της Πόπης Βαρδάκη*
Πρόσφατα εκδικάστηκε η υπόθεση θανάτου ενός μικρού αγοριού στο Νοσοκομείο Ρεθύμνου από το 2014. Το παιδί νοσηλεύτηκε, επιδεινώθηκε ραγδαία και κατέληξε κάτω από αδιευκρίνιστες και μη αναμενόμενες, ιατρικά, συνθήκες. Στο εδώλιο βρέθηκαν τέσσερις παιδίατροι για ανθρωποκτονία από αμέλεια και, τελικά, ένοχη κρίθηκε η μία εξ αυτών, με απόφαση που δεν συναντούσε σε κανένα σημείο το αρχικό κατηγορητήριο. Η τραγική περίπτωση του τετράχρονου απασχόλησε έντονα όλα αυτά τα χρόνια την τοπική κοινωνία, από πολλές πλευρές και για πολλούς λόγους. Τελευταία δημόσια αιχμή: η κίνηση των γιατρών του νομού, που σκοπό είχε την ένδειξη συμπαράστασης στην παιδίατρο που καταδικάστηκε άδικα, αλλά και την εναντίωση στην ποινικοποίηση της ιατρικής πράξης γενικότερα.
Το θέμα είναι, όμως, ότι δεν δικάζεται η ιατρική γενικά. Ούτε όλοι οι γιατροί αξίζουν τη συμπαράστασή μας. Διότι υπάρχουν γιατροί, που αν και επαρκώς καταρτισμένοι, αμελούν. Και με τρόπο όχι κατ’ ανάγκη ποινικά διώξιμο. Γιατροί αδιάφοροι για τον πόνο και την αγωνία, γιατροί που ταξινομούν τις ανάγκες των ανθρώπων με βάση την ευκολία, τη σιγουριά, την προσωπική τους καταξίωση, το χρήμα. Αυτοί που, αν και κάνουν την ιατρική ποινικοποιήσιμη, οι ίδιοι δε θα βρεθούν ποτέ στο εδώλιο. Κι αν βρεθούν, πιθανότατα θα αθωωθούν πανηγυρικά. Η υπόθεση, για την οποία συζητάμε, έδειξε ότι δικάζεται η ορθή ιατρική πράξη, που συνοδεύεται από ανθρωπιά, εντιμότητα και ανιδιοτέλεια. Και αυτά τα χαρακτηριστικά σχετίζονται με την πλειονότητα των γιατρών του διαλυμένου ΕΣΥ, που με φιλότιμο και καθημερινές υπερβάσεις κρατούν ζωντανή τη Δημόσια Υγεία και, μαζί της, την αξιοπρέπεια του πληθυσμού.
Τόσο οι γιατροί που δίνουν καθημερινή μάχη στα νοσοκομεία της χώρας, όσο και οι οικογένειες των ασθενών, βρίσκονται εκτεθειμένοι σε ένα καινούριο φαινόμενο που δεν συμπεριλαμβάνει, ούτε τους «μεγαλογιατρούς», ούτε τους πραγματικούς ενόχους για τις αδυναμίες του συστήματος υγείας. Πρόκειται για μια ιδιότυπη βιομηχανία μηνύσεων κατά υγειονομικών με στόχο υπέρογκες αποζημιώσεις, που υπάρχει ήδη από τη δεκαετία του ’70 στο εξωτερικό και που σιγά-σιγά –ή γρηγορότερα– εδραιώνεται και στη χώρα μας. Δίκτυα ασφαλιστικών εταιριών, δικηγόρων, έμμισθων γιατρών, μάνατζερ και άλλων πεφωτισμένων, πλουτίζουν, εκμεταλλευόμενοι των ανθρώπινο πόνο. Δίνουν ως κίνητρο την κάθαρση ή ακόμη και την «υλική αποκατάσταση της απώλειας» και, έτσι, κατασκευάζουν περίτεχνα ενόχους, δημιουργώντας συνθήκες ζούγκλας.
Σ’ αυτές τις συνθήκες καλούμαστε οι νεότεροι γιατροί να δραστηριοποιηθούμε και να επιλέξουμε στάση. Και η αλήθεια είναι ότι κάπως έτσι διαμορφώνονται χειρότεροι γιατροί που, αν και επιστημονικά αρτιότεροι, διατηρούν το χάσμα ανάμεσα στην ιατρική και την κοινότητα. Που μυούνται στο να θεραπεύουν απρόσωπα σώματα με ενδεχόμενες επιπλοκές και όχι ανθρώπους. Που δουλεύουν υπό το φόβο της διαπόμπευσης, που μαθαίνουν περισσότερο πώς να προφυλάσσονται, παρά πώς να εξασκούν το μυαλό και τα χέρια τους για την προστασία και την αναβάθμιση της υγείας, ως αγαθό και ως δικαίωμα.
* Η Πόπη Βαρδάκη είναι γιατρός
