Της Λένας Χαραλαμποπούλου
Αγαπητοί φίλοι και σύντροφοι
Ανταποκρίνομαι στην πρόσκλησή σας και σας στέλνω κάποιες σκέψεις μου σχετικά με τα προβλήματα που μας απασχολούν σήμερα, σκοπεύοντας να επανέλθω πιο εμπεριστατωμένα. Θίγω ορισμένες τοποθετήσεις πάνω στις δημοσιεύσεις της εφημερίδας σας, στα άρθρα και στις διαλέξεις που οργανώσατε. Χαιρετίζω επίσης την προσπάθειά σας προς τη θετική κατεύθυνση και προσβλέπω σε μια συσπείρωση και γόνιμο συλλογικό προβληματισμό όλων μας, ώστε αυτό να ενεργοποιήσει την πρακτική και μαζική δράση μας.
Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι το ζητούμενο για να ξεφύγουμε από τον καθαρά θεωρητικό πανεπιστημιακό λόγο των αναλύσεων από τους ειδικούς, πανεπιστημιακούς και άλλους ειδήμονες, χρήσιμος μεν αλλά δεν αρκεί. Σ’ αυτό επικεντρώθηκε η προσπάθειά μας, νομίζω, το περασμένο διάστημα.
Για να έλθω τώρα απ’ ευθείας στο θέμα των εκτιμήσεών μου στη συγκυρία της λεγόμενης κρίσης του κορωνοϊού, όπως έχει σκόπιμα περάσει στην κοινωνία σε παγκόσμια κλίματα, ενώ στην πραγματικότητα αφορά κρίση καπιταλιστική και όχι υγειονομική, θα επικεντρωθώ πολύ συνοπτικά, κατά το δυνατόν, στα εξής σημεία: α) σε ό,τι αφορά τα μέτρα μιας κρίσης, ως προς την υγειονομική πλευρά της, σημασία έχει να εξετάσουμε ποια είναι αυτά τα μέτρα για την προστασία των πληθυσμών που προσβάλλονται και για τον περιορισμό της επιδημίας και πώς αυτά εφαρμόζονται. Κατ’ αρχήν, οι αιτίες από τις οποίες προέκυψε η επιδημία δεν ανάγονται στις επιθέσεις ενός αόρατου και παντοδύναμου εχθρού, που έβαλε στόχο να εξοντώσει μεγάλα πλήθη ανθρώπων, ενσπείροντας τον τρόμο μπροστά στην παντοδυναμίας του, όπως το παρουσιάζουν οι αρμόδιες αρχές. Μια εικόνα που τα ΜΜΕ συντονισμένα αναπαράγουν συνεχώς από όλα τα μέσα μετάδοσης. Στη φύση συνυπάρχουν όλα τα είδη ζωής, όπως οι επιστήμονες βεβαιώνουν, μέσα στα οποία περιλαμβάνονται και τα μικρόβια τα οποία συμβιώνουν, άλλο αρμονικά και άλλοτε σε αντίθεση με τον άνθρωπο. Ορισμένα εξ αυτών, κάτω από ορισμένες συνθήκες, πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα σε σημείο να απειλούν όχι μόνο την υγεία αλλά και τη ζωή των ανθρώπων. Είναι γνωστό από την Επιστήμη ότι οι συνθήκες υγιεινής του περιβάλλοντος είναι η καλύτερη άμυνα προστασίας του ανθρώπου. Οι συνθήκες που ευνόησαν την εμφάνιση του ιού COVID-19, καθώς και η αυξημένη μεταδοτικότητά του είναι κυρίως περιβαλλοντικές και οφείλονται σε δύο αλληλένδετους παράγοντες: Συνέπραξαν αφενός η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας με την ανάπτυξη των επικοινωνιών και των εμπορικών ανταλλαγών χάρη στην ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και αφ’ ετέρου η προλεταριοποίηση μεγάλου μέρους του παγκόσμιου πληθυσμού και η συσσώρευσή τους σε άθλιες και ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης! Από την άλλη πλευρά η επιταχυνόμενη υποβάθμιση του περιβάλλοντος