Από την προσεχή Τετάρτη στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών
«Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει», λέει το τραγούδι του «Γιοφυριού της Άρτας» προσδιορίζοντας ότι αυτός ο άνθρωπος δεν πρέπει να’ ναι «ούτ’ ορφανός, ούτε φτωχός, ούτ’ απ’ τα ξένα ξένος»… Τη φόρμα του τραγουδιού αυτού, χρησιμοποίησε η Έλενα Πατρικίου για να σκηνοθετήσει μια θεατρική παράσταση – θέαμα για τα εργατικά ατυχήματα που φέρει ως τίτλο τον παραπάνω προσδιορισμό: «ουτ’ ορφανό, ούτε φτωχό, ούτε απ’ τα ξένα ξένον».
Μόνο που το εγχείρημα παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της σκηνοθέτριας δεν… στεριώνει ή έστω δεν στέριωσε ακόμη… Τρεις απόπειρες έχουν γίνει μέχρι στιγμής για να παιχτεί το έργο, μια στο φεστιβάλ της ΚΟΕ το καλοκαίρι, μια στο αντιρατσιστικό φεστιβάλ και μια ακόμη που επρόκειτο να συμβεί σήμερα, Σάββατο 25/9, στη Σχολή Καλών Τεχνών και οι τρεις όμως «κατέρρευσαν» για λόγους «ξένους» προς τις φιλότιμες προθέσεις αλλά και το πάθος της Πατρικίου να την παρουσιάσει επιτέλους στο κοινό. Το ευτυχές είναι ότι η προγραμματισμένη για σήμερα, Σάββατο 25/9, παράσταση δεν ακυρώθηκε, ανεβλήθη απλώς μέχρι την ερχόμενη Τετάρτη, όπου και θα παιχτεί (στον ίδιο χώρο, δηλαδή την ΑΣΚΤ) για πέντε συνολικά ημέρες με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Πρόκειται για μια παράσταση, η οποία αναμένεται με ενδιαφέρον, καθώς η σκηνοθέτρια προτείνει μια «άλλη» διάσταση, ώστε να κατανοήσουμε τη θέση (ίσως και την απουσία θέσης) απέναντι στο εργατικό ατύχημα και την πρόσληψή του από όλους εμάς. Η παράσταση της Πατρικίου εντάσσεται στη μακρά παράδοση της «αγκιτ-προπ», τουτέστιν του πρωτοποριακού πολιτικού θεάτρου, το οποίο ανάγει την καταγωγή του στη δεκαετία του 1920 στην Γερμανία και την Σοβιετική Ένωση και συνεχίζεται μεταπολεμικά με το θέατρο του δρόμου.
Στο εν λόγω έργο, ένας κατάλογος με τα εργατικά ατυχήματα των τελευταίων δυόμισι χρόνων που αντλήθηκε από την ίδια την σκηνοθέτρια με βάση τα δημοσιεύματα της Αυγής και του Ριζοσπάστη, από το 2008 μέχρι το καλοκαίρι του 2010, συμπλέκεται με το τραγούδι του «Γιοφυριού της Άρτας» και μέσα από μικρές αφηγήσεις που παρεμβάλλονται, το έργο μετατρέπεται σε κίνηση, θέαμα, αλλά και σχόλιο πολιτικό και αισθητικό συνάμα.
Η χρήση του τραγουδιού μας έδωσε, εκτός από τη φόρμα, και μια άλλη διάσταση: να κατανοήσουμε τη δική μας θέση απέναντι στο εργατικό ατύχημα. Ένα γεφύρι ενώνει τους ανθρώπους, επιτρέπει την επαφή, την επικοινωνία, επιτρέπει όμως και το εμπόριο, άρα το κέρδος. Όλες οι κοινωνίες ξέρουν ότι υπάρχει και το κέρδος, καμιά δεν είναι αθώα. Απλώς οι κοινωνίες του «γεφυριού», οι «προκαπιταλιστικές», ξέρουν ότι και το κέρδος έχει κόστος. Για να εισπράξεις κέρδος πρέπει να θυσιάσεις κάτι πολύτιμο. Σήμερα, αντίθετα, ζούμε σε κοινωνίες, όπου πληρώνουμε όσο γίνεται λιγότερο για το κέρδος. Στα γεφύρια μας, χτίζουμε τον φτωχό, τον ορφανό και τον ξένο. Αυτόν για τον οποίο δεν θα μας ζητήσει κανείς λογαριασμό, αυτόν που δεν μας πονάει, τον απροστάτευτο…
Στ.Μ.
