«alloglotta»: δηλώνει αυτόν που κατασκευάζει μιαν άλλη γλώσσα, τη δική του προσωπική γλώσσα
ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΝΗΣΟΥ ΟΥΤΟΠΙΑΣ
.
[17]
[18]
«Βλέπετε, ἀγαπητέ μου πλοίαρχε, δὲν ὑπάρχει ἀκόμη εἰς τὸν κόσμο ἕνα ντὸκ ἀρκετὰ μεγάλο γιὰ νὰ μᾶς δεχθῇ!», ἀνεφώνησε ὁ Ἄγγλος εὐπατρίδης καὶ ἐνῶ τὰ μάτια του καὶ ἡ ἔκφρασις τοῦ προσώπου του ἔδειχναν ἔξαρσιν μεγάλην, ἀμέσως προσέθεσε: «Μία μέρα ὅμως, φίλοι μου, θὰ ὑπάρξῃ!»
«Ναί!… Ναί!…», ἀνεφώνησε καὶ ὁ Ἀνδρέας Σπερχὴς καταλαμβανόμενος καὶ αὐτὸς ἀπὸ παρομοίαν ἔξαρσιν. «Δὲν ὑπάρχει καὶ δὲν θὰ ὑπάρξῃ γιὰ πολὺ καιρὸ ἀκόμη… Θὰ ἔλθῃ ὅμως μιὰ εὐλογημένη μέρα ποὺ θὰ ὑπάρξῃ!»
[19]
Είχε απορρίψει προ δεκαετιών το περίφημο ιδεολόγημα περί της «ωρίμανσης των συνθηκών» και μαζί με αυτό κάθε προσδοκία. Γνώριζε πολύ καλά ότι οι συνθήκες είναι αυτές που είναι, ότι η αντίληψη για τη δυνατότητα της «διαμόρφωσης των κατάλληλων προϋποθέσεων», που σε κάποιο μέλλοντα χρόνο θα οδηγήσουν σε έναν Άλλο τόπο, δεν είναι παρά μια φαιδρή εσχατολογία· έβλεπε ότι πίσω από όλα αυτά δεν κρύβεται παρά η πιο ύπουλη θεολογία: εκείνη των ατέρμονων μεταθέσεων, των αιώνιων –και κατά τούτο αδιάψευστων– προσδοκιών, της βαθύτατα αντεπαναστατικής πίστης σε ένα επέκεινα κάποιας συντελεσμένης επανάστασης.
Είχε λοιπόν πλήρη συνείδηση ότι όλα –ανάγκες, επιθυμίες, πόθοι, στοχεύσεις, ρήξεις και ανατροπές– έχουν τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος· πως μακροπρόθεσμοι στρατηγικοί σχεδιασμοί, υπολογισμοί και τακτικές οδηγούν ενίοτε σε απρόβλεπτα, εάν όχι και σε εξαμβλωματικά αποτελέσματα· ότι ανά πάσα στιγμή τα πάντα δοκιμάζονται και διακυβεύονται, κι ότι εντέλει όλα γίνονται όπως μπορούν να γίνουν. Πολύ απλά, αντιλαμβανόταν πως με κάθε πράξη μας, με κάθε έργο μας, είμαστε τώρα, εδώ, εντός του μέλλοντός μας.
