Η προεκλογική μάχη για τις αυτοδιοικητικές εκλογές έχει ήδη ξεκινήσει. Τα μεγάλα κόμματα ανοίγουν τα χαρτιά τους για τις μεγάλες πόλεις ενώ δεκάδες χιλιάδες υποψήφιοι, στο πρώτο και δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης, έχουν ξεκινήσει τις σχετικές διεργασίες και τις ζυμώσεις.
Η δημόσια συζήτηση για τα προβλήματα και τα αδιέξοδα της αυτοδιοίκησης παραμένει ρηχή. Κυριαρχεί η προσπάθεια κατίσχυσης του ενός υποψήφιου έναντι του άλλου με μοναδικό ζητούμενο την καταγραφή της εκλογικής δύναμης των μεγάλων μνημονιακών κομμάτων ως πρόκριμα των βουλευτικών εκλογών που παραμένει άγνωστο πότε θα διεξαχθούν.
Το θεσμικό πλαίσιο της λειτουργίας των δήμων, η τεράστια έλλειψη πόρων παρά την μεγάλη μεταφορά αρμοδιοτήτων, ο βαρύς πέλεκυς δημοτικών τελών και φόρων που βαραίνουν τους δημότες, η κυριαρχία οικονομικών συμφερόντων και ο έλεγχος των δήμων από μεγάλους οικονομικούς παράγοντες άρχοντες, η υποβάθμιση της καθημερινής ζωής των πολιτών και το έλλειμμα δημοκρατίας και συμμετοχής των πολιτών λείπουν εκκωφαντικά από τη συζήτηση και τον προβληματισμό.
Ο Δρόμος θα ανοίξει τις στήλες του και θα φιλοξενήσει απόψεις, ιδέες και παραδείγματα προσπαθειών κινημάτων πόλης και δημοτικών κινήσεων που ασχολούνται με τα πραγματικά προβλήματα των πολιτών.
Ξεκινάμε σήμερα με το νέο θεσμικό πλαίσιο, τον περίφημο «Κλεισθένη», που αφορά στην λειτουργία της Αυτοδιοίκησης. Φιλοξενούμε εκτεταμένα αποσπάσματα από τις εκτιμήσεις της «Κίνησης Δημοτών Βριλησσίων – Δράση για μια Άλλη Πόλη» εστιασμένο σε ότι αφορά τα προβλήματα που δημιουργεί και τις μεθοδεύσεις που κρύβονται από την καθιέρωση της απλής αναλογικής ως τρόπου εκλογής των δημοτικών συμβουλίων.
Ολόκληρο το άρθρο-παρέμβαση της κίνησης μπορείτε να το διαβάσετε εδώ
Ο «Κλεισθένης 1», ως σύλληψη και ως εφαρμογή, έχει πολλά προβλήματα, που αύριο θα γίνουν προβλήματα των δήμων. Στο επίκεντρό του, για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, η απλή αναλογική, όχι για να αξιολογηθεί και να κριθεί υπό της οπτική της αυτοδιοίκησης, αλλά ως προάγγελος τακτικών σχεδιασμών της κυβέρνησης που πρόκειται άμεσα να εξαργυρωθούν στο γενικό πολιτικό σκηνικό: Κλεισθένης 2, εκλογικός νόμος, συνταγματική μεταρρύθμιση. Γι’ αυτό και πριν απ’ όλα, συζητάμε για ένα νομοσχέδιο «εκ κατασκευής» αποσπασματικό.
Εις το όνομα της Δημοκρατίας
Ένα νομοσχέδιο που προετοιμάζεται, επί δύο χρόνια για να ενδυναμώσει –μέσω της απλής αναλογικής– την τοπική δημοκρατία, θα περίμενε κανείς να προϋποθέτει τον αντίστοιχο διάλογο σε δημοτικά συμβούλια, φορείς, κινήσεις και ομάδες πολιτών, την κοινή γνώμη και να έχει επαρκή χρόνο συζήτησης πριν την ψήφισή του. Τίποτα από αυτά δεν συνέβη, οι εκ των προτέρων δεδομένες κομματικές αποτιμήσεις σκεπάζουν τα πάντα. Αφενός γιατί για την κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα όλα λειτουργούν προσχηματικά και εντάσσονται στους γενικότερους σχεδιασμούς τους, αφετέρου, διότι οι τοπικές κοινωνίες έχουν συστηματικά κατακερματιστεί και υπονομευθεί και κανένα εκλογικό σύστημα δεν είναι ικανό να προκαλέσει ενδιαφέρον και να αντιστρέψει αυτήν την πορεία. Άλλωστε, με τη μνημονιακή επιτροπεία, την έλλειψη πόρων, ανθρώπινου δυναμικού και τη μαζική απογοήτευση, η εκδημοκρατικοποίηση ενός θεσμού χωρίς συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερομένων, θα αποτελούσε ένα πολιτικό παράδοξο.
