Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο ο λαϊκός ξεσηκωμός που συγκλονίζει εδώ και μήνες την εξαθλιωμένη και χρεοκοπημένη Σρι Λάνκα κορυφώθηκε. Εκατομμύρια πολίτες στην πρωτεύουσα Κολόμπο και στις άλλες πόλεις της χώρας αψήφησαν τον στρατιωτικό νόμο και κατέλαβαν κυβερνητικά κτίρια. Χιλιάδες εισέβαλαν μεταξύ άλλων στο προεδρικό μέγαρο και στην προεδρική κατοικία, καθώς οι δυνάμεις καταστολής αποδείχθηκαν ανίκανες να ανακόψουν την ορμή τους. Ο πρόεδρος Γκοταμπάγια Ρατζαπάκσα, που μαζί με τον αδελφό του και πρώην πρωθυπουργό Μαχίντα Ρατζαπάκσα κυριαρχούσε επί μια εικοσαετία στην πολιτική ζωή της χώρας, διέφυγε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. Αργότερα έγινε γνωστό ότι κατέφυγε αρχικά σε πολεμικό πλοίο, έπειτα στις Μαλδίβες και τελικά στη Σιγκαπούρη.
Ο Γουικρεμεσίνγκε, που ήταν επικεφαλής της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης αλλά διορίστηκε πρωθυπουργός από τον «κεντροαριστερό» Ρατζαπάκσα μετά τη φυγή του αδελφού του Μαχίντα, ισχυρίστηκε ότι δικαιωματικά καταλαμβάνει τη θέση του προέδρου. Αυτό πυροδότησε νέες παλλαϊκές διαδηλώσεις μετά το Σαββατοκύριακο, που κατέληξαν στην πυρπόληση της πρωθυπουργικής κατοικίας και στην εξ εφόδου κατάληψη του πρωθυπουργικού μεγάρου από χιλιάδες διαδηλωτές. Οι πολίτες της χώρας στη συντριπτική πλειοψηφία τους ζητούν την παραίτηση και τιμωρία όλου του συστημικού πολιτικού προσωπικού, το οποίο θεωρούν υπεύθυνο για τη χρεοκοπία της Σρι Λάνκα. Έκτοτε είναι άγνωστο πού κρύβεται ο Γουικρεμεσίνγκε – σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, έχει καταφύγει σε στρατιωτική βάση στα περίχωρα του Κολόμπο.
Η κλιμάκωση της κρίσης
Εδώ και μήνες η νησιωτική χώρα των 22 εκατομμυρίων κατοίκων έχει βυθιστεί σε μια οξύτατη αντιπαράθεση. Η οικονομική και πολιτική ελίτ την οδήγησε στη χρεοκοπία υπεξαιρώντας και ξεπουλώντας τον δημόσιο πλούτο, και καταφεύγοντας ταυτόχρονα στον ληστρικό εξωτερικό δανεισμό. Από τις αρχές του χρόνου πολλαπλασιάστηκαν οι διακοπές στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και κλιμακώθηκε η έλλειψη φαρμάκων, τροφίμων και καυσίμων, καθώς εξαϋλώθηκαν τα συναλλαγματικά αποθέματα. Τον Απρίλιο η «κεντροαριστερή» κυβέρνηση δήλωσε αδυναμία πληρωμής του εξωτερικού χρέους. Το ΔΝΤ προσφέρθηκε να «βοηθήσει», ζητώντας βέβαια σε αντάλλαγμα το ολοκληρωτικό ξεπούλημα της χώρας…
Υπουργοί άρχισαν να παραιτούνται ο ένας μετά τον άλλον, οι διαδηλώσεις ριζοσπαστικοποιήθηκαν, στρατός και αστυνομία άρχισαν να πυροβολούν στο ψαχνό. Ο πρόεδρος Γκοταμπάγια Ρατζαπάκσα ζήτησε βοήθεια από τον κεντροδεξιό «αντίπαλό του» Γουικρεμεσίνγκε. Αυτή όμως η κίνηση λειτούργησε ως μπούμερανγκ: πλέον στο στόχαστρο των εκατομμυρίων που διαδηλώνουν μπαίνει ολόκληρο το παλιό πολιτικό σύστημα. Οι διαμαρτυρόμενοι αψηφούν τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας και ζητούν «να φύγουν όλοι». Στις αρχές Ιουνίου οι υπηρεσίες του ΟΗΕ προειδοποιούν για επικείμενη ανθρωπιστική καταστροφή, αφού 3 στους 4 κατοίκους της χώρας δεν τρέφονται πια επαρκώς. Στα τέλη του ίδιου μήνα τα καύσιμα εξαφανίζονται εντελώς από την αγορά.
