Όταν βγήκε από τη Λύρα ο δίσκος «Εδώ Πολυτεχνείο! Ένα ηχητικό ντοκουμέντο» το 1974, η πολιτική ήταν σε μεγάλη έξαρση στην Ελλάδα! Κι αυτό εκδηλωνόταν στα πάντα. Στις σχολές επικρατούσε οργασμός δράσεων και αντιπαραθέσεων! Ένα από τα αιτήματα του κινήματος ήταν να φύγουν από όλες τις σχολές οι καθηγητές που ήταν χουντικοί και δεν ήταν λίγοι. Το πανεπιστημιακό κατεστημένο αντιδρούσε, γιατί ήταν το μεγαλύτερο του μέρος μαγαρισμένο από τη συνεργασία με τη δικτατορία ή στην καλύτερη περίπτωση την ανοχή που επί μια εφταετία είχε επιδείξει, προσπαθώντας στη μεταπολίτευση να εξαιρέσει ή να αυτοεξαιρέσει όσους περισσότερους καθηγητές μπορούσε να διασώσει από την οργή των φοιτητών και μιας μικρής μερίδας του πολιτικού κόσμου και του Τύπου που ζητούσε εκδημοκρατισμό.
Στα πανεπιστήμια επικρατούσε πολύ ζωηρός αναβρασμός. Οι συνελεύσεις μας κρατούσαν ώρες, οι μεγάλες αίθουσες, τα αμφιθέατρα γέμιζαν ασφυκτικά, οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των φοιτητικών οργανώσεων ήταν θυελλώδεις έως και εκρηκτικές και οι διαδηλώσεις μεγάλες, συχνές και μαχητικές. Το χαιρόμασταν πραγματικά, ζούσαμε σε μια επαναστατική παραζάλη, μπαινοβγαίναμε ενθουσιώδεις στα γραφεία των οργανώσεων, κάναμε αλλεπάλληλες συσκέψεις, συζητούσαμε επί παντός, από τη στάση του καθενός στη διάρκεια της δικτατορίας, την τρέχουσα πολιτική κατάσταση μέχρι το χαρακτήρα της Σοβιετικής Ένωσης, αν είναι ακόμα σοσιαλιστική ή μετατράπηκε σε καπιταλιστική, ακόμα και για τα απελευθερωτικά κινήματα στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική. Να θυμηθούμε ότι ο πόλεμος στο Βιετνάμ που είχε ξεσηκώσει τη νεολαία σε όλο το δυτικό κόσμο, ήταν ακόμα σε εξέλιξη.
Πολιτικομανία
Στη μουσική ο οργασμός ήταν εξίσου έντονος. Το εργοστάσιο της Κολούμπια δούλευε τέσσερις βάρδιες, νυχθημερόν, για να προλάβει τις παραγγελίες που στη συντριπτική τους πλειονότητα αφορούσαν δίσκους που χαρακτηρίζονταν ως «πολιτικοί». Πολιτικοί σε τέτοιο σημείο που αρκούσε μια νύξη, ένα τραγούδι ή το όνομα και μόνο ενός καλλιτέχνη, ιδίως αν αυτός σχετιζόταν με τον Θεοδωράκη ή με τα κινήματα της εποχής, για να αποκτήσει ο δίσκος το απαραίτητο «σήμα» που θα του έδινε ώθηση στο αγοραστικό κοινό που διψούσε για οτιδήποτε ήταν πολιτικό ή υποδυόταν το πολιτικό.
Ιστορικές έχουν μείνει και οι συναυλίες στα γήπεδα με πρωταγωνιστές σε πολλές περιπτώσεις τους συνθέτες του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού, Θεοδωράκη, Μαρκόπουλο και Ξαρχάκο πρωτίστως, κι από κοντά Ανδριόπουλο, Σαμοΐλη κ.λπ. Πολιτική ήταν η ατμόσφαιρα και στις μπουάτ της Πλάκας όπου υπήρχαν πολλά σχήματα που έπαιζαν Θεοδωράκη, αντάρτικα και ό,τι άλλο είχε τέτοιο «χρώμα», με Τζαβέλα, Μαρία Δημητριάδη, Αφροδίτη Μάνου, Θανάση Γκαϊφύλλια, Λάκη Παπά, Γιώργο Ζωγράφο, Λάκη Χαλκιά, Ελένη Βιτάλη και πολλούς άλλους.
Στη Λύρα που δούλευα τότε, από το 1972, είχαμε ξεσκονίσει ό,τι είχαμε για να ανταποκριθούμε στην πολύ μεγάλη ζήτηση για πολιτικό τραγούδι.
Είχαμε βγάλει μέσα στη δικτατορία, το 1973, ένα αυθεντικό πολιτικό δίσκο που είχε τίτλο «Δεν περισσεύει υπομονή» με τραγούδια σε μουσική Αργύρη Κουνάδη και στίχους Βαγγέλη Γκούφα με ερμηνευτές τη Σωτηρία Μπέλλου, την Ελένη Βιτάλη και τον Σταύρο Πασπαράκη. Από τους πολύ λίγους καθαρά πολιτικούς δίσκους που είχαν κυκλοφορήσει μέσα στη δικτατορία, γιατί όλοι οι άλλοι κυκλοφόρησαν μετά την πτώση της χούντας! Ηχογραφήσαμε και τα «Αντάρτικα» σε επιμέλεια του Θάνου Μικρούτσικου!