[20]
Σήμερα ποιος είναι ανυποψίαστος ή θέλει να μένει τυφλός μπροστά σε όσα κρύφτηκαν, σε όσα κρύβονται, πίσω από το όνομα της «δημοκρατίας» ή του «σοσιαλισμού»;
Το ίδιο με την «ουτοπία». Είναι το ανέφικτο της δυνατότητας ενός κόσμου άλλου ή είναι η δυνατότητα του ανέφικτου να πραγματωθεί; Είναι η ανήμπορη παρηγοριά του απαρηγόρητου ή η άσβεστη προσδοκία του απροσδόκητου; Είναι η φενάκη των ανίσχυρων και των νικημένων ή η docta spes, η σοφή ελπίδα των εξεγερμένων; Είναι μια ηθική χωρίς πολιτική ενάντια σε μια πολιτική χωρίς ηθική ή είναι η εσωτερική συνάφεια της επαναστατικής πολιτικής με την ηθική της χειραφέτησης;
Είναι το φανταστικό υποκατάστατο της σοσιαλιστικής επανάστασης όταν μένει αδύνατη ή είναι η κρυμμένη της υλική δύναμη που την ωθεί πέρα από τα όρια της κάθε φαντασίας;
[21]
Τι παράλογο να ισχυρίζεται κανείς πως οι άνθρωποι είναι «άλλοι» και να προσπαθεί να τους πείσει πως ο πιο διακαής τους πόθος είναι να ξαναγίνουν «ο εαυτός τους»! Κάθε άνθρωπος είναι εδώ ακέραιος κάθε στιγμή. Ο Κουρντρόυ, οι Λουδίτες, ο Ρεμπώ, οι Κομμουνάροι, ο κόσμος των άγριων απεργιών, εκείνος του Μάη του ’68 — δεν είναι η επανάσταση που μιλάει πίσω από αυτούς, αυτοί είναι η επανάσταση, δεν πρόκειται για έννοιες υπό μεταφορά, η φωνή τους είναι συμβολική και δεν αποβλέπει σε κάποια ουσία· είναι μια φωνή πριν την ιστορία, πριν την πολιτική, πριν την αλήθεια, μια φωνή πριν τον διαχωρισμό και τη μέλλουσα ολότητα — η μόνη που, μιλώντας για τον κόσμο ως μη διαχωρισμένο, τον επαναστατικοποιεί αληθινά.
Δεν υπάρχει εφικτό ή ανέφικτο. Η ουτοπία είναι εδώ, μέσα σε όλη την ενέργεια που ορθώνεται ενάντια στην πολιτική οικονομία. Αλλά αυτή η ουτοπική βία δεν συσσωρεύεται, χάνεται. Δεν ζητά να συσσωρευτεί, όπως η οικονομική αξία, για να καταργήσει το θάνατο. Ούτε θέλει ποτέ την εξουσία. Ο εγκλεισμός εκείνων που υφίστανται την εκμετάλλευση μέσα στη μοναδική ιστορική δυνατότητα να πάρουν την εξουσία υπήρξε η χειρότερη εκτροπή της επανάστασης που συνέβη ποτέ. Βλέπουμε εδώ πόσο βαθιά τα αξιώματα της πολιτικής οικονομίας έχουν υπονομεύσει, έχουν περιχαρακώσει, έχουν εκτρέψει την επαναστατική προοπτική. Η ουτοπία θέλει μια φωνή ενάντια στην εξουσία και ενάντια στην αρχή της πραγματικότητας, που είναι απλώς το φάντασμα του συστήματος και της απεριόριστης αναπαραγωγής του. Δεν θέλει παρά μια φωνή, για να χαθεί μέσα της.
________________
17. Πιερ Πάολο Παζολίνι, καρέ από την ταινία Θεώρημα, Aetos Produzioni Cinematografiche, 1968. | 18. Ανδρέας Εμπειρίκος, Ὁ Μέγας Ἀνατολικὸς — Μέρος πέμπτον, κεφ. 100, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1992. | 19. Θανάσης Αποστόλου, Το μέλλον πάντοτε επείγει, Σάββατο, 21 Φεβρουαρίου 2015. | 20. Σάββας Μιχαήλ, Μορφές του μεσσιανικού, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1999. | 21. Ζαν Μπωντριγιάρ, Ο καθρέφτης της παραγωγής ή η κριτική αυταπάτη του ιστορικού υλισμού, μτφρ. Σπύρος Μπενετάτος, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1990.
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Θανάσης Αποστόλου | Πασχάλης Ζέρβας | Σοφία Κανάκη | Ροζαλί Σινοπούλου
Η συνέχεια της ενότητας Ουτοπία — Σάββατο, 28 Μαρτίου 2015.
