«Δεν είναι πλέον ένας κόσμος όπου οι ΗΠΑ μπορούν να θέτουν όλους τους κανόνες ή να καθοδηγούν όλους τους θεσμούς. Δεν τίθεται θέμα για αυτό.»
Sarang Shidore, επικεφαλής του προγράμματος «Παγκόσμιος Νότος» στο Quincy Institute στην Ουάσιγκτον.
Στις 23 Αυγούστου 2023 εκδόθηκε η Διακήρυξη του Γιοχάνεσμπουργκ που αποτελείται από 94 σημεία τα οποία δίνουν το στίγμα της «πλατφόρμας» των BRICS, που –μετά την πρόσφατη διεύρυνση- από την πρώτη Ιανουαρίου 2024 θα αποτελούνται από τις χώρες Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αίγυπτο, Αιθιοπία, Αργεντινή και Ιράν, ήτοι το 47% του πληθυσμού της γης.
Οι θέσεις της Διακήρυξης είναι πολύ προσεκτικά διατυπωμένες, οι προτάσεις είναι συμπεριληπτικές, οι οξύνσεις και οι επιθέσεις σε τρίτους αποφεύγονται και τα ζητήματα τίθενται με θετικό τρόπο. Διαμορφώνεται ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο συγκλίνουν διαφορετικά πολιτικά καθεστώτα, με διαφορετικό βαθμό ελευθερίας στις επιλογές τους, εκπροσωπώντας χώρες σε διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης. Επί της ουσίας, η Διακήρυξη διαπνέεται από μια άλλη αντίληψη από την κυρίαρχη δυτική για τις διακρατικές σχέσεις και τις συνεργασίες, μια αντίληψη χωρίς κηδεμονίες, σε ισότιμη βάση, για δράσεις που αποβλέπουν στο κοινό όφελος.
Αναδόμηση διεθνών οργανισμών και πρακτικών
Εξ αρχής, τα μέλη των BRICS υποστηρίζουν τους σκοπούς και τις αρχές που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, αλλά επιζητούν την ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένου του Συμβουλίου Ασφαλείας. Επιβεβαιώνουν την υποστήριξή τους για το ανοιχτό, διαφανές, δίκαιο, προβλέψιμο, χωρίς αποκλεισμούς, ισότιμο, αμερόληπτο και βασισμένο σε κανόνες πολυμερές σύστημα εμπορικών συναλλαγών με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) στον πυρήνα του, με ειδική και διαφοροποιημένη μεταχείριση για τις αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών. Προωθούν τη συνεργασία που είναι βασισμένη στο πνεύμα της αλληλεγγύης, του αμοιβαίου σεβασμού, της δικαιοσύνης και της ισότητας. Τονίζουν την ανάγκη να σημειωθεί πρόοδος προς την επίτευξη ενός δίκαιου και προσανατολισμένου στην αγορά συστήματος γεωργικών εμπορικών συναλλαγών, τον τερματισμό της πείνας, την επίτευξη επισιτιστικής ασφάλειας και βελτιωμένης διατροφής, την προώθηση της βιώσιμης γεωργίας και την εφαρμογή ανθεκτικών γεωργικών πρακτικών.
Τα μέλη των BRICS εκφράζουν την ανησυχία τους για τα περιοριστικά εμπορικά μέτρα που δεν συνάδουν με τους κανόνες του ΠΟΕ, συμπεριλαμβανομένων μονομερών παράνομων μέτρων, όπως είναι οι κυρώσεις και τα μονομερή καταναγκαστικά μέτρα, τα οποία είναι ασύμβατα με τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και έχουν αρνητικά αποτελέσματα, ιδίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Επίσης, υποστηρίζουν ένα ισχυρό Παγκόσμιο Δίκτυο Χρηματοοικονομικής Ασφάλειας με ένα Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) που βασίζεται σε ποσοστώσεις, δηλαδή αυξήσεις στα μερίδια των αναδυόμενων αγορών και των αναπτυσσόμενων οικονομιών που πρέπει να εκπροσωπούνται δικαιότερα σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς.
Τα μέλη των BRICS τονίζουν ιδιαίτερα ότι η παγκόσμια δυναμική ανάπτυξης έχει αποδυναμωθεί και οι οικονομικές προοπτικές έχουν υποχωρήσει λόγω του κατακερματισμού του εμπορίου, του παρατεταμένου υψηλού πληθωρισμού, των αυστηρότερων παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών συνθηκών, ιδίως της αύξησης των επιτοκίων στις προηγμένες οικονομίες, των γεωπολιτικών εντάσεων και της αυξημένης ευπάθειας του χρέους. Δεσμεύονται να ενισχύσουν το συντονισμό της μακροοικονομικής πολιτικής και τη γεωργική συνεργασία καθώς οι χώρες BRICS παράγουν το ένα τρίτο των τροφίμων στον κόσμο, τονίζοντας τη σημασία ζητημάτων όπως η εκβιομηχάνιση, η ανάπτυξη υποδομών, η επισιτιστική ασφάλεια, ο εκσυγχρονισμός της γεωργίας για βιώσιμη ανάπτυξη, η υγειονομική περίθαλψη και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Αφρικής. Στόχος η συνεργασία για τη Νέα Βιομηχανική Επανάσταση, αλλά και η αναγνώριση του κρίσιμου ρόλου που διαδραματίζουν οι πολύ μικρές, οι μικρές και οι μεσαίες επιχειρήσεις.