με την υπερεκμετάλλευση των μη ανανεώσιμων πηγών πρώτων υλών και τις ρυπογόνες βιομηχανίες, που δεν σέβονται τους κανόνες ασφαλείας, έχουν ευνοήσει την ανάπτυξη των παθογόνων μικροοργανισμών και τη μείωση της φυσικής άμυνας του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού. Έτσι η διαταραχή είναι εγγενής και αφορά τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση στον τρόπο που ρυθμίζει τις δραστηριότητές του και τις παραγωγικές δομές που του επιτρέπουν να εξασφαλίζει την ικανοποίηση των ζωτικών βιοτικών αναγκών του. Και η «καραντίνα» είναι το τελευταίο πράγμα που θα μπορούσε να διασώσει τον άνθρωπο. Γιατί το να κλειστείς στα ορατά ή αόρατα προσωπικά σου τείχη, εκτός κοινωνίας και δραστηριοτήτων, δεν μπορεί να αποτελέσει λύση διάσωσης από τον ιό, που υποτίθεται ότι απειλεί άμεσα τη ζωή σου, καθώς η απομόνωση μεγεθύνει χιλιάδες άλλες απειλές περισσότερο άμεσες και σπουδαίες. Έστω και προσωρινή η απομόνωσή σου, έως να προκύψει το επιστημονικό θαύμα (!) της εμβολίασής σου, θα προκύψει νέα απειλή από απειράριθμους άλλους ιούς, καθώς από τη φύση τους μεταλλάσσονται και είναι συνεχής αυτή η διαδικασία. Έτσι είναι δομημένη από τη φύση η ζωή. Τι θα κάνεις κάθε τόσο; Θα γίνεις χελώνα ή σκαντζόχοιρος με μια πανοπλία που θα σε ντύσουν οι γκουρού της τεχνολογίας για να μπαινοβγαίνεις στο καβούκι σου;
Το παράλογο του όλου ζητήματος, όπως τίθεται σήμερα, δεν τέθηκε από αφελείς ή ζαλισμένους πλανητάρχες και ολιγάρχες του χρήματος και της εξουσίας με την οποία αυτή τους εξοπλίζει. Είναι, ευκαιριακή με την εμφάνιση του κορωνοϊού, αλλά από καιρό σχεδιασμένη τακτική με τη βοήθεια της Τεχνολογίας, από αυτούς που αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς. Είναι ολοφάνερο το τι σχεδιάζουν και πώς το σχεδιάζουν, έχοντας αρχίσει ήδη την εφαρμογή του. Η προνοιακή θωράκιση των χωρών κοστίζει, ενώ το εργατικό δυναμικό είναι αναλώσιμο. Ιδίως με την προοπτική της αντικατάστασής του από τα ρομπότ με τις νέες τεχνολογίες. Β) Η καραντίνα, επομένως, σε πρώτη φάση είναι ο μονόδρομος που επέλεξε το οικονομικό σύστημα, που επεκράτησε παγκόσμια σήμερα, για να παρακάμψει τις επερχόμενες δυσκολίες προσαρμογής του στα νέα δεδομένα, όπως γίνεται πάντα, χωρίς αντιστάσεις και ανατροπές αυτή τη φορά, με τον πιο ανώδυνο τρόπο για τα συμφέροντά του εις βάρος των εργαζομένων.
Η περίπτωση της Ελλάδας είναι χαρακτηριστική, όταν εν μέσω πτωχεύσεων, μνημονίων και ακραίας φτωχοποίησης μεγάλης μερίδας του ελληνικού πληθυσμού αναδεικνύεται σαν σωτήρια λύση μια νέο-φιλελεύθερη δεξιά κυβέρνηση με εύσημα χρηστής, υποτίθεται, διαχείρισης και την ψήφο του ελληνικού λαού, να διαχειρισθεί την κρίση και να μας βγάλει από αυτήν. Την ίδια στιγμή η ίδια αυτή κυβέρνηση μας προετοιμάζει, για να μην έχουμε αυταπάτες, ότι το μέλλον μας δεν θα είναι ευχάριστο, θα είναι πολύ διαφορετικό και πρέπει να το υπομείνουμε!!
