 αντιπρόσωποι που εκπροσωπούσαν 155 ιταλικές και ευρωπαϊκές οργανώσεις.
Όταν το 2002 οι κινήσεις και τα ευρωπαϊκά δίκτυα συναντήθηκαν στη Φλωρεντία για να δημιουργηθεί το πρώτο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, η οικονομική και χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση είχε αρχίσει ήδη να προκαλεί επιπτώσεις στις κοινωνίες, οι οποίες θα γίνονταν εμφανείς λίγα χρόνια μετά.
Η κατάσταση του κόσμου μας έχει αλλάξει (άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, αλλαγή των καθεστώτων σε κάποιες χώρες στην Λατινική Αμερική προς προοδευτική/αριστερή κατεύθυνση, πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας, ως παράδειγμα αδυναμίας συνεννόησης των μεγάλων δυνάμεων για την επίλυση διεθνών προβλημάτων, γενοκτονία των Παλαιστινίων από το κράτος του Ισραήλ με την υποστήριξη ΗΠΑ και Ε.Ε., καταστροφή του περιβάλλοντος, νέες πανδημίες στο προσκήνιο, έξαρση του προσφυγικού, ενεργειακή, κλιματική, υγειονομική και οικονομική κρίση). Τα προβλήματα, λοιπόν, δεν λείπουν, αλλά αυτό που έχει αλλάξει είναι η μορφή των προβλημάτων και η έντασή τους, εξακολουθεί η ανάγκη για προστασία του περιβάλλοντος, αλλά τώρα έχει «αναβαθμιστεί» σε κλιματική κρίση, τα εργασιακά δικαιώματα αφορούν σε ευρύτερο πεδίο, αυτό των ψηφιακών δεδομένων, η υπεράσπιση της ειρήνης είναι πάντα ζητούμενο, οι πρόσφυγες δεν φεύγουν από τις πατρίδες τους μόνο για οικονομικούς λόγους, ή για να αποφύγουν τον πόλεμο, αλλά και γιατί η κλιματική κρίση αφήνει πίσω της εντονότερη ξηρασία ή θανατηφόρες πλημμύρες και πυρκαγιές, ενώ το κράτος δικαίου όλο και περισσότερο αγνοείται και στη χειρότερη περίπτωση καταστρατηγείται εντός ΕΕ και εκτός. Οι πολυεθνικές/διεθνικές εταιρείες σε όλους τους τομείς –γνωστές ως BIG…– εξουσιάζουν και κυριαρχούν στον κόσμο και επιβάλλουν τα συμφέροντά τους.
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στη Φλωρεντία με τη συμμετοχή ευρωπαϊκών κινημάτων, δικτύων, συνδικάτων και ΜΚΟ, με τίτλο «Φλωρεντία 10+10 – Ενώνουμε τις δυνάμεις μας για μια άλλη Ευρώπη» είχε κυρίως δύο στόχους:
Πρώτον, να δοθεί μια κοινή απάντηση που να ενώνει τις κοινωνικές δυνάμεις τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αναφορικά με την κρίση και τις πολιτικές που επιβάλλονται από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και της ΕΚΤ.
Δεύτερον, η δημιουργία συμμαχιών για μια μακροπρόθεσμη στρατηγική που θα επιτρέψει να οικοδομήσουμε μια κοινωνική Ευρώπη, την Ευρώπη των ευρωπαίων πολιτών.
Αυτό παραμένει και σήμερα το ζητούμενο, αλλά για να γίνει αυτό θα πρέπει να υπάρχουν κινήματα. Η λιτότητα και η πανδημία δεν επέτρεψαν σε γενικές γραμμές στα κοινωνικά κινήματα, κυρίως στις χώρες του Νότου της Ε.Ε., να αναπτυχθούν. Τώρα μπαίνουμε σε μια άλλη φάση. Προκύπτουν, λοιπόν, κάποια ερωτήματα:
- Ποια είναι η κατάσταση των κινημάτων σήμερα;
- Μπορούν τα κινήματα να απαντήσουν στην άνοδο της ακροδεξιάς και στη νεοφιλελεύθερη επίθεση που δέχονται οι κοινωνίες σε όλον τον κόσμο;
- Μπορούν τα κινήματα να συνεργαστούν σε ευρωπαϊκό ή ακόμη και σε παγκόσμιο επίπεδο, ώστε να υπάρξει μια εναλλακτική πολιτική απάντηση σχετικά με τον τρόπο διακυβέρνησης του παγκοσμιοποιημένου κόσμου μας;
Σχετικά με την Ευρώπη και την Ε.Ε., διαπιστώνουμε την επικράτηση της Δεξιάς και της Ακροδεξιάς, αρχικά μέσα στις δομές της κοινωνίας και στις συμπεριφορές, μετά στις κυβερνήσεις, ενώ όλο και περισσότερο η Ε.Ε. προσδένεται στο άρμα των ΗΠΑ και των πιο νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων στην οικονομία και στην πολιτική. Ακόμη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το μοναδικό αιρετό όργανο της Ε.Ε. και μέχρι πρότινος το πιο προοδευτικό, έχει γίνει το μακρύ χέρι των πιο συντηρητικών κύκλων της Commission και του Συμβουλίου Υπουργών.
Παρ’ όλα αυτά, μπόρεσαν και αναπτύχθηκαν κάποια κινήματα σε κάποιες χώρες, σε αριστερή/προοδευτική κατεύθυνση. Κάποια από αυτά έχουν οργανωθεί σε πανευρωπαϊκό ή και παγκόσμιο επίπεδο. Δύο από αυτά, είναι το TNI (Transnational Institute) και το S2Β (Seattle to Brussels). Οι Φίλοι της Φύσης είναι μέλος του S2Β και συνεργάζονται με το ΤΝΙ.
