Ενώ κυλά όπως κυλά η προεκλογική περίοδος, όλοι μα όλοι οι συνδυασμοί (οι εξαιρέσεις σπάνιο είδος, υπό εξαφάνιση) ξεχνούν με επιμονή δύο σημαντικά θέματα. Πρώτο, το τι αλλαγές γίνονται αυτό το διάστημα στην περιοχή μας. Και δεύτερο, ποια είναι η κατάσταση πνευμάτων στους πολίτες τους οποίους καλούν στις εκλογικές διαδικασίες. Για να μην προσθέσουμε το χαμηλότατο πολιτικό επίπεδο και τα ψευδοεπιχειρήματα που επιστρατεύονται από όλες τις πλευρές… Τίποτα καινούριο, τίποτα πιο βαθύ, ουσιαστικό, προσανατολιστικό. Κανείς δεν θέλει να υποθέσει ή να εικάσει πώς θα είναι τα 2 επόμενα χρόνια και γιατί. Όχι, δεν πρόκειται για προφητείες, ωροσκόπια και μέντιουμ (αν και μην νομίζετε ότι λείπουν και τέτοια ανορθολογικά στοιχεία από τις κουστωδίες των ηγετικών επιτελείων). Πρόκειται για την ανάγκη εντοπισμού των κύριων και βαθύτερων τάσεων, που θα καθορίσουν πολλές εξελίξεις.
Τοπίο άκρως ταραγμένο, αποσταθεροποιημένο
Το κύριο χαρακτηριστικό της φάσης που διανύουμε είναι η κλιμακούμενη αποσταθεροποίηση στην ευρύτερη περιοχή, από τα Βαλκάνια έως τη Ν.Α. Μεσόγειο. Περιοχή που περιλαμβάνει ολόκληρη την Ελλάδα, τις θάλασσές της και τις σχέσεις της με τους γειτόνους – καλούς, μέτριους ή εντελώς κακούς. Η ανακατανομή ισχύος ανάμεσα σε πλανητικές δυνάμεις και οι βλέψεις και οι σχεδιασμοί ισχυρών περιφερειακών δυνάμεων σε Βαλκάνια – Αιγαίο – Οικόπεδα Κύπρου, ειδικά μετά τις εξελίξεις στο μέτωπο της Συρίας, δημιουργούν αναταράξεις και κινήσεις των βαθιών τεκτονικών πλακών σε ολόκληρη την περιοχή.
ΗΠΑ, Ρωσία, Γερμανία και Κίνα, σε διαφορετικό βαθμό και με διαφορετικά μέσα η καθεμία, μετέχουν ενεργά και ανταγωνίζονται για το κέρδισμα θέσεων σε ολόκληρη την περιοχή. Τα σχέδιά τους είναι αντικρουόμενα και επιδρούν με γεωπολιτικούς όρους στις εξελίξεις. Μετέρχονται δε όλων των μέσων για την επίτευξη των στόχων τους.
Η φάση που έχει ανοίξει δείχνει πως τα επόμενα δύο τουλάχιστον χρόνια η περιοχή θα περάσει από διάφορες καταιγίδες και αλλαγές. Δεν πρόκειται για τις συνηθισμένες κρίσεις στο εσωτερικό θέατρο της πολιτικής ζωής σε διάφορες χώρες, ούτε απλά για φάσεις ακυβερνησίας και εκλογών. Εδώ ομιλούν πλέον ανοικτά για αλλαγή συνόρων, μετακινήσεις πληθυσμών προσφύγων, ρευστοποίηση περιοχών και οικονομιών. Λιμάνια, δρόμοι ενέργειας και εμπορίου, αεροδρόμια και κέντρα αποθήκευσης, μεταφορές και επικοινωνίες, όλα θα αλλάξουν το τοπίο. Εντελώς. Για παράδειγμα ολόκληρη η Βόρεια Ελλάδα είναι υπό ρευστοποίηση και γκριζάρισμα, και θα υπάρξουν επεισόδια για το ποιος και πόσο θα επικρατήσει σε διάφορες περιοχές. Όχι, δεν θα είναι μια στενή διένεξη της Ελλάδας με κάποια γειτονική χώρα, μικρή ή μεγάλη. Θα υπάρχει παρουσία και των μεγάλων δυνάμεων και των μεγάλων συμφερόντων.