Σε δίλημμα η ντόπια ελίτ
Οι κινητοποιήσεις αποκτούν παλλαϊκό χαρακτήρα, φτάνοντας στη φυγή του Ρατζαπάκσα και στην αδυναμία του Γουεκρεμεσίνγκε –ή οποιουδήποτε άλλου– να τον διαδεχθεί ή να κυβερνήσει τη χώρα. Ακόμη κι ο στρατός και η αστυνομία έχουν πλέον παραιτηθεί από την προσπάθεια «επιβολής της τάξης». Για την ώρα υπάρχει κενό εξουσίας και, με τη δεδομένη κατάσταση πνευμάτων στον αγανακτισμένο λαό, καμία πολιτική δύναμη δεν τολμά να ανταποκριθεί στις ανανεωμένες προσφορές του ΔΝΤ για «βοήθεια».
Βοήθεια στην ντόπια ελίτ δεν έρχεται μέχρι στιγμής ούτε από τη γειτονική Ινδία – που πάντα παρενέβαινε «δυναμικά» στη Σρι Λάνκα, αλλά τώρα τηρεί στάση αναμονής. Η Κίνα επίσης αρκείται σε παραινέσεις για «διάλογο όλων με στόχο την επιστροφή στη σταθερότητα»… Οι Βρετανοί, που ως πρώην αφέντες διατηρούν σημαντική επιρροή και συμφέροντα, έχουν κι αυτοί τα δικά τους προβλήματα και για την ώρα προτιμούν να μην εμπλακούν άμεσα στη χαοτική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.
Σε αυτές τις συνθήκες, παραδοσιακοί πολιτικοί αρχίζουν να σκέφτονται σοβαρά την πρόταση του «ακροαριστερού» JVP για μεταβατική κυβέρνηση και διενέργεια πρόωρων εκλογών σε τρεις μήνες. Γνωρίζουν καλά βέβαια ότι αυτό προϋποθέτει σημαντικές παραχωρήσεις στις λαϊκές τάξεις. Αλλά εκεί που έφτασαν τα πράγματα, ένα τμήμα της ελίτ φαίνεται να συνειδητοποιεί ότι μόνο έτσι μπορεί να ελπίζει ότι δεν θα χάσει και τα αυγά και τα πασχάλια.
Το Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο (JVP) στην ιστορία και το σήμερα
Το JVP (Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο), μαοϊκής προέλευσης, αποτελεί τη μεγαλύτερη αριστερή οργάνωση στη Σρι Λάνκα και σήμερα είναι η τρίτη πολιτική δύναμη της χώρας. Ιδρύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1960, ερχόμενο σε ρήξη με τη «μετριοπαθή» γραμμή της παραδοσιακής αριστεράς. Τέθηκε επικεφαλής της πρώτης ένοπλης αντιϊμπεριαλιστικής εξέγερσης στις αρχές της δεκαετίας του 1970, που όμως πνίγηκε στο αίμα από βρετανικά, ινδικά και πακιστανικά στρατεύματα, με την υποστήριξη της ΕΣΣΔ αλλά και την ανοχή της Κίνας. Η δεύτερη ένοπλη εξέγερση, που εκδηλώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980, κατέληξε στη φυσική εξόντωση όλης της ηγεσίας και 60.000 μελών και συμπαθούντων του JVP. Το JVP ανασυγκροτήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Συμμετέχει ενεργητικά στον τωρινό ξεσηκωμό.
Σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε στις αρχές της εβδομάδας ο Ανούρα Ντισαναγιάκε, ηγέτης του JVP, τόνισε: «Ο Ρατζαπάκσα το έβαλε στα πόδια και εγκατέλειψε τη χώρα, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που κάνουν και οι υπόλοιποι δικτάτορες σε όλο τον κόσμο. Ο λαός μας έκανε ένα βήμα μπροστά στον αγώνα του, και μάλιστα χωρίς να χυθεί πολύ αίμα. Όμως μέχρι στιγμής τόσο ο Ρατζαπάκσα όσο και ο Γουικρεμεσίνγκε αποφεύγουν να δηλώσουν και επίσημα ότι παραδίδουν την εξουσία. Είναι απαίτηση του λαού μας να το πράξουν άμεσα. Ο παλλαϊκός δημοκρατικός αγώνας θα συνεχιστεί μέχρι να επιτύχει μια ουσιαστική νίκη: να ανακτήσει τον λεηλατημένο πλούτο του, και την τιμωρία των ενόχων για τη χρεοκοπία. Το μέτωπό μας συνέβαλε καθοριστικά στην αποφασιστική λαϊκή δράση, που ποθεί να ολοκληρώσει τη διαδικασία ανατροπής του διεφθαρμένου καθεστώτος. Εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη και το σεβασμό μας στον αγωνιστή λαό μας, και ιδίως στις μάζες που από τις αρχές Απριλίου κατέλαβαν Galle Face [πολυτελές αστικό θέρετρο στο κέντρο της πρωτεύουσας] και το μετέτρεψαν σε επίκεντρο του λαϊκού ξεσηκωμού, αντιστεκόμενες ηρωικά στις δολοφονικές επιθέσεις των μισθοφόρων του διεφθαρμένου καθεστώτος. Οι μέχρι τώρα θυσίες των αγωνιζόμενων μαζών, φέρνουν αποτελέσματα!»
Χθες ο εκπρόσωπος του JVP Βίτζιτα Χεράτ δήλωσε: «Ο Ρατζαπάκσα το έσκασε. Ο Γουικρεμεσίνγκε κρύβεται. Στη χώρα ουσιαστικά δεν υπάρχει εξουσία, και εκατομμύρια λαού διαδηλώνουν ειρηνικά στους δρόμους. Η παραπαίουσα διεφθαρμένη ελίτ τώρα χρησιμοποιεί ένοπλους προβοκάτορες που επιχειρούν να προκαλέσουν αιματοχυσία. Δεν θα ανεχθούμε την κλιμάκωση της παρακρατικής βίας, ούτε την απαγόρευση κυκλοφορίας από μια ανύπαρκτη κυβέρνηση. Ζητούμε από τον πρόεδρο της βουλής να εφαρμόσει το Σύνταγμα, ώστε να σχηματιστεί διακομματική μεταβατική κυβέρνηση που θα οδηγήσει εντός τριών μηνών σε ελεύθερες και δημοκρατικές εκλογές. Ο λαός μας θέλει αξιοπρεπή και ειρηνική ζωή, τιμωρία των υπεύθυνων της καταστροφής και πραγματική δημοκρατία».
Ο Δρόμος για τη Σρι Λάνκα
Μια σειρά προηγούμενα άρθρα διαφωτίζουν για τις τρέχουσες εξελίξεις στη Σρι Λάνκα. Ταυτόχρονα παρουσιάζουν την ιστορία της, και μεταδίδουν από πρώτο χέρι τις απόψεις των κινημάτων – των οποίων ακόμη και η ύπαρξη αποσιωπάται από τα ΜΜΕ. Διαβάστε μεταξύ άλλων:
- Πολλαπλή χρεοκοπία (φύλλο 590)
- Η Σρι Λάνκα βράζει (φύλλο 585)
- Ερωτήματα στη Σρι Λάνκα (φύλλο 452)