ΤΟ S2B έχει αναφορές στο ξεκίνημα του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος στο Seattle των ΗΠΑ. Σήμερα είναι ευρωπαϊκό κοινωνικό κίνημα, σε αριστερή κατεύθυνση και με μέλη οργανώσεις της ΚτΠ από τις περισσότερες χώρες μέλη της Ε.Ε. και την Ελλάδα, βεβαίως. Το S2Β αμφισβητεί τη νεοφιλελεύθερη πολιτική και τον χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό και αγωνίζεται υπέρ της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, υπέρ των εργασιακών δικαιωμάτων, υπέρ της κατάργησης της Συμφωνίας TRIPS για τις πατέντες των εμβολίων και των φαρμάκων, εναντίον των Συμφωνιών Ελεύθερου Εμπορίου και του συστήματος των παράνομων διαιτητικών δικαστηρίων, που καθορίζουν τις ζωές μας, την τροφή μας και την υγεία μας, σύμφωνα με τα συμφέροντα των πολυεθνικών εταιρειών. Είναι υπέρ της μεταρρύθμισης του ΠΟΕ και του ΟΗΕ, υπέρ της απόσυρσης της Ε.Ε. από τη Συμφωνία ECT και την κατάργησή της, ώστε να απαλλαγούμε από τα ορυκτά καύσιμα. Η μη δυνατότητα λήψης απόφασης για τον εκσυγχρονισμό της Συμφωνίας αυτής, όπως μεθόδευε η Ε.Ε., μια και θα σήμαινε ωραιοποίηση της Συμφωνίας χωρίς να αλλάξει τίποτα επί της ουσίας, οφείλεται στη συντονισμένη δράση των κοινωνικών κινημάτων στην Ε.Ε., μεταξύ αυτών των TNI (Transnational Institute) και S2Β (Seattle to Brussels). Μια σειρά χωρών αποσύρθηκαν από τη Συμφωνία μονομερώς, αφού η Ε.Ε. συνολικά δεν αποχωρούσε, ενώ στην ψηφοφορία απείχαν. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η απόφαση της Γερμανίας να αποχωρήσει από τη Συμφωνία και να απέχει στην ψηφοφορία έγειρε την πλάστιγγα, κι αυτό οφείλεται και στη δράση και τις έντονες προσπάθειες του Κοινωνικού Δικτύου PowerShift. Μόλις στα μέσα Μαρτίου 2024, με απόφασή της η Ε.Ε. αποφάσισε να αποχωρήσει από αυτή τη Συνθήκη, συνειδητοποιώντας ότι αυτή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη Στρατηγική για την Πράσινη Συμφωνία. Βεβαίως, οι ενστάσεις των κρατών μελών αυτής της Συνθήκης (δηλαδή τα συμφέροντά τους υπέρ των εταιρειών ορυκτών καυσίμων) βρίσκουν εφαρμογή και μέσα από τις διμερείς Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου.
Απογοητευτικές ήταν η Διάσκεψη για το Κλίμα (COP27) στην Αίγυπτο στα μέσα Νοεμβρίου 2022 και η COP28 στο Άμπου Ντάμπι το 2023, αν εξαιρέσει κανείς την απόφαση για αποζημιώσεις των βλαβών που προκαλούν οι ισχυρές χώρες στις μικρές και την ίδρυση ενός Ταμείου. Τα κοινωνικά κινήματα εκεί δεν μπόρεσαν να επιβάλλουν την άποψή τους για την ανάσχεση της θέρμανσης του πλανήτη, μόνο να σταματήσουν κάποια πράγματα.
ΣΤΗ ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ 2022 τα κοινωνικά κινήματα είχαν εξετάσει τη δυνατότητα για τη διοργάνωση μιας AlterCOP, στην επόμενη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, συγκεντρώνοντας κινήματα όλων των γενεών. Αλλά τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά.
Ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων είναι να αμφισβητήσουν την εδραιωμένη εξουσία και να επιδιώξουν ουσιαστικές εναλλακτικές λύσεις. Στη Μασσαλία θα πραγματοποιηθεί μία σημαντική ευρωπαϊκή συγκέντρωση με τίτλο: Ευρωπαϊκός κοινός χώρος για εναλλακτικές λύσεις (European common space for alternatives) 26-28 Απριλίου 2024.
Στην πρόσκληση αναφέρεται: Θέλουμε να προτείνουμε ένα νέο βήμα σε αυτή τη διαδικασία με το να συναντηθούμε μαζί ενόψει των εκλογών για την Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιούνιο του 2024. Αυτή η ευρεία συνάντηση, η οποία θα διεξαχθεί στη Μασσαλία της Γαλλίας, από τις 26 έως τις 28 Απριλίου, θα βασίζεται σε μια απλή υπόθεση: «Για να αμφισβητήσουμε την ακροδεξιά, χρειαζόμαστε μια κοινωνική, φεμινιστική, αντιρατσιστική, οικολογική, ειρηνική και δημοκρατική Ευρώπη». Η εκδήλωση θα οργανωθεί χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω, δίνοντας τη δυνατότητα σε όλους να εκφραστούν και να οργανώσουν συζητήσεις και δράσεις.
Μαζί, ας κάνουμε αυτή τη συνάντηση ορόσημο για αλλαγή!
Οι ΦτΦ δηλώνουν παρόντες…
* Η Καίτη Μυλωνά είναι εκπρόσωπος των Φίλων της Φύσης στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Δίκτυο S2Β / ETJC
