Ξεκινά την ερχόμενη Δευτέρα, 25/1, η συνάντηση αντιπροσωπειών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας με αδιευκρίνιστη ατζέντα. Αυτό και μόνο το γεγονός συνιστά μια σημαντική επιτυχία της τουρκικής διπλωματίας που δημιουργεί τετελεσμένα και οδηγεί την Αθήνα εκ προοιμίου σε αδιέξοδα. Πρόκειται για τον 61ο γύρο διαβουλεύσεων και όλα δείχνουν ότι οι συζητήσεις θα συνεχίσουν από το σημείο στο οποίο σταμάτησαν το 2016. Σύμφωνα μάλιστα με τις δηλώσεις του κ. Ροζάκη στους προηγούμενους κύκλους συζητήσεων είχαν ανοίξει όλα τα θέματα που αφορούν τις μονομερείς διεκδικήσεις της Τουρκίας και είχε «σημειωθεί πρόοδος» χωρίς βέβαια να δίνονται στη δημοσιότητα ούτε τι συζητήθηκε ούτε τι «συμφωνήθηκε».
Ο «διατεταγμένος», από Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον, νέος γύρος διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας συμπληρώνεται με την επίσπευση των πρωτοβουλιών για μια Πενταμερή Διάσκεψη, υπό τον ΟΗΕ, με θέμα το Κυπριακό. Οι δύο διαδικασίες προχωρούν ταυτόχρονα και εμπεριέχουν ταυτόσημους κινδύνους για Ελλάδα και Κύπρο. Στη συνάντηση της προσεχούς Δευτέρας η Άγκυρα προσέρχεται έτοιμη να θέσει το σύνολο των διεκδικήσεών της σε Αιγαίο-Θράκη-Ν.Α. Μεσόγειο. Στην Πενταμερή η Τουρκία έχει ήδη «ακυρώσει» την υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο γ.γ. του ΟΗΕ κάνει λόγο για κάλεσμα της «ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής διοίκησης», ενώ ο Ερντογάν εκβιάζει με προτάσεις για «δύο κράτη» επιχειρώντας να αποσπάσει μια λύση συνομοσπονδίας που θα του επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο σε ολόκληρο το νησί.
Η Τουρκία έχει διαμορφώσει διμερείς και διεθνείς όρους να επιβάλλει τις επεκτατικές βλέψεις της. Στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα πανηγυρίζει για το «μεγάλωμα της Ελλάδας» με την νομοθέτηση των 12 ναυτικών μιλίων στο Ιόνιο μέχρι το Ταίναρο. Ετοιμάζεται έτσι να ισοφαρίσει το κόντεμα της Ελλάδας σε Αιγαίο και Ν.Α. Μεσόγειο
Οι δύο διεργασίες, κοινές ως προς τις παγίδες και τους κινδύνους που κρύβουν σε βάρος Ελλάδας και Κύπρου, δεν αντιμετωπίζονται ενιαία από τον επίσημο πολιτικό κόσμο των δύο χωρών. Αντίθετα Ελλάδα και Κύπρος αποδέχονται τον διάλογο θεωρώντας τον ως δική τους επιτυχία και μοιρολατρικά ποντάρουν στη βοήθεια των δυτικών συμμάχων τους ώστε να αποφύγουν τον πλήρη εξευτελισμό. Προσφέρουν όμως άλλοθι και χρόνο στην Τουρκία, επιτρέπουν τη δημιουργία τετελεσμένων στις διεκδικήσεις. Αργά ή γρήγορα θα συναντήσουμε μπροστά μας τις δυσμενείς συνέπειες όσων σήμερα δρομολογούνται.
Ας δούμε ορισμένες μόνο πλευρές του ελληνοτουρκικού «διαλόγου».
