Συγχωνεύσεις και αποδόμηση του δημόσιου σχολείου, του Γιώργου Κ. Καββαδία – Μεγάλες κινητοποιήσεις από μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς, του Ηλία Σταθάκη – Μια ευκαιρία για το αριστερό εκπαιδευτικό κίνημα, του Κώστα Βαμβακά
Συγχωνεύσεις και αποδόμηση του δημόσιου σχολείου
Του Γιώργου Κ. Καββαδία
Με την ευλογία και την εποπτεία της τρόικας η κυβέρνηση προωθώντας το Μνημόνιο 3 στην εκπαίδευση, εφαρμόζει ένα μαζικό σχέδιο συγχωνεύσεων – καταργήσεων σχολείων (1.933) με οδυνηρές κοινωνικές και εκπαιδευτικές συνέπειες. Αυτό, εκτός των άλλων, σημαίνει: Αύξηση του αριθμού μαθητών στα τμήματα. Δημιουργία σχολικών συγκροτημάτων – μαμούθ, ειδικότερα στα λύκεια, όπου με βάση το σχέδιο για τα αναλυτικά προγράμματα του «νέου σχολείου», ο κύριος κορμός μαθημάτων στην Β΄ και Γ΄ τάξη θα είναι επιλεγόμενα. Σοβαρό κίνδυνο αύξησης τη διαρροής μαθητών που βρίσκεται στα υψηλά επίπεδα του 14,5%, ειδικά στην Περιφέρεια, λόγω της δυσκολίας μετακίνησης.
Όλα αυτά, την ώρα που τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας σοκάρουν και αποκαλύπτουν το αποκρουστικό και ταξικό πρόσωπο της εκπαιδευτικής πολιτικής. 37.652 μαθητές κάθε χρόνο εγκαταλείπουν τα θρανία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ενώ υπολογίζεται ότι αυξήθηκαν οι δαπάνες που καταβάλλουν οι ελληνικές οικογένειες για την εκπαίδευση των παιδιών τους, προσεγγίζοντας τα 5,2 δισ. ευρώ το χρόνο. (Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΚΑΝΕΠ)/ ΓΣΕΕ).
Η πολιτική αποδόμησης του δημόσιου σχολείου δεν έχει τέλος: Από τις περικοπές στους διορισμούς, την κατάργηση της Πρόσθετης και Ενισχυτικής Διδασκαλίας, το κλείσιμο Αθλητικών Σχολείων, την προετοιμαζόμενη κατάργηση της δωρεάν διανομής βιβλίων, τα μέτρα εργασιακής και παιδαγωγικής ομηρίας των εκπαιδευτικών, μέχρι τη δραστικότερη μείωση των κρατικών δαπανών κάτω του 3% του ΑΕΠ, αποκαλύπτεται η βίαιη συρρίκνωση της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης. Από την κυβέρνηση εφαρμόζεται η πολιτική που λέει «αποσύρεται το κράτος – να αναλάβουν οι γονείς, οι τοπικές κοινωνίες (ιδιώτες, εταιρίες) και οι εκπαιδευτικοί» στο όνομα της «αποκέντρωσης» και του Καλλικράτη. Με τη λογική του «λιγότερου κόστους» και στο βωμό της αγοράς μετατρέπεται όλο και πιο έντονα η εκπαίδευση σε εμπόρευμα και οι γονείς και μαθητές σε πελάτες ιδιωτών.
Αν προσθέσουμε στο πογκρόμ των «καλλικρατικών» συγχωνεύσεων, την εξοντωτική μείωση (μέχρι 66%) της κρατικής επιχορήγησης των σχολικών επιτροπών, τη σχεδιαζόμενη αύξηση του διδακτικού ωραρίου των εκπαιδευτικών, καθώς και το προετοιμαζόμενο «νέο σχολείο» της αμάθειας, του διαφοροποιημένου προγράμματος που θα ψάχνει «χορηγούς» για να επιζήσει, δηλαδή, το σχολείο της αγοράς, στα πρότυπα των πιο αντιδραστικών και χρεοκοπημένων αγγλοσαξωνικών μοντέλων, γίνεται φανερό ότι η σχολική πραγματικότητα, με την οποία θα βρεθούν αντιμέτωποι την επόμενη χρονιά εκπαιδευτικοί και μαθητές, θα είναι εφιαλτική. Η δημόσια δωρεάν εκπαίδευση καταργείται σταδιακά προς όφελος του σχολείου της αγοράς.
