Μήπως μόλις είδαμε την κορυφή του παγόβουνου;
Σε διεθνή εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την 1η Νοεμβρίου στη Θεσσαλονίκη, η ολλανδική ΜΚΟ SOMO παρουσίασε τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της έρευνάς της, με τίτλο Eldorado Gold: Ο ρόλος ολλανδικών εταιριών- ταχυδρομικών θυρίδων στη φοροαποφυγή και στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η Eldorado Gold διαθέτει μια φορολογική δομή μεταξύ Ελλάδας, Ολλανδίας και Μπαρμπέιντος η οποία της επιτρέπει να αποφεύγει «νόμιμα» να πληρώσει φόρους στην Ελλάδα. Η Ολλανδία, λόγω του φορολογικού της καθεστώτος, χρησιμοποιείται ως χώρα-δίαυλος, ώστε τα κέρδη της εταιρίας να μην εμφανίζονται στην Ελλάδα αλλά στο φορολογικό παράδεισο των Μπαρμπέιντος. Συμπερασματικά, η ολλανδική ΜΚΟ αναφέρει ότι το Ελληνικό Δημόσιο απώλεσε 1 εκατ. ευρώ τα τελευταία πέντε χρόνια (500.000 ευρώ μόνο το 2013) σε φόρους παρακράτησης και επιπλέον σχεδόν 2 εκατ. ευρώ τα έτη 2012-2013 σε φόρο εταιρικού εισοδήματος.
Τα νούμερα δεν κάνουν εντύπωση. Τα 3 εκατομμύρια ευρώ φαίνονται ψίχουλα, αν και θα είχε ενδιαφέρον να αναρωτηθεί κανείς σε πόσες πετσοκομμένες συντάξεις αντιστοιχούν. Θα είχε ενδιαφέρον, επίσης, να αναρωτηθεί κάποιος για την αποτελεσματικότητα της κυβερνητικής πολιτικής που κυνηγάει τους μεροκαματιάρηδες ενώ αφήνει στο απυρόβλητο τις μεγάλες πολυεθνικές.
Ωστόσο, αυτό που στην πραγματικότητα αποκάλυψε η έρευνα είναι ο μηχανισμός της φοροαποφυγής. Τα ποσά είναι ενδεικτικά και πιθανόν να είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου. Σίγουρα φαίνεται παράλογο μια πολυεθνική που από τη δραστηριοποίησή της στην Ελλάδα αναμένει έσοδα της τάξης των δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ να έχει στήσει έναν ολόκληρο μηχανισμό για να γλιτώνει φόρους της τάξης των δύο και των τριών εκατομμυρίων. Η SOMO κάνει σαφές ότι εξέτασε μόνο μία μέθοδο φοροαποφυγής, ενώ μέσα στη μελέτη της απαριθμεί και μια σειρά από άλλα πιθανά φορολογικά κενά τα οποία θα έπρεπε να ερευνήσουν οι ελληνικές φορολογικές αρχές: υπερτιμολογήσεις ή υποτιμολογήσεις εμπορευμάτων και χρηματοδοτήσεων. Φόρος υπεραξίας και φόρος προστιθέμενης αξίας. Οι μεγάλες πολυεθνικές έχουν αναγάγει την φοροαποφυγή σε επιστήμη και το πρόβλημα είναι εξαιρετικά μεγάλο, όχι μόνο στις χώρες του Τρίτου Κόσμου αλλά και στις μεγάλες οικονομίες όπως στις ΗΠΑ και στον ίδιο τον Καναδά.
Με κοινή ανακοίνωσή τους οι τρεις θυγατρικές της Eldorado Gold στην Ελλάδα κάνουν λόγο για «εκστρατεία δυσφήμησης και συκοφάντησής» τους. Βεβαίως, παραλείπουν να πουν ότι η SOMO εγκαίρως κοινοποίησε στην Eldorado τα προκαταρκτικά της ευρήματα, ώστε να διορθωθούν πιθανά λάθη και να συμπεριληφθεί και η θέση της εταιρίας στην τελική έκθεση. Η εταιρία αρνήθηκε κάθε συνεργασία. Δεν θα ήταν πολύ πιο απλό να εκθέσει στο φως του ήλιου όλα τα στοιχεία εκείνα που αποδεικνύουν ότι οι ερευνητές της SOMO κάνουν λάθος και ότι δεν υφίσταται καμία σχέση των ελληνικών θυγατρικών της με τα Μπαρμπέιντος; Ότι έχουν τον μηχανισμό αλλά δεν τον χρησιμοποιούν και από την… καλή τους την καρδιά πληρώνουν φόρους ενώ μπορούν να τους αποφύγουν;
Παράλληλα, η έκθεση της SOMO κάνει εκτενή αναφορά στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνοδεύουν τις δραστηριότητες της Eldorado σε Χαλκιδική και Θράκη. Οι παραβιάσεις αυτές δεν είναι μόνον οι άμεσες και προφανείς, όπως η καταστολή και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορυκτικών έργων. Η φοροαποφυγή, ο μηχανισμός αυτός που οδηγεί σε ιδιωτικά κέρδη και δημόσια ζημία, συνιστά επίσης παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικά στην περίπτωση χωρών που βρίσκονται στην κατάσταση της Ελλάδας.
Μετά από όλα αυτά, υποτίθεται ότι θα πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι με τα 10 εκατ. ευρώ που οι τρεις θυγατρικές ισχυρίζονται ότι έχουν διαθέσει σε δράσεις «Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης» σε Χαλκιδική και Θράκη: δωρεές σε εκκλησίες, δενδροφυτεύσεις και πεζοδρόμια. Χάντρες και καθρεφτάκια στους ιθαγενείς.
Η ουσιαστικότερη «κοινωνική ευθύνη» μιας εταιρίας δεν είναι παρά αυτή: Να πληρώνει όλους τους δίκαιους φόρους στη χώρα που τη φιλοξενεί και εκείνη καταστρέφει.
Mαρία Καδόγλου
Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων
antigoldgr.org