Όσα προσφέρονται από τα κόμματα (και θα είναι ιδιαίτερα πολλά ετούτη τη φορά) δεν πείθουν. Μοιάζουν κούφια, παράφωνα, άστοχα, «άκαιρα», ψεύτικα. Δεν υπάρχουν σωτήρες, και οι ψευτοσωτήρες φαίνονται από μακριά ως τέτοιοι
Τραντάγματα και για την Ελλάδα
Όμως, για λόγους που δεν θα αναλύσουμε εδώ, σε όλους τους σχεδιασμούς και στις υποθέσεις που γίνονται η Ελλάδα δεν βγαίνει κερδισμένη, ούτε ενισχυμένη. Ούτε καν σταθεροποιημένη.
Πέρα από τη βαλκανική αποσταθεροποίηση –στην οποία συμβάλλει τα μάλλα και η συμφωνία των Πρεσπών, και αυτό θα φανεί τους επόμενους μήνες καθαρά– μέγα πρόβλημα στην περιοχή θα εξελιχθεί το ζήτημα της Τουρκίας και της πορείας της. Θα βαθύνει ένα ρήγμα με τη δυτική συμμαχία ή θα υπάρξουν γέφυρες και αλλαγές κάθε είδους; Οι τόνοι ανεβαίνουν, πίσω από τις ρητορικές εμπλέκονται οι αμερικανορωσικές σχέσεις, ο ρόλος της Ευρώπης απέναντι στην Τουρκία, και βέβαια οι επεκτατικές βλέψεις της τελευταίας – ιδιαίτερα σε βάρος της Ελλάδας. Οι επανειλημμένες προειδοποιήσεις περί «ατυχήματος» στο Αιγαίο ανάμεσα σε ελληνικές και τουρκικές δυνάμεις εντάσσονται απλά στο νόμο των πιθανοτήτων, ή σπρώχνονται οι εξελίξεις προς τα εκεί; Η αλήθεια είναι ότι η Τουρκία όχι μόνο δεν θα παραιτηθεί από τους στρατηγικούς της σχεδιασμούς (Γαλάζια Πατρίδα, Κύπρος κλ.π.) αλλά θα προβεί σε ενέργειες και συμμαχίες στα Βαλκάνια που θα δημιουργήσουν νέα δεδομένα.
Ποια εγγύηση για τη χώρα αποτελεί π.χ. η ανέξοδη ρητορική περί σταθερότητας, περί χώρας πρώτης γραμμής για τις ΗΠΑ και την Ε.Ε.; Ιδιαίτερα όταν γνωρίζουμε ότι η Τουρκία έχει πολύ μεγαλύτερο βάρος στους υπολογισμούς όλων, κι όταν οι ισχυροί έχουν εξασφαλίσει τον σχεδόν πλήρη έλεγχο όλων των νευραλγικών τομέων: οικονομίας, λιμανιών, αεροδρομίων, εξοπλισμών, ενέργειας, δημόσιας περιουσίας, δρόμων εμπορίου.
Ας ετοιμαστούμε λοιπόν για μεγάλα τραντάγματα κι όχι για σταθερότητα και ευημερία. Μεγάλοι εθνικοί κίνδυνοι απειλούν την ίδια την υπόσταση της χώρας.
Για τον υποκειμενικό παράγοντα
Ο πολιτικός κόσμος όλων των αποχρώσεων και ποικιλιών –άσχετα με το τι διακηρύττει– συγκλίνει στο ότι οι εκλογές και η εκλογολογία μπορούν να αποδώσουν κάτι θετικό. Ψηφίζοντας τον τάδε ή τον δείνα συνδυασμό, κόμμα, υποψήφιο κ.λπ. ξεφεύγεις από τους κινδύνους, τις περιπέτειες και ασφαλίζεσαι απέναντί τους. Ακόμα περισσότερο, ανοίγεις μια πόρτα για το ατομικό και ίσως για το συλλογικό μέλλον. Αυτό το μήνυμα μεταδίδουν.