Αν κάτι λείπει σήμερα από την Αυτοδιοίκηση είναι ένα σχέδιο ανάτασης και ενδυνάμωσής της, που θα διασώζει την τοπικότητα ως προϋπόθεση ανασύνταξης της δημοκρατίας και του λαού. Δεν λείπουν οι τεχνικές διαχείρισης των αδιεξόδων της
Το αδιοίκητο
Η κυβέρνηση επιλέγει ένα υβριδικό και μη λειτουργικό εκλογικό σύστημα που «πατάει σε δυο βάρκες» και αφορά σε δύο ασύμβατες μεταξύ τους διαδικασίες. Κατά την πρώτη, η τοπική κοινωνία εκλέγει δήμαρχο. Κατά τη δεύτερη, ο αποφασιστικός ρόλος δίνεται στο δημοτικό συμβούλιο, στο οποίο ο εκλεγμένος δήμαρχος δεν διαθέτει την πλειοψηφία. (…) Στην περίπτωση του «Κλεισθένη», ο δήμαρχος εκλέγεται από τους πολίτες, αλλά χωρίς πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο, αδυνατεί να επιβεβαιώσει την πολιτική σχέση και δέσμευση με τους εκλογείς του και τον διοικητικό μηχανισμό. Έτσι, οποιοδήποτε θέμα εισάγεται στα δημοτικά συμβούλια, παραμένει ανοιχτό και εκκρεμές, αφού η πλειοψηφία διαμορφώνεται επί του συγκεκριμένου και οι συσχετισμοί μπορεί να αναδιαταχθούν ανά περίπτωση. Αυτή η «ανοιχτότητα» είναι διαρκής και καθώς δεν προϋποθέτει κανένα εκ των προτέρων δημόσιο δεσμευτικό πλαίσιο, ούτε αντλεί από κάπου νομιμοποίηση, καμία συμφωνία δεν παραβιάζεται (ώστε να γίνεται επίκλησή της) και κανένα όριο δεν μπορεί να τεθεί. Τα πάντα είναι θεμιτά. Οι ανά περίπτωση συναινέσεις ανοίγουν το δρόμο στο γενικευμένο εμπόριο πολιτικής και η διαρκής και επί των πάντων πολιτική συναλλαγή, ανάγεται σε μέθοδο διακυβέρνησης.
Με πρόσχημα την απλή αναλογική
Το νομοσχέδιο παραπέμπει σ’ ένα αμερικάνικο μοντέλο διακυβέρνησης, όπου ο εκλεγείς Πρόεδρος είναι παντοδύναμος αλλά δεν νομοθετεί, νομοθετεί η Γερουσία, τα «λόμπι» και οι ομάδες πίεσης που διαμορφώνονται γύρω από συμφέροντα και επιδιώξεις, τα οποία ο Πρόεδρος οφείλει να προσεταιριστεί. (…)
Στην αμερικανοποίηση… αλά ελληνικά, κάθε δημοτικός σύμβουλος αποκτά δικαίωμα βέτο, το οποίο πρέπει να «καμφθεί» για να προκύψει πλειοψηφία, μετατρεπόμενος έτσι σταδιακά σε εκπρόσωπο ομάδων και διαμεσολαβητής τους στη σχέση τους με τον δήμαρχο. Ακόμη και η αντιπολίτευση επί της ουσίας ενσωματώνεται στη δημοτική πολιτική, αφού οι πάντες οδηγούνται –υπό το άλλοθι της απαραίτητης συναίνεσης– σ’ ένα «αλισβερίσι» υπεράνω δεσμεύσεων και κάθε διαφωνία υποστέλλεται εντασσόμενη στο υπό διαμόρφωση πλειοψηφικό ρεύμα. Με άλλα λόγια, οι σημερινές εξουσιαστικές δομές περιορίζονται προς όφελος νέων μικροεξουσιών, που εκτός των άλλων εξασφαλίζουν την παρουσία των κυβερνητικών στελεχών στην Αυτοδιοίκηση. Γι’ αυτό και ο «Κλεισθένης», επιτείνει την πολιτική ρευστοποίηση και σε αντίθεση με τον «Καλλικράτη» (που το απαγόρευε ρητά), επιτρέπει ακόμη και μεταγραφές δημοτικών συμβούλων και την ίδρυση παρατάξεων μέσα στην ίδια δημαρχιακή περίοδο. (Πεδίον δόξης λαμπρό για εξαγορές από δημάρχους και από τα επιχειρηματικά/πολιτικά συμφέροντα που θα συνασπίζονται γύρω τους).
