Πώς υποδέχτηκαν στην Υεμένη την ταινία και τα σκίτσα του Μωάμεθ. Του Μουράντ Αλαζάνι

Την Πέμπτη, 13 Σεπτέμβρη, εκατοντάδες Υεμενίτες συγκεντρώθηκαν έξω από την αμερικανική πρεσβεία. Όπως σε πολλές άλλες αραβικές και ισλαμικές χώρες, αισθάνθηκαν προσβεβλημένοι από αναφορές στα ΜΜΕ ότι ένας Eβραίος ονόματι Σαμ Μπάσιλ είχε δημιουργήσει μια ταινία συκοφαντική εναντίον του προφήτη Μωάμεθ.
Οι εξαγριωμένοι διαδηλωτές κατάφεραν να σκαρφαλώσουν στους τοίχους της πρεσβείας και να πυρπολήσουν κάποια αυτοκίνητα που βρίσκονταν εκεί. Η διαδήλωση άφησε πίσω 3 νεκρούς και πάνω από 30 τραυματίες, με κανέναν εξ αυτών Αμερικανό, σύμφωνα με τα ΜΜΕ, τα οποία ανακοίνωναν και άφιξη 100 πεζοναυτών στη Σανάα για να προστατεύσουν την πρεσβεία τους.
Μετά τον περσινό επαναστατικό ξεσηκωμό που ανέτρεψε το Σάλεχ, οι Υεμενίτες αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες καθημερινά. Σχεδόν μισοί εξ αυτών ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, σχεδόν 7 εκατομμύρια δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλή διατροφή και παλεύουν για να στείλουν τα παιδιά τους σχολείο. Η απεγνωσμένη τους κατάσταση επιδεινώνεται από το φάντασμα του διχασμού στο Νότο και τους ένοπλους Χούθι στο Βορρά που προσπαθούν να αξιοποιήσουν το κενό εξουσίας που άφησε η εξέγερση. Επιπρόσθετα, υπάρχει η απειλή από την Αλ Κάιντα που κατά καιρούς διεξάγει επιθέσεις αυτοκτονίας.