Πρόκειται για νανούρισμα. Δεν είναι αλήθεια. Δεν ισχύει. Όχι γιατί οι εκλογές δεν μπορούν να φέρουν την άνοιξη και την αλλαγή. Θα μπορούσαν να το κάνουν κάτω από όρους: να εξέφραζαν μια δυναμική, ένα κοινωνικό ρεύμα, μια βαθιά απαίτηση αλλαγής και συμμετοχής. Αυτά, για σοβαρούς λόγους, δεν υπάρχουν στο κοινωνικό σώμα. Όσα μάλιστα του προσφέρονται από τα κόμματα (και θα είναι ιδιαίτερα πολλά ετούτη τη φορά) δεν πείθουν. Μοιάζουν κούφια, παράφωνα, άστοχα, «άκαιρα», ψεύτικα. Δεν υπάρχουν σωτήρες, και οι ψευτοσωτήρες φαίνονται από μακριά ως τέτοιοι.
Ο ΣΥΡΙΖΑ θα τιμωρηθεί. Ό,τι και να κάνει δεν θα το αποφύγει. Οι καθεστωτικές ασχήμιες στις οποίες επιδίδεται τελευταία δεν θα τον σώσουν. Ίσως και να τσαντίσουν περισσότερο τους ψηφοφόρους. Η Ν.Δ. μαζεύει ψήφους με ήπια πολιτική, χωρίς να ανεβάζει αντιπολιτευτικούς τόνους. Όσα προλάβει να ψηφίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, τόσο το καλύτερο για τη «συνέχεια του κράτους». Ο ΣΥΡΙΖΑ ψηφίζει μνημόνια, αλλά δεν πιστεύει σε αυτά (κατά δήλωσή του). Η Ν.Δ. και ψηφίζει και πιστεύει σε αυτά. Μόνο που είναι εντελώς κοντόθωρη αυτή η αντίληψη μπρος στις φουρτούνες που έρχονται: Θα μπορέσει ο Μητσοτάκης να κυβερνήσει μέσα σε αυτές; Ή θα παραγγείλουν οι μεγάλοι μια κυβέρνηση συνεργασίας με όλους μέσα (πλην ΚΚΕ και Χ.Α.);
«Και τι να κάνουμε;»
Διατυπώνεται βέβαια το ερώτημα: Και τι να κάνουμε; Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Για πολλούς λόγους. Υπάρχει διαφορά αν η ερώτηση αφορά όσα γράφτηκαν πιο πάνω σαν διαπιστώσεις, και είναι αλλιώτικο αν το ερώτημα αναχθεί στο «τι να ψηφίσω στις εκλογές;». Είναι διαφορετικά ζητήματα, αν και σε ένα βαθμό μπορεί να σχετίζονται. Για λόγους που σχετίζονται με την ιδιαιτερότητα αυτών των εκλογών δεν θα είναι εύκολη μία στάση ενιαία και στις 3-4 κάλπες, ούτε θα εκφραστεί ένα ενιαίο ρεύμα μέσα από τις κάλπες (π.χ. τον Σεπτέμβριο του 2015 είχαμε μια μεγάλη άρνηση να πάει να ψηφίσει ο κόσμος, μεγάλη αποχή). Τώρα, η τιμωρία μπορεί να συνοδευτεί και με διασκορπισμό των ψήφων στις διαφορετικές κάλπες.
Είναι δύσκολο να κάνεις σήμερα υποδείξεις ψήφου. Ειδικά αν δεν βλέπεις κάτι να σε εκφράζει πραγματικά, κι ύστερα, αν συναισθάνεσαι τα διλήμματα και την αμηχανία των συμπολιτών. Ας ψηφίσει τουλάχιστον ο καθένας πολιτικά, τίμια και έξυπνα. Όπως το κρίνει και σταθμίσει. Ώστε να μην παραπονιέται ως κοψοχέρης αύριο!
Το πλέον ενδιαφέρον όμως ερώτημα είναι τι γίνεται πέρα από τα περιορισμένα εκλογικά ορόσημα. Τι μπορούμε να κάνουμε για τη διέξοδο της χώρας μας, για μια μεγάλη αλλαγή; Αυτήν την περίοδο, με την πείρα που έχουμε αποκομίσει σχεδόν 10 χρόνια, μπορούμε και οφείλουμε να θέσουμε τις προδιαγραφές μιας πορείας. Αυτό δεν είναι διόλου λίγο, και ωριμάζει.ev