Ιδίως καθώς αυτή υπολογίζει ότι το κόστος της οικονομικής κρίσης (υπολογίζουν ήδη και τα ποσοστά μείωσης του ΑΕΠ τουλάχιστον σε 20%, δηλαδή αύξηση του χρέους, αλλά και υπερδιπλασιασμό με νέο δάνειο για να καλυφθεί η τρύπα των απωλειών). Είναι ένα γαϊτανάκι χωρίς τέλος και η συναίνεση εξασφαλίζεται με τον καθολικό έλεγχο αλλιώς δεν μπορεί να υπάρξει γιατί ο καπιταλισμός εδώ που έφτασε στην τροχιά της εξέλιξής του δεν μπορεί να αλλάξει πορεία, ό,τι κι αν υπόσχεται. Υπολογίζει ότι το κόστος της οικονομικής κρίσης και των απωλειών που συνεπάγεται θα το φορτώσει στο λαό για να το πληρώσει σε μετρητά το πλήθος των εργαζομένων μη προνομιούχων αλλά και οι υπόλοιπες εξ αυτών με κομμάτια από θυσίες της ζωής του.
Παρ’ όλ’ αυτά οι σχεδιασμοί δεν είναι πάντοτε επιτυχείς και η εκτέλεσή τους απρόσκοπτη, γιατί υπάρχει πάντα και ο απρόβλεπτος παράγοντας του εκτός παιχνιδιού. Αυτό που λέει ο λαός να «λογαριάζεις χωρίς τον ξενοδόχο». Η αφύπνιση του λαού στη σωστή θέση τη σωστή στιγμή.
Βιώνουμε μια πολυεπίπεδη κρίση όλου καπιταλιστικού συστήματος πού οι διασυνδέσεις του είναι πολύπλοκες και πολυδιάστατες, που ζαλίζουν με τις απροσδιοριστίες τους και τους ίδιους τους εμπλεκόμενους. Δεν αφορά κυρίως την υγεία των πολιτών και τη διαχείρισή της μέσα σε όλες τις δυσκολίες, αλλά την ίδια τη διαμόρφωση των μελλοντικών κοινωνιών και τον έλεγχό τους, καθώς και τις σχέσεις εξουσίας των κυρίων μεγάλων δυνάμεων μεταξύ τους σε σχέσεις μ’ αυτές τις κοινωνίες και την επιρροή τους πάνω σ’ αυτές. Ένας παγκοσμίου χαρακτήρα ανταγωνισμός σε μια πλανητική αλλά και διαστημική γεωπολιτική σκακιέρα, με επικίνδυνες προεκτάσεις για την ειρήνη και την ίδια την ύπαρξη της ζωής πάνω στη γη, εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας καθημερινά, μέσα από γεγονότα που εκτυλίσσονται ερήμην μας και παρακολουθούμε στις οθόνες των ηλεκτρονικών μας μέσων της εικονικής πραγματικότητας, που δεν είναι καθόλου εικονική αλλά πραγματική γιατί αφορά τη ζωή μας, αυτό που μας συμβαίνει και που θα μας συμβεί να ζήσουμε.
Είναι λοιπόν κεφαλαιώδους σημασίας να δούμε καθαρά την πραγματικότητα, να εκτιμήσουμε τα συμβάντα και να δράσουμε ανάλογα. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη δύναμη απ’ τη συλλογική δύναμη που παρέχει η γνώση της ζωής που σου ανήκει και αυτό να το εφαρμόσεις.
Είναι τόσο απλό και αυταπόδεικτο, το πώς συντονίστηκαν οι πολίτες και υπάκουσαν σε μια ανάγκη, έστω και ψευδεπίγραφα, πώς ερήμωσαν απ’ άκρη σ’ άκρη οι πόλεις και οι εξωτερικοί χώροι! Άνθισε η εσωτερική ζωή των ανθρώπων το ίδιο όπως θα μπορούσε να συμβεί και κατά την αντίθετη φορά. Εξωστρεφώς! Για άλλους λόγους, με άλλες συγκυρίες. Η ανάγκη για ζωή και συλλογικότητα μας απέμεινε, πολύτιμη εμπειρία. Ας το κρατήσουμε για να σκεφτούμε σοβαρά τις νέες πραγματικότητες με τα καινούργια όπλα των νέων εμπειριών.
Ο Μεγάλος αδελφός πρέπει να αποστρατευθεί πια. Έγινε παππούς, μεγάλωσε. Ας μην τον στείλουμε στο γηροκομείο που δεν αξίζει για κανέναν μας. Αλλά ας αναλάβουν συμβουλές να δίνουν όχι σαν εντολές, αλλά σαν γνώση!