Με πρόσχημα τη συναίνεση
Η απλή αναλογική διαφημίζεται από την κυβέρνηση ότι θα λειτουργήσει ως αντίδοτο στο δημαρχοκεντρικό σύστημα και θα υποχρεώσει τα δημοτικά συμβούλια σε υποχρεωτικές συναινέσεις για τη διαμόρφωση των αναγκαίων πλειοψηφιών. Υπενθυμίζουμε εδώ, ότι συναίνεση διαμορφώνεται επί συγκεκριμένων επιλογών και δεν είναι τεχνικό ή διαδικαστικό ζήτημα. Αν κάτι λείπει σήμερα από την Αυτοδιοίκηση (και όχι μόνο), είναι ένα σχέδιο ανάτασης και ενδυνάμωσής της, που θα διασώζει την τοπικότητα ως προϋπόθεση ανασύνταξης της δημοκρατίας και του λαού. Δεν λείπουν οι τεχνικές διαχείρισης των αδιεξόδων της. Υπενθυμίζουμε επίσης, ότι η συναίνεση δεν θεσμίζεται, αντίθετα, κάθε αυθεντική πολιτική καταρρίπτει τις θεσμίσεις. Και υπενθυμίζουμε τέλος, ότι το σημερινό πολιτικό σκηνικό αποτελεί ήδη μια ερειπωμένη και εγκαταλειμμένη σκηνή, παραλλαγές ενός ομοιόμορφου κόσμου, που αδυνατεί να εκφράσει ένα κοινωνικό «θέλω» και να συνδεθεί μαζί του, είτε αυτό επιχειρείται συναινετικά, είτε όχι. Ακριβώς εδώ βρίσκεται και η ουσία του νομοσχεδίου: Να πιστοποιηθεί και θεσμικά η απονεύρωση και η απόσυρση της πολιτικής στην αυτοδιοίκηση, ώστε και οι έσχατοι διαχωρισμοί, να βρεθούν ναρκοθετημένοι σ’ ένα κέλυφος διαχείρισης.
Κατακερματισμός και διαφοροποίηση
Για όλα τα προηγούμενα, το θέμα δεν είναι η απλή αναλογική, η οποία πράγματι αποτελεί το δικαιότερο εκλογικό σύστημα, υπηρετώντας αυθεντικά τη διαδικασία πολιτικής εκπροσώπησης, γι’ αυτό και δεν συμφωνούμε με όσους υποστηρίζουν ενισχυμένα εκλογικά συστήματα ή αποδέχονται φραγμούς στην έκφραση του εκλογικού σώματος. Όμως εξίσου δεν παραβλέπουμε, ότι η απλή αναλογική δεν είναι μια επιλογή ορφανή. Προϋποθέτει τη δημοκρατική συγκρότηση της Πολιτείας. Προϋποθέτει πως ό,τι καλύτερο γεννιέται σε μια τοπική κοινωνία, μπορεί να βρίσκει έκφραση και δίοδο προς το τοπικό σύστημα διακυβέρνησης, να του μεταφέρει πρωτοβουλίες, ιδέες, πρακτικές, να οσμώνεται μαζί του και να το επηρεάζει, ώστε ο επόμενος κύκλος να ξεκινά από μια υψηλότερης ποιότητας κοινωνική συγκρότηση. Απλή αναλογική δεν είναι η επιβράβευση της διαφοροποίησης, όπως το θέτει μια κυβέρνηση που προσβλέπει δομικά στον κατακερματισμό, τον οποίο στη συνέχεια σκοπεύει και να εκπροσωπήσει. Η εκπροσώπηση οφείλει να είναι ανοιχτή, αλλά οι αξιολογήσεις δεν καταργούνται.