Αδιέξοδος διάλογος με σημαδεμένα χαρτιά
Η ελληνική πλευρά δηλώνει σε όλους τους τόνους ότι προσέρχεται σε έναν διάλογο με μοναδικό θέμα τη διευθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός μάλιστα διευκρίνισε την πρόθεσή του να παραπεμφθεί το πρόβλημα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αν δεν γίνει δυνατή η διαμόρφωση μιας κοινά αποδεκτής λύσης για το πρόβλημα. Η ελληνική διπλωματία δεν είναι δυνατό να έχει την παραμικρή ψευδαίσθηση ότι η Τουρκία δεν θα περιοριστεί σε μια τέτοια ατζέντα. Η ελληνική κυβέρνηση έχει αποφύγει να διευκρινίσει με σαφήνεια σε συμμάχους και αντιπάλους ότι δεν διατίθεται να συζητήσει με την Τουρκία κυριαρχικά δικαιώματα και εδαφική ακεραιότητα. Έχει αποφύγει κάθε διεθνή πρωτοβουλία που θα διακήρυσσε την αποφασιστικότητα της χώρας να υπερασπιστεί τα στοιχειώδη δικαιώματα της. Η ελληνική αντιπροσωπεία ταξιδεύει στην Άγκυρα για να αποφευχθεί η κατηγορία ότι είναι η Ελλάδα υπεύθυνη για την ένταση στο Αιγαίο. Πρόκειται για θέση – παγίδα της Άγκυρας που έχει αποδεχθεί και η ευρωπαϊκή διπλωματία, πρώτα και κύρια η γερμανική. Καθώς η Ελλάδα απόφυγε να διασαφηνίσει σε ΟΗΕ, Ε.Ε. ΝΑΤΟ κλπ τα όρια και τις προϋποθέσεις της συμμετοχής της στο διάλογο όλο το προηγούμενο διάστημα σήμερα οδηγείται σε αδιέξοδα. Το κυριότερο είναι η νομιμοποίηση των επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας ως επίσημα διατυπωμένες ελληνοτουρκικές διαφορές. Το δευτερεύον, που δημιουργεί όμως σαφείς νομικούς περιορισμούς είναι η χρέωση της ευθύνης για την αποτυχία του διαλόγου στην Κωνσταντινούπολη, που είναι, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, το πιο πιθανό ενδεχόμενο.
Αντίθετα η Τουρκία εμφανίζεται στο διάλογο ως η χώρα που έχει φροντίσει να «αποκλιμακωθεί» η ένταση σε Αιγαίο και Ν.Α. Μεσόγειο χωρίς να έχει υποστείλει στο ελάχιστο ούτε τις εμπρηστικές δηλώσεις ούτε τις επεκτατικές της βλέψεις. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μ. Τσαβούσογλου ξεκαθάρισε ότι η Τουρκία φιλοξενεί ένα διάλογο με θέματα το σύνολο των μονομερών της διεκδικήσεων: Χωρικά ύδατα, εναέριος χώρος, καθεστώς κυριαρχίας κατοικημένων και μη νήσων και νησίδων στο Αιγαίο, «προστασία τουρκική μειονότητας στη Θράκη», τουρκολυβικό σύμφωνο για ΑΟΖ σε Ν.Α. Μεσόγειο, αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νήσων, σταμάτημα των ασκήσεων του ελληνικού πολεμικού ναυτικού στο Αιγαίο κ.