Οι αστικές κοινωνίες δεν ήταν ιδανικές ούτε στην καλύτερη περίοδο του καπιταλισμού, μεταπολεμικά. Αλλά οι ελευθερίες ήταν πρωτόγνωρες. Ποτέ άλλοτε τα πολιτικά, εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα δεν ήταν τόσο διευρυμένα και θεσμικά κατοχυρωμένα. Αυτός ο εκπολιτισμός του αστικού συστήματος σε συνδυασμό με την ευημερία που άγγιζε ακόμα και τα πιο φτωχά στρώματα, δημιούργησε και την ψευδαίσθηση ότι το αστικό πολίτευμα θα παρέμενε σ’ αυτό το ανώτερο επίπεδο εσαεί. Οι φωνές που αμφιβάλανε, που δεν πείθονταν και πήγαιναν κόντρα στο ρεύμα, ακούγονταν όλο και λιγότερο μέχρι που περιθωριοποιήθηκαν, εξασθένισαν ή αφομοιώθηκαν και μεταλλάχθηκαν ηττημένες. Κι έτσι, όταν άρχισε η μεγάλη επιστροφή στο πιο «φυσικό» του καπιταλισμού και οι ανισότητες άρχισαν να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο και τα δικαιώματα να συρρικνώνονται, δεν υπήρχαν δυνατές φωνές να παρεμποδίσουν την κατολίσθηση.
Τα κόμματα που ταυτίστηκαν με τη μεταπολεμική περίοδο ευημερίας, ειρήνης και ελευθερίας, είχαν σταδιακά αλλοτριωθεί μέσα από την ίδια τους την επιτυχία και είχαν αποδεχτεί χωρίς σοβαρές αντιστάσεις σαν αναπόφευκτο το νεοφιλελευθερισμό. Και οι κοινωνίες έγιναν τόσο πολύ εθισμένες στη θαλπωρή του καπιταλισμού, που άρχισαν να αποδέχονται τη βαρβαρότητά του σαν συστατικό του, άνευ του οποίου ο τρόπος ζωής στον οποίο συνήθισαν δεν θα μπορούσε να διασφαλίζεται εφεξής. Γι’ αυτό (χωρίς να είναι ο μόνος λόγος), παραμένουν οι κοινωνίες στην πλειονότητά τους προσκολλημένες στις πολιτικές δυνάμεις που υπηρετούν αυτή την επιστροφή, ενώ ταυτόχρονα εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για τις απώλειες των κατακτημένων υλικών και άυλων αγαθών της προηγούμενης περιόδου, της χρυσής, επιζητώντας περισσότερο αυταρχισμό και μεγαλύτερη επιθετικότητα έναντι των πιο αδύναμων στο εσωτερικό και εξωτερικό. Αυτή η κοινωνική οπισθοδρόμηση, που βολεύει απολύτως τις ακμάζουσες ολιγαρχίες, αποκλείει κάθε πραγματική φωνή αφύπνισης και προόδου ή την περιορίζει σε μειονότητες με μικρό πολιτικό βάρος.
Η απογοήτευση είναι διάχυτη σε όλη την Ευρώπη, από την αποτυχία και των δύο συστημάτων που εφαρμόστηκαν, στο δυτικό και το ανατολικό κομμάτι της ηπείρου. Το κοινωνικό κράτος που εξασφάλιζε μια ζωή με μικρή ανασφάλεια και περιορισμένο άγχος δεν είναι πλέον δεδομένο όπως ήταν από το 1960 μέχρι το 1990. Και η υπόσχεση για μια ακόμα καλύτερη ζωή δεν τηρήθηκε, ούτε γι’ αυτούς που γεύθηκαν τα επιτεύγματα της σοσιαλδημοκρατίας ούτε για εκείνους που νόμιζαν ότι με την κατάρρευση του ανατολικού τείχους θα αποκτούσαν πρόσβαση στις λαμπερές βιτρίνες του αστικού πολιτεύματος. Οι φτωχοί αυξάνονται στη Δύση και οι φτωχοί παραμένουν φτωχοί στην Ανατολή. Στις περισσότερες χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, 25 χρόνια μετά, επικρατούν καθεστώτα αυταρχικά, ανελεύθερα και μαφιόζικα, όπου οι νόμοι εφαρμόζονται επιλεκτικά και οι αντιφρονούντες τιμωρούνται με λιντσάρισμα. Αλλά και στις χώρες του δυτικού μπλοκ η κατάσταση εξελίσσεται άσχημα. Η λιτότητα, η αστυνομοκρατία και οι πολεμικοί τυχοδιωκτισμοί είναι το σύγχρονο πακέτο που εφαρμόζεται βίαια παντού. Πίσω, βέβαια, από τη βιτρίνα του συσσωρευμένου πλούτου και με άλλοθι, ακόμα, τα συρρικνωμένα κατάλοιπα των σημαντικών κατακτήσεων της εποχής που όλα έδειχναν, και σε ένα βαθμό ήταν, αλλιώς.
Ο δυτικός κόσμος έχει για τα καλά μπει σε άλλη φάση, κάτι που οι Δεξιοί δεν θέλουν να παραδεχτούν και οι Αριστεροί δυσκολεύονται να προσαρμόσουν τις ιδέες και τις πολιτικές τους…
Αφασικός,
Γκαούρ