Πρόσφατα, από τους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων τέθηκε θέμα επιχορήγησής τους από το κράτος μέσω κουπονιών. Πρόκειται για έναν θεσμό που πρωτοεφαρμόστηκε στην Αγγλία, από την Μ. Θάτσερ. Με αυτό τον τρόπο κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα, σχολείο ή πανεπιστήμιο, θα υπολογίζει τις δαπάνες του «κατά κεφαλή». Αυτές τις δαπάνες, μέχρι τώρα τις «κάλυπτε» με την κρατική επιχορήγηση. Με το κουπόνι στο χέρι θα πηγαίνει ο φοιτητής ή μαθητής στο εκπαιδευτικό ίδρυμα της αρεσκείας του ή, καλύτερα, στο εκπαιδευτικό ίδρυμα που θα τον αποδέχεται.
Όσο περισσότερους μαθητές προσελκύει κάθε σχολείο, τόσο περισσότερα κουπόνια θα έχει, άρα και περισσότερους πόρους. Στην αντίθετη περίπτωση, το σχολείο θα μαραζώσει και θα κλείσει, εκτός εάν οι ίδιοι οι γονείς βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλά σχολεία απέφευγαν να γράψουν παιδιά μεταναστών, παιδιά γονιών με χαμηλό μορφωτικό κεφάλαιο, οτιδήποτε θα χαλούσε την εικόνα τους. Η εφαρμογή του θεσμού των κουπονιών σε χώρες όπως οι ΗΠΑ οδήγησε σε κλείσιμο εκατοντάδων δημόσιων σχολείων, σε ριζική ανατροπή των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών και σε μαζικές απολύσεις.
Τι μας λένε οι νεοφιλελεύθερες συνταγές; Εφόσον οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι δεν επιτρέπουν π.χ. τη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξη της σχολικής ζωής, υπάρχουν άλλες πηγές που μπορούν να εξασφαλίσουν έσοδα στη σχολική μονάδα: Να ‘σου ο σύλλογος γονέων, δηλαδή, οι ίδιες οι οικογένειες των μαθητών! «Βγάλτε το ψωμί σας μόνοι σας», αυτό είναι το σύνθημα-οδηγός. Αυτός είναι και ο πυρήνας της εγκυκλίου του υπουργείου Παιδείας για την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Με τις αλλαγές που προτείνονται, το υπουργείο σχεδιάζει να μετατρέψει τους διευθυντές σε μάνατζερ, αποσπασμένους από το σύλλογο διδασκόντων, που θα ελέγχουν σχεδόν τα πάντα…
Η εκπαιδευτική κοινότητα και οι εργαζόμενοι έχουν κάθε λόγο να αντισταθούν στην αποδόμηση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Να απαιτήσουν: ούτε ένα σχολείο λιγότερο να λειτουργήσει από τη νέα σχολική χρονιά. Να ιδρυθούν νέα σχολεία όπου χρειάζεται, να ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό της μαθητικής διαρροής. Ούτε ένας λιγότερος μαθητής στις σχολικές αίθουσες τη νέα σχολική χρονιά.
* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι εκπαιδευτικός – ερευνητής –https://gkavadias.blogspot.com.
Μεγάλες κινητοποιήσεις από μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς
Του Ηλία Σταθάκη
Δεν σταματά να μας εκπλήσσει το υπουργείο Παιδείας. Όλοι όσοι παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στο χώρο θα θυμούνται, ασφαλώς, τις συνεχείς διακηρύξεις της κ. Διαμαντοπούλου και της υπόλοιπης πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου, καθώς και του πρωθυπουργού, για την είσοδο στο «θαυμαστό καινούριο κόσμο» του σχολείου «της εποχής της πληροφορίας», καθώς και την επικοινωνιακή καμπάνια «πρώτα ο μαθητής». Η τελευταία σχιζοφρενική απόφαση του υπουργείου; Η ανακοίνωση κλεισίματος και υποβάθμισης 1.096 σχολείων σε όλη τη χώρα, που οδηγεί στη δημιουργία σχολικών τμημάτων με περισσότερους από 28 μαθητές -και, κατά περιπτώσεις, μέχρι και 35-, τους μαθητές να διανύουν ολόκληρα χιλιόμετρα για να πάνε στο σχολείο τους, σε όξυνση των ήδη μεγάλων κτιριακών προβλημάτων καθώς και σε σημαντικές απώλειες θέσεων εργασίας καθηγητών, κάνοντας έτσι την παιδαγωγική διαδικασία έργο ακατόρθωτο.