Οι BRICS θα ενισχύουν τη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (NDB) με νέους εταίρους και κεφάλαια και θα αγωνίζονται για γρήγορα, φθηνά, διαφανή, ασφαλή και χωρίς αποκλεισμούς συστήματα πληρωμών ενθαρρύνοντας τη χρήση τοπικών νομισμάτων.
Ανθρώπινα δικαιώματα και διενέξεις
Τα μέλη των BRICS δεσμεύονται να προωθήσουν την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών σύμφωνα με τις αρχές της ισότητας και του αμοιβαίου σεβασμού με μη επιλεκτικό τρόπο, χωρίς διπλά μέτρα και σταθμά.
Δεσμεύονται για την ειρηνική επίλυση διαφορών και διενέξεων με διπλωματικά μέσα όπως ο διάλογος, οι διαπραγματεύσεις, οι διαβουλεύσεις, η διαμεσολάβηση και οι καλές υπηρεσίες με βάση τον αμοιβαίο σεβασμό, τον συμβιβασμό και την ισορροπία των νόμιμων συμφερόντων όλων των μερών.
Σ’ αυτή την κατεύθυνση, τα μέλη των BRICS υποστηρίζουν μια πολιτική διαδικασία «υπό την ηγεσία της Λιβύης και για λογαριασμό της Λιβύης». Χαιρετίζουν την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ του Βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας και της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν. Υποστηρίζουν την εθνική κυριαρχία της Υεμένης και την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας.Εκφράζουν τη βαθιά τους ανησυχία για τη δεινή ανθρωπιστική κατάσταση στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη λόγω της κλιμάκωσης της βίας υπό τη συνεχιζόμενη ισραηλινή κατοχή και την επέκταση των παράνομων εποικισμών, τασσόμενα υπέρ μιας λύσης δύο κρατών. Ανησυχούν για τη συνεχιζόμενη επιδείνωση της ασφάλειας, της ανθρωπιστικής, πολιτικής και οικονομικής κατάστασης στην Αϊτή.
Σχετικά με τη σύγκρουση στην Ουκρανία υποστηρίζουν την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης μέσω διαλόγου και διπλωματίας. Παρομοίως για την επίλυση του ιρανικού πυρηνικού ζητήματος.Τα μέλη των BRICS εργάζονται για την ενίσχυση του αφοπλισμού και τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης για την Απαγόρευση της Ανάπτυξης, Παραγωγής, Αποθήκευσης και Χρήσης βακτηριολογικών, χημικών και τοξικών όπλων. Τάσσονται υπέρ της αποφυγής εξοπλισμών στο διάστημα. Καταδικάζουν την τρομοκρατία και απορρίπτουν τα διπλά μέτρα και σταθμά για την αντιμετώπισή της. Συνεργάζονται κατά της διαφθοράς και για την ανάπτυξη της τεχνολογίας πληροφορικής και επικοινωνιών καταπολεμώντας τις εγκληματικές δραστηριότητες που προκύπτουν.
Πολιτισμός, περιβάλλον, ενέργεια
Τα μέλη των BRICS δεσμεύονται για την ενσωμάτωση του πολιτισμού στις εθνικές αναπτυξιακές πολιτικές. Για την προστασία, διατήρηση, αποκατάσταση και προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, υλικής και άυλης. Με ισχυρή δράση για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης των πολιτιστικών αγαθών.
Δεσμεύονται για την εφαρμογή πολιτικών απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας που ανταποκρίνονται στο φύλο, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Προωθούν προγράμματα κατάρτισης και απόκτησης δεξιοτήτων. Κατάργηση της παιδικής εργασίας, ισότητα των γυναικών, ανάπτυξη της νεολαίας, δικαιώματα αναπηρίας, λαμβάνοντας υπόψη το μέλλον της εργασίας, την αστικοποίηση, τη μετανάστευση και τη γήρανση.
Οι BRICS υλοποιούν επενδύσεις σε υποδομές και βιώσιμη ανάπτυξη, πράσινο τουρισμό, ανάπτυξη προστατευόμενων περιοχών και καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου άγριας ζωής, υπεράσπιση της βιοποικιλότητας, ενεργειακή ασφάλεια, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων βιοκαυσίμων, υδροηλεκτρικής ενέργειας, ορυκτών καυσίμων, πυρηνικής ενέργειας και υδρογόνου που παράγονται με βάση τεχνολογίες μηδενικών και χαμηλών εκπομπών ρύπων.
Ταυτόχρονα, οι BRICS προτρέπουν τις ανεπτυγμένες χώρες να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στις αναπτυσσόμενες χώρες.Οι BRICS αναγνωρίζουν τον θεμελιώδη ρόλο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας ως βασικό θεμέλιο για την Καθολική Φροντίδα Υγείας. Αναγγέλλουν την ίδρυση Κέντρου Έρευνας και Ανάπτυξης Εμβολίων. Επίσης τη λειτουργία φορέων νέων επιστημόνων, νεολαίας, επιχειρηματιών, καινοτομίας, διαστήματος, πυρηνικής ιατρικής, γυναικών και ακαδημαϊκών, διακρατικής αναγνώρισης πανεπιστημιακών τίτλων, αθλητισμού και αλληλεγγύης.
Αυτά, ενδεικτικά και συνοπτικά… Να σημειωθεί ότι αμέσως μετά το Γιοχάνεσμπουργκ, οι Δυτικοί αναγκάστηκαν να δεχτούν την Αφρική ως μέλος των G20!Και, τέλος, η επόμενη Σύνοδος Κορυφής των BRICS θα πραγματοποιηθεί του χρόνου στη Ρωσία.