λπ. Αυτά είναι τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Μάλιστα διευκρίνισε ο Τούρκος πολιτικός ότι αν δεν συζητηθούν όλα αυτά τότε «δεν έχει κανένα νόημα» η προγραμματισμένη συνάντηση των διερευνητικών επαφών. Η τουρκική διπλωματία μάλιστα έχει φροντίσει να ξεκαθαρίσει διεθνώς ότι είναι αδύνατη μια συμφωνία για υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ όσο δεν έχει αποσαφηνιστεί το καθεστώς κυριαρχίας ορισμένων νησίδων στο Αιγαίο και το «γκριζάρισμα» άλλων, που είχε άλλωστε αποδεχθεί η κυβέρνηση Σημίτη μετά τα γεγονότα στα Ίμια. Έκτοτε η Τουρκία διαφυλάσσει ως «κόρη οφθαλμού» αυτές τις κατακτήσεις της με κορυφαίο παράδειγμα την προσπάθεια εμβολισμού ψαροκάικου από τουρκική ακταιωρό μόλις πριν λίγες μέρες. Το κρίσιμο ερώτημα είναι τι θα κάνει η ελληνική αντιπροσωπεία όταν τεθούν τα θέματα αυτά στις συνομιλίες της προσεχούς Δευτέρας; Θα συζητήσει ή θα αποχωρήσει; Και αν αποχωρήσει πώς θα αποφύγει να βρεθεί κατηγορούμενη από την Ε.Ε. και τη διεθνή κοινότητα, ως υπεύθυνη της αποτυχίας; Το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει κανένα σχέδιο για την επομένη μέρα. Απλά και υπό το βάρος της ευθύνης θα οδηγηθεί και στην Πενταμερή για το Κυπριακό. Και ό,τι ήθελε προκύψει…
Η Ε.Ε. στήριγμα του τουρκικού επεκτατισμού
Η, σε εξέλιξη, επίσκεψη Μ. Τσαβούσογλου στις Βρυξέλλες πιστοποιεί ότι η Ε.Ε. ατενίζει αποκλειστικά και μόνο τη θετική ατζέντα προσέγγισης με την Τουρκία. Μια νέα συμφωνία για το προσφυγικό ετοιμάζεται ενώ το βάθεμα των οικονομικών σχέσεων Ε.Ε.-Τουρκίας, η τελωνειακή ένωση και η κατάργηση της βίζας για Τούρκους πολίτες κυριαρχεί στην ατζέντα. Οι πρόσφατες, έστω και υποκριτικές, συζητήσεις για κυρώσεις έχουν εξαφανιστεί όπως άλλωστε και οι «ανησυχίες» της Ε.Ε. για τις πολιτικές ελευθερίες, τα ατομικά δικαιώματα και την ελευθερία του Τύπου.
Το πράσινο φως δόθηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας, Χ. Μάας, στην Άγκυρα όπου άφωνος και χαλαρός άκουγε, στην κοινή συνέντευξη Τύπου, τον ομόλογο του Μ. Τσαβούσογλου να απειλεί ανοικτά μια χώρα-μέλος της Ε.Ε.: «Η Ελλάδα δεν πρέπει να επηρεάζεται από άλλες χώρες και να κάνει οπουδήποτε θέλει ασκήσεις και οποιαδήποτε αλλά βήματα, σε διαφορετική περίπτωση δε θα έχουμε μόνο ατύχημα, αλλά θα κάνουμε αυτό που πρέπει» . Αν και ο ίδιος αναχωρώντας για την Άγκυρα είχε δηλώσει «το παιχνίδι με τη φωτιά δεν πρέπει να επαναληφθεί. Η Τουρκία έχει ως εταίρος στο ΝΑΤΟ τη σαφή υποχρέωση να επιλύει ακόμη και δύσκολες διαφορές μέσω της διαπραγματευτικής οδού, τηρώντας το Διεθνές Δίκαιο και να μη θέτει σε κίνδυνο την ειρήνη στην περιοχή», ενώπιον της πολεμικής απειλής της Τουρκίας δεν άρθρωσε λέξη.
Η γερμανική Ευρώπη έχει μονομερώς στραμμένο το ενδιαφέρον στις οικονομικές συναλλαγές και τις πωλήσεις οπλικών συστημάτων στην Τουρκία. Η Γερμανία ιδιαίτερα φιλοδοξεί να συγκροτήσει ένα άξονα με την Τουρκία ως όχημα της επανεμφάνισής της σε Μ. Ανατολή, Βαλκάνια και Β. Αφρική. Αυτά υπερτερούν κάθε «ευρωπαϊκού κεκτημένου», κάθε απειλής σε βάρος «υποτελών και εθελόδουλων προτεκτοράτων» της δικαιοδοσίας της. Μένει να φανεί αν και η Γαλλία τροποποιεί την στάση της και επιδιώκει μερίδιο από την ανακατανομή ισχύος στην περιοχή.