Νέα εποχή, νέα ήθη, προφανώς…
Όμως μπορεί η λιτότητα να χτυπά αμείλικτα τον κόσμο της εκπαίδευσης και η απάντηση του συνδικαλιστικού κινήματος να είναι, για ακόμη μια φορά, άτονη, όμως τα νέα ήθη έχουν και τη θετική τους πλευρά. Σε όλη την Ελλάδα, γονείς, καθηγητές και μαθητές, παίρνοντας την κατάσταση στα χέρια τους και μη περιμένοντας τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία να δώσει τη λύση, προχωρούν σε καταλήψεις, δυναμικές πορείες, αποχές από τα μαθήματα και παραστάσεις διαμαρτυρίας στις κατά τόπους Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, επιχειρώντας να περισώσουν ό,τι έχει απομείνει από τη δημόσια εκπαίδευση στην εποχή του Μνημονίου. Η εκπαιδευτική κοινότητα αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι τα προβλήματά της είναι κοινά και η μόνη επιλογή είναι αυτή της ενιαίας, μετωπικής αντίστασης.
Πιο συγκεκριμένα. Ήδη στην Κρήτη τελούν 4 σχολεία υπό κατάληψη, στην Κολινδρό Κατερίνης οι μαθητές αποφάσισαν αποχή, όπως και στο Γυμνάσιο-Λύκειο Γόννων Λάρισας. Κινητοποιήσεις έχουμε και στην περιοχή της Ακράτας Αιγιαλίας. Στο λεκανοπέδιο, σε αποχή ή σε κατάληψη βρίσκονται τα σχολεία: Γυμνάσιο Κουβαρά, 22ο Γυμνάσιο Αθήνας, 61 ΓΕΛ Αθήνας, 9ο και 12ο Γυμνάσιο Ιλίου, 5ο Εσπερινό Γυμνάσιο Αθήνας, 5ο Εσπερινό ΓΕΛ Αθήνας ενώ βρίσκονται επί καθημερινή βάση σε αποχή και κινητοποίηση αρκετά ακόμα. Στη Βόρεια Ελλάδα, μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί του 1ου και 2ου Γυμνασίου Μενεμένης πραγματοποίησαν διαδήλωση, αντιδρώντας στη συγχώνευσή τους, επισημαίνοντας ότι η πλειοψηφία των παιδιών στα σχολεία είναι παιδιά παλιννοστούντων ομογενών και οικονομικών μεταναστών. Κινητοποιήσεις επίσης ετοιμάζονται στις Σέρρες, όπου συγχωνεύονται 15 σχολικές μονάδες δευτεροβάθμιας και 33 σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σε καταλήψεις έχουν προχωρήσει οι μαθητές του Γυμνασίου Γαζώρου, του Δημοτικού Σχολείου της Πρώτης και του Λυκείου Νέου Σκοπού. Στη Νέα Ζίχνη πραγματοποιούνται λαϊκές συνελεύσεις και οι κάτοικοι ενημερώνονται για τις επιπτώσεις που θα προκύψουν από τις συγχωνεύσεις. Πληθώρα κινητοποιήσεων υπάρχει και στη Θεσσαλία. Ελασσόνα, Ευξεινούπολη, Πτελεός και Μικροθήβες, μεταξύ πολλών άλλων, βρίσκονται με σχολεία κατειλημμένα από οργισμένους μαθητές.
Ακόμα μαζική συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 16/3 στο Ίλιον, με πρωτοβουλία της Γ’ Δυτικής ΕΛΜΕ και του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. «Δ. Γληνός».