Είχαμε λίγους δίσκους του Θεοδωράκη από παλιά και όχι τα πιο γνωστά του που ανήκαν στην Κολούμπια. Και τον δίσκο «Ένας Όμηρος» που είναι βασισμένος στο έργο του Μπρένταν Μπίαν αγόραζε πρόθυμα ο διψασμένος κόσμος επειδή ήταν σε μουσική του Μίκη. Ακόμα και κακές επανεκτελέσεις τραγουδιών με πολιτικό περιεχόμενο γίνονταν ανάρπαστες τουλάχιστον τα δύο πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης!
Στο εκδοτικό χώρο είχαμε επίσης μια πολύ σημαντική έκρηξη στην έκδοση πολλών βιβλίων που ήταν επί χρόνια απαγορευμένα, όπως το Κεφάλαιο του Μαρξ που στη διάρκεια της δικτατορίας πουλιόταν από πλασιέ σε επισκέψεις κατ’ οίκον μέχρι να πέσει το καθεστώς, αλλά είχαμε και το πάρα πολύ σημαντικό φαινόμενο της ίδρυσης εκατοντάδων νέων εκδοτικών οίκων, που είχε ξεκινήσει πριν ακόμα καταρρεύσει το χουντικό καθεστώς και ολοκληρώθηκε στη μεταπολίτευση. Ενώ οι μικρομεσαίοι άνοιγαν μπουτίκ, οι αριστεροί ονειρεύονταν να ανοίξουν βιβλιοπωλείο. Κι αυτό έγινε σε όλη την Ελλάδα, αν και το κέντρο του βιβλίου, των εκδοτών και των βιβλιοπωλών έγινε χωρίς αμφιβολία η συνοικία των Εξαρχείων, στην οποία λειτουργούσαν και πολλά τυπογραφεία, ατελιέ γραφικών τεχνών και βιβλιοδετεία.
Αυτά και πολλά άλλα συνέβαιναν από τη στιγμή που η χούντα βούλιαξε στη χαβούζα που η ίδια είχε δημιουργήσει.
Ηχοδράστες
Σ’ αυτό, λοιπόν, το κλίμα, δύο νέοι άνθρωποι μας έφεραν στη Λύρα, που ήταν σαν αριστερό κέντρο πολιτισμού, τις μαγνητοταινίες στις οποίες είχαν καταγράψει τους ήχους και τους θορύβους από την περιοχή του Πολυτεχνείου στις 16 και 17 Νοεμβρίου, στη διάρκεια των γεγονότων της εξέγερσης. Τους ήξερα και τους δύο γιατί προέρχονταν από το χώρο της μουσικής αν και οι ιδιότητές τους διέφεραν.
Ο ένας, ο Μανώλης Μποφιλιάκης, ήταν επαγγελματίας και ασχολιόταν με τις ηχητικές εγκαταστάσεις, από τους πρώτους που εξελίχθηκε γρήγορα σε βασικό επιχειρηματία του είδους με την εταιρία Bon Studio και ο άλλος ήταν ο Γιώργος Παπαδάκης μουσικός, συνθέτης και μελετητής που έκανε μια σημαντική καριέρα στο χώρο της έντεχνης λαϊκής μουσικής, δουλεύοντας και στο ελληνικό σινεμά, το κρατικό ραδιόφωνο και την τηλεόραση, αναμιγμένος δημιουργικά και στο κίνημα επαναφοράς του ρεμπέτικου, έγινε μάλιστα μέλος της πρώτης Ρεμπέτικης Κομπανίας και συνεργάστηκε πολύ δημιουργικά με την παρέα μας συμβάλλοντας στην έκδοση του περιοδικού μας ως μέλος στο «ντέφι» της Συντακτικής Επιτροπής.
Αυτοί οι δύο, οι οποίοι δυστυχώς έφυγαν πρόωρα από τη ζωή, βγήκαν στο δρόμο την Πέμπτη και την Παρασκευή μέχρι πολύ αργά τη νύχτα και ηχογραφούσαν ό,τι ακουγόταν, από τις φωνές των εκφωνητών στα ηχεία του Πολυτεχνείου μέχρι τους πυροβολισμούς που έπεφταν και τους θορύβους που έκαναν οι ερπύστριες των τανκς!
Με αυτό το υλικό ήρθαν στη Λύρα και μας πρότειναν να βγάλουμε ένα δίσκο με επιλεγμένα κομμάτια που όλα μαζί συνθέτουν το ηχητικό περιβάλλον της εξέγερσης, αλλά και της επίθεσης του κατασταλτικού μηχανισμού εναντίον των εξεγερμένων φοιτητών και εργαζομένων. Η Λύρα του Αλέκου Πατσιφά με τους συνεργάτες που είχε, όλοι τους άνθρωποι προοδευτικοί, αγκάλιασε την ιδέα κι ας μην είχε οικονομικό ενδιαφέρον. Ήταν τόσο βαρυσήμαντο το ντοκουμέντο πολιτικά και ιστορικά που δεν θα του γυρίζαμε την πλάτη. Κι έτσι, λίγες βδομάδες μετά την πτώση της δικτατορίας, με υπερεπείγουσες διαδικασίες, κυκλοφόρησε το ηχητικό ντοκουμέντο από την εξέγερση του Πολυτεχνείου με διπλό εξώφυλλο για να συμπεριλάβει και μερικές πολύ χαρακτηριστικές φωτογραφίες από τα δραματικά γεγονότα εκείνων των ημερών. Η έκδοση ήταν εκατό τοις εκατό μέσα στο ακόμα εξεγερτικό κλίμα της πρώτης περιόδου της μεταπολίτευσης που όλοι όσοι συμμετείχαμε στο αντιδικτατορικό και αντιιμπεριαλιστικό κίνημα εξακολουθούσαμε να πιστεύουμε ότι το ακατόρθωτο για την εποχή μας είναι κατορθωτό. Ουτοπικό, αλλά όμορφο, συντροφικό και κινηματικό.