Υπάρχουν και τα Μουσεία, με τις προθήκες για τα προϊστορικά δείγματα που θα περισσέψουν από τον καπιταλισμό για να τα τοποθετούμε σιγά-σιγά στα ράφια τους, για να νοσταλγούν οι παλιοί με τη φαντασία τους και να διδάσκονται οι νεότεροι με τη δική τους πράξη.
Γ) Σε ό,τι αφορά τη Κράτος και τη διάσωσή μας, ως ασφαλής χώρα για τουριστική αξιοποίηση υπηρεσιών, σύνθημα στο οποίο καταφεύγει η ελληνική κυβέρνηση για να μετριάσει την απώλεια εισοδημάτων της, καθώς η οικονομία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουριστικό τομέα έχω να προσθέσω και τα εξής:
Για ποιο κράτος πρόκειται, σε μια παγκοσμιοποιημένη νέο-φιλελεύθερη κοινωνία, των δανείων, των μνημονίων, των εξοπλισμών και των ανταγωνισμών που κλιμακώνονται, όχι μόνο στη γειτονιά μας, αλλά σε όλα τα μέρη του πλανήτης, όπου μετακινούνται τα ρεύματα των μεταναστών, θύματα των πολέμων και της κερδοσκοπίας αγαθών και ανθρώπινων ψυχών;
Η επιστροφή στο εθνικό κράτος ως κοινωνικό κράτος δικαίου, όπως το γνωρίζαμε παλιά, δεν είναι δυνατή παρά μόνο υπό τον όρο της γενικής αναμόρφωσης και αναδιάταξης της δομής του καπιταλιστικού συστήματος στο σύνολό του, που σταδιακή θα μπορούσε να προκύψει μέσα από ριζικές ανατροπές του. Η ιστορία δεν γυρίζει προς τα πίσω, όσο ειδυλλιακό κι αν φαίνεται αυτό, από τη νοσταλγία του ανθρώπου ή την έμφυτη αγωνιστικότητά του για επιβίωση. Το υγειονομικό πρόβλημα εντάσσεται μέσα στο γενικότερο πρόβλημα του περιβάλλοντος και του τρόπου ζωής και δραστηριοτήτων των σύγχρονων κοινωνιών. Είναι από τα βασικά για την εξασφάλιση της επιβίωσης αλλά δεν αποχωρίζεται από όλα τα άλλα. Η λειτουργία της καπιταλιστικής οικονομίας στη σύγχρονη μορφή της με όλες τις μεταμορφώσεις και τις αναπροσαρμογές της δεν το επιτρέπει.
Η κρίση του Covid-19, όπως αφελώς υποστηρίζεται, ότι είναι ένας ιός που μας ήλθε από το πουθενά, με φτερά νυχτερίδας ή τη σάρκα άγριου ζώου που οι υπανάπτυκτοι πεινασμένοι ασιάτες μας μετέδωσαν, αποδεικνύει τη φύση και τις συνθήκες μετάδοσης αυτής της νόσου και όλων των συναφών με αυτήν επιδημιών των τελευταίων ετών. Αποδεικνύει την αδυνατότητα του ανθρώπου στον πλανήτη με τους περιβαλλοντικούς και οικονομικούς όλους που λειτουργεί και που σχεδιάζει να λειτουργήσει στο μέλλον. Δεν μπορεί να βρει διέξοδο, διότι καθώς έλεγε και κάποιος φιλόσοφος του 19ου αιώνα με το όνομα Μαρξ, που δεν φαίνεται να διαψεύδεται, ο καπιταλισμός «σκάβει ο ίδιος τα θεμέλιά του στα οποία στηρίζεται».
Η συνειδητή δράση των ανθρώπων είναι η προϋπόθεση που θα καθορίσει το ρεύμα της ιστορίας και μ’ αυτό το κίνητρο πρέπει να ενεργήσουμε όλοι μας προβλέποντας στο μέλλον. Μια συλλογική απόφαση είναι αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε και γι’ αυτό καταθέτω τις απόψεις μου μ’ αυτό το σημείωμα, προσβλέποντας σε μια συλλογικότητα προβληματισμού, μελέτης και δράσης στη συγκυρία του παρόντος.
Σας ευχαριστώ