Μια ευκαιρία για το αριστερό εκπαιδευτικό κίνημα
Του Κώστα Βαμβακά
Η κατάργηση και συγχώνευση σχολικών μονάδων αποτελεί την συνέχεια μιας σειράς πολιτικών που έχουν ως στόχο την αποδόμηση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Πριν την κατάργηση και συγχώνευση των σχολείων είχε προηγηθεί η συνολική μείωση των δαπανών για την παιδεία στο 2,7% του ΑΕΠ, η δραματική μείωση των κονδυλίων για τα λειτουργικά έξοδα και τη συντήρηση των σχολείων, οι σχεδόν μηδενικοί διορισμοί εκπαιδευτικών, η κατάργηση των αθλητικών σχολείων, το κλείσιμο του Οργανισμού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, η άρνηση όλο και περισσότερων ιδιοκτητών σχολικών πούλμαν να μεταφέρουν μαθητές, λόγω των συσσωρευμένων χρεών του δημοσίου. Όλα αυτά αφορούν εκφράσεις της μνημονιακής πολιτικής στη παιδεία .
Η νέα φάση δημιουργεί προϋποθέσεις αλλά και ευκαιρίες για τον επαναπροσανατολισμό του αριστερού εκπαιδευτικού κινήματος. Παρά τις καλές προθέσεις και μια αγωνιστική παράδοση, παρακαταθήκη από το παρελθόν, το εκπαιδευτικό κίνημα εξαντλούνταν σε επιμέρους κλαδικές διεκδικήσεις. Παρά τους μεγαλειώδεις απεργιακούς αγώνες, δεν έθεσε ποτέ την προτεραιότητα της δημιουργίας ενός μεγάλου μετώπου για πραγματικά δημόσια και δωρεάν παιδεία. Καθώς, επίσης, δεν επεδίωξε να δημιουργήσει εκπαιδευτικό κίνημα ικανό να ασχοληθεί με την ουσία της παιδείας και τις αναγκαίες αλλαγές της.
Μέχρι σήμερα έχει αναπτυχθεί ένα αρκετά δυναμικό κίνημα σε όλη την Ελλάδα. Σε πολλές περιοχές κινητοποιούνται σε καθημερινή βάση και με ποικίλους τρόπους μαθητές, γονείς ,εκπαιδευτικοί και από ό,τι φαίνεται αυτό συνεχώς τροφοδοτείται και εξελίσσεται. Αυτό ήταν που ανάγκασε την κυβέρνηση να αναδιπλωθεί εν μέρει από τα αρχικά τις σχέδια, που σύμφωνα με υπηρεσιακούς παράγοντες, οι οποίοι είχαν γνώση των σχεδιαζόμενων, μιλούσαν για αρμαγεδδώνα στον εκπαιδευτικό χάρτη. Βέβαια, η κ Διαμαντοπούλου με το γνωστό αλαζονικό της τρόπο δήλωσε ότι αυτό ήταν μόνο η αρχή και θα ακολουθήσει και δεύτερη φάση.
Το αριστερό συνδικαλιστικό κίνημα, (η συνδικαλιστική γραφειοκρατία παραμένει αφασιακή, είτε σε πλήρη αδυναμία να κάνει οτιδήποτε), δείχνει να ξεπερνά την αρχική αμηχανία, αλλά και την αδυναμία να κατανοήσει τη νέα φάση και επιχειρεί με δυσκολία και αντιφάσεις να κατανοήσει ότι η διέξοδος οφείλει να είναι συνθετότερη και βαθύτερη. Ότι η πολιτικοποίηση του κινήματος θα παραμείνει νόθα, αν οι εκπαιδευτικοί δεν επαναπροσεγγίσουν τον κοινωνικό τους ρόλο, συναρμόζοντας τη στάση αυτή με την στροφή προς την πολιτική.
Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αναλάβουν το καθήκον να κρατήσουν όρθιο το σχολείο σε συνθήκες Μνημονίου και να το συνδέσουν, όπως και τον εαυτό τους με τις προοπτικές του λαϊκού κινήματος.
* Ο Κώστας Βαμβακάς είναι πρόεδρος της Α’ ΕΛΜΕ Δυτικής Αττικής.