Σε τρία κομμάτια
Παρόλα αυτά, οι Υεμενίτες αισθάνονται προσβεβλημένοι από την ταινία αυτή, αλλά διαφωνούν μεταξύ τους αναφορικά με την αντίδρασή τους. Μιλώντας με απλούς ανθρώπους, ακούγοντας τους κήρυκες στα τζαμιά και διαβάζοντας σχόλια στο Facebook, φαίνεται πως έχουν χωριστεί στα τρία. Μία ομάδα πιστεύει πως το φιλμ ήταν προσβλητικό και άρα η διαμαρτυρία ήταν θρησκευτικό καθήκον. Ενθάρρυναν κόσμο να διαδηλώσει και ήταν αυτοί που διαδήλωσαν έξω από την πρεσβεία.
Η δεύτερη ομάδα, πολυάριθμη, αν και εξέφρασε οργή, απέρριψε τη βία ως μέσο διαμαρτυρίας. Θεώρησε την εισβολή στην πρεσβεία ανήθικη πράξη. Κατ’ αυτήν, υπήρχαν πολλοί άλλοι τρόποι έκφρασης διαμαρτυρίας. Τέτοιες ενέργειες αντιτίθενται στα διδάγματα και τις αρχές του Ισλάμ – τη θρησκεία της ειρήνης και της ανοχής.
Η τρίτη ομάδα θεωρεί ηλιθιότητα την οποιαδήποτε αντίδραση στην ταινία, καθώς δίνει στους παραγωγούς της την επιδιωκόμενη δημοσιότητα. Παρομοίασαν την παραγωγή της με τρομοκρατική ενέργεια με την οποία η δημοσιότητα επιδιώκεται περισσότερο από την καταστροφή. Έτσι, ο καλύτερος τρόπος ώστε να αποτύχει η ταινία είναι η πλήρης αγνόησή της.
Η θέση τους, κατ’ αυτούς, αποδείχτηκε σωστή με την έκδοση καρτούν του προφήτη από τη γαλλική εφημερίδα Charlie Hebdo την προπερασμένη Τετάρτη. Μία κίνηση-απάντηση στη διευρυμένη έκρηξη των μουσουλμάνων έναντι του φιλμ. Στόχευε, κυρίως, στον ερεθισμό τους και το σατιρισμό της αντίδρασής τους στο φιλμ, παρά στην προσβολή του προφήτη. «Θα εξεγείρονται κάθε φορά που ένας ανώνυμος αλήτης δημοσιεύει κάτι που αναπαριστά τον προφήτη τους;», αναρωτιούνται.
Ωστόσο, η ταινία προκάλεσε ζωηρές αντιπαραθέσεις. Τα υπολείμματα των παλιών καθεστώτων την αξιοποίησαν κατηγορώντας τις επαναστατικές δυνάμεις ότι ασχολούνται περισσότερο με τη διατήρηση της συμμαχίας τους με τις ΗΠΑ παρά με την υπεράσπιση του προφήτη. Ισχυρίζονται ότι η αδράνειά τους είναι απτή ένδειξη ότι οι επαναστάσεις σχεδιάστηκαν από τις ΗΠΑ μέσω των τοπικών συμμάχων τους. Ισχυρίστηκαν, δε, ότι οι νέες κυβερνήσεις της περιοχής δεν είναι παρά μαριονέτες των ΗΠΑ.
Πράγματι, οι περισσότεροι επαναστάτες πιστεύουν ότι δεν είναι οι ΗΠΑ που πρέπει να κατηγορηθούν για την ταινία. Αυτό επαληθεύεται από την απολογία Ομπάμα και Κλίντον που τη χαρακτήρισαν αηδιαστική και την παραγωγή της ανεύθυνη πράξη. Πιστεύουν πως υπάρχει μια συνωμοσία, δεδομένου ότι η προβολή της συνέπεσε με την επέτειο της 11ης Σεπτέμβρη. Ένας μουλάς από το τζαμί ανέφερε πως η ταινία αποσκοπούσε στη διοχέτευση της οργής ενάντια στα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. Παρότρυνε τους μουσουλμάνους να φερθούν ορθολογικά και όχι συναισθηματικά. Είναι σπατάλη πόρων για ένα έθνος η αντιμετώπιση ενός ατόμου που θέλει να γίνει ήρωας σε βάρος της οργής μας.
Οι Υεμενίτες, γενικά, δεν θεωρούν τέτοια επίθεση στον προφήτη Μωάμεθ ως άσκηση ελευθερίας του λόγου, που είναι η ουσία της δημοκρατίας. Η δημοκρατία δεν σημαίνει εξύβριση άλλων πεποιθήσεων, αλλά επίδειξη σεβασμού τους. Η Υεμενίτικη Άνοιξη είχε ως πυρήνα αιτημάτων τη δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια, δηλαδή τον πυρήνα των δημοκρατικών αρχών. Ωστόσο, οι Υεμενίτες απορρίπτουν αυτή τη «μορφή δημοκρατίας» που εκφράζει το βίντεο αυτό, η οποία επιτρέπει την εξύβριση των πεποιθήσεων του άλλου.
Η Αραβική Άνοιξη, εξάλλου, συντέλεσε στη βελτίωση της εικόνας των ΗΠΑ στην περιοχή, καθώς οι ΗΠΑ υποστήριξαν τα κινήματα στις αραβικές χώρες. Εντούτοις, η ταινία απέδειξε την ύπαρξη ενός τεράστιου χάσματος μεταξύ ΗΠΑ και μουσουλμάνων. Από τη μια, οι μουσουλμάνοι δεν κατανοούν ότι ο Ομπάμα δεν μπορεί να σταματήσει την παραγωγή μιας τέτοιας ταινίας, λέγοντας σε 300 εκατομμύρια Αμερικανών τι να πιστεύουν.
Από την άλλη, το φιλμ και οι νέες καρικατούρες για τον προφήτη δείχνουν πόσο δύσκολο είναι για τους Δυτικούς να καταλάβουν ότι αυτά είναι εμπρηστικά για τους μουσουλμάνους. Αυτό, ωστόσο, δεν μπορεί να κατανοηθεί, παρά μόνο ενταγμένο στο περιεχόμενό του.
Ο Μωάμεθ θεωρείται ως η ανώτατη Αρχή στο Ισλάμ. Μέσω αυτού τα διδάγματα και οι αρχές του αποκαλύφτηκαν και διαδόθηκαν. Επομένως, η απεικόνισή του ως γυναικά και παιδόφιλου σημαίνει ισχυρισμός περί νοσηρότητας στον πυρήνα της πίστης. Το περιεχόμενο της ταινίας είναι εχθρικό, χονδροειδώς ανακριβές και προκατειλημμένο. Αποκάλυψε τη στάση του παραγωγού έναντι του προφήτη, παρά το χαρακτήρα του προφήτη. Ως τέτοιο, οι μουσουλμάνοι ένιωσαν προσβεβλημένοι.
Οι Αμερικανοί και οι Δυτικοί δεν πρέπει να συνεχίσουν την τάση να βλέπουν τις αρχές της δημοκρατίας με πομπώδεις όρους – παρουσιαζόμενοι ως οι υπέρμαχοί της. Η αλήθεια είναι πως κάποιοι στη Δύση επιδιώκουν τον «εκδημοκρατισμό» του αντιμουσουλμανικού μίσους τους και της προσβολής του προφήτη.
Αν στη Δύση κάποιος θέλει να καταλάβει καλύτερα τους μουσουλμάνους, πρέπει να αφήσει τις παλιές προκαταλήψεις, την αμάθεια και την ημιμάθεια. Όπως η Κάρεν Άρμστρονγκ λέει, «ένα σημείο αφετηρίας είναι η αγαπητή μορφή του προφήτη, ενός παθιασμένου ανθρώπου του οποίου η ιδιοφυΐα και η σοφία μπορεί να φωτίζει σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς». Αυτός είναι ο Μωάμεθ, ο οποίος, με τη θεϊκή υποστήριξη, ίδρυσε μια πίστη της οποίας το όνομα σημαίνει ειρήνη και συμφιλίωση και η οποία ήταν κάποτε ο μεγαλύτερος πολιτισμός παγκοσμίως, όχι βασισμένος στο σπαθί ή το μίσος έναντι των γυναικών – παρά τους δυτικούς μύθους.

*Ο Μουράντ Αλαζάνι είναι καθηγητής Αγγλικής Φιλολογίας
στο Πανεπιστήμιο της Σανάα

 

Σχόλια

Σου άρεσε αυτό το άρθρο; Ενίσχυσε οικονομικά την προσπάθειά μας!