Η τρόικα, η χρηματοδοτική ασφυξία και η επιχείρηση «ολοκαύτωμα» στο οικονομικό τοπίο μέσω των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Όσοι από την κυβέρνηση και τις συνιστώσες της τρόικας εξακολουθούν να ισχυρίζονται ότι το 2014 θα είναι έτος συμβολικής, έστω, ανάκαμψης έχουν ήδη αρχίσει να το ξανασκέφτονται και αποφεύγουν θερμές διαβεβαιώσεις της πρόβλεψης. Αντιθέτως, και ανεξάρτητα από τη «δημιουργική λογιστική» που θα επιχειρηθεί στα βασικά δημοσιονομικά μεγέθη, το 2014 μπορεί να αποδειχθεί έτος Αρμαγεδδώνας για το επιχειρηματικό, παραγωγικό και επενδυτικό τοπίο.
Και ο λόγος γι’ αυτό είναι η κατάσταση χρηματοδοτικής ασφυξίας που διαμορφώνεται από τον ολέθριο συνδυασμό της σταδιακής διακοπής της χρηματοδότησης από τους δανειστές και των εξελίξεων στις τράπεζες.
Ισοζύγιο τρόμου
Ας αρχίσουμε από το πρώτο σκέλος του ολέθριου συνδυασμού. Μέχρι το τέλος του 2014 εκκρεμούν δανειακές δόσεις 8,5 δισ. από το EFSF και άλλα τόσα από το ΔΝΤ. Συνολικά 17 δισ. ευρώ. Σ’ αυτά πρέπει να προστεθούν άλλα 4,9 δισ. που εκκρεμούν από τις δόσεις του 2013, σύνολο 21,9 δισ. Πολλά λεφτά, αλλά με πολλούς αστερίσκους, αφού η τακτική που έχει επιλεγεί από την τρόικα είναι το «σπεύδε βραδέως», που σημαίνει καθυστέρηση στις αξιολογήσεις μέχρι να επιδεικνύει πλήρη συμμόρφωση στις απαιτήσεις η κυβέρνηση (εξού και οι διαρκείς αναβολές στην έλευση της τρόικας) και μετακύλιση του προγράμματος εκταμιεύσεων προς το 2015. Εκείνο που, όμως, δεν μετακυλίεται είναι οι λήξεις ομολόγων, στην πλειοψηφία τους δανεικά που επιστρέφονται στους «σωτήρες» δανειστές, ύψους 25 δισ. εντός του 2014. Απ’ αυτά πάνω από τα μισά πρέπει να εξοφληθούν μέχρι τον Αύγουστο.
Απ’ αυτό το ισοζύγιο τρόμου προκύπτουν η αμφισβήτηση εκ μέρους της τρόικας της κυβερνητικής θριαμβολογίας του πρωτογενούς πλεονάσματος, οι πιέσεις της για πρόσθετα μέτρια τουλάχιστον 1,2 δισ. εντός του 2014, αλλά και οι κυβερνητικές εκκλήσεις για νέα αναδιάρθρωση του χρέους, χωρίς κούρεμα μεν, αλλά με ελάφρυνση και μετακύλιση των τοκοχρεολυτικών δόσεων. Εκεί προστίθεται ως έσχατη καταφυγή και η ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας στις αγορές για δανεισμό, που σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους που επικαλούνται οι Financial Times «είναι σαν να δίνεις σε αλκοολικό ένα μπουκάλι ούζο».
Νέος ρόλος
Το δεύτερο σκέλος του ολέθριου συνδυασμού που οδηγεί σε χρηματοδοτική ασφυξία είναι οι εξελίξεις στις τράπεζες που κινούνται σε πολλά επίπεδα. Έχοντας ήδη αντλήσει περίπου 40 δισ. ευρώ από τα 50 δισ. της ανακεφαλαιοποίησης, και έχοντας απομυζήσει από την αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης πάνω από 218 δισ. κρατικού χρήματος μέσω εγγυήσεων, μετά τα αποτελέσματα των stress tests ενδέχεται να χρειαστούν λίγο ακόμη «αίμα» από το μαξιλάρι των 9 δισ. που έχει μείνει στον κουμπαρά της ανακεφαλαιοποίησης.
Ταυτόχρονα, δρομολογείται η επίσπευση της επανιδιωτικοποίησής τους και μάλιστα σε τιμές έως και στο 1/3 του κόστους «κρατικοποίησής» τους. Αυτό σημαίνει ότι οι ελπίδες της κυβέρνησης να «βάλει χέρι» στο μαξιλάρι της ανακεφαλαιοποίησης για να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό του 2014-2015 περιορίζονται δραματικά, αλλά και ότι η ολοκλήρωση της «εξυγίανσης» των τραπεζών ουδόλως σημαίνει απελευθέρωση χρήματος για την πραγματική οικονομία. Σημαίνει ακριβώς το αντίθετο: την επίσημη απόσυρση των τραπεζών από τον διακηρυσσόμενο ρόλο τους ως «αιμοδότη» της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας και τη μετεξέλιξή τους σε «εκκαθαριστή» του επιχειρηματικού τοπίου, σε «βαμπίρ» της παραγωγικής βάσης.
Η μεγάλη εκκαθάριση
Με τον πιο επίσημο τρόπο αυτή η στρατηγική αλλαγή αναγγέλθηκε μέσω της τελευταίας έκθεσης της ΤτΕ για τη νομισματική πολιτική. Εξίσου επίσημα, η αφρόκρεμα της επιχειρηματικής (για την ακρίβεια ένα μέρος της) και τραπεζικής ελίτ συγκατένευσε σ’ αυτή την στρατηγική στροφή κατά την ημερίδα που οργάνωσε ο ΣΕΒ την περασμένη Τετάρτη. «Θα ήταν ανώφελο και επικίνδυνο να αφεθούν χρόνια αδύναμες, υποκεφαλαιοποιημένες και υπερχρεωμένες επιχειρήσεις να λειτουργούν», είπε χαρακτηριστικά ο (απερχόμενος) διοικητής της ΤτΕ Γιώργος Προβόπουλος δίνοντας το σήμα της «μεγάλης εκκαθάρισης», με τις τράπεζες σε ρόλο βαμπίρ της επιχειρηματικής αναδιάρθρωσης. «Για πόσο ακόμη θα διατηρούνται στη ζωή επιχειρήσεις-ζόμπι;» αναρωτήθηκε ο πρόεδρος του Ομίλου Ελλάκτωρ (συμφερόντων Μπόμπολα). Χρήμα για λίγους και εκλεκτούς, «μόνο για βιώσιμες επιχειρήσεις», είπε ο Γ. Προβόπουλος, υποστηρίζοντας ότι οι τράπεζες, ως ο μόνος κλάδος της οικονομίας που έχει πλήρως αναδιαρθρωθεί μέσω της ανακεφαλαιοποίησης, θα είναι ο καταλύτης της «μεγάλης εκκαθάρισης».
Που σημαίνει: Λουκέτο ακόμη και σε μεγάλες επιχειρήσεις που έχουν μεγάλα και μη εξυπηρετούμενα χρέη, συγχώνευση ή πώληση όσων βρίσκονται σε ενδιάμεση κατάσταση και προσεκτική παροχή χρήματος στις «υγιείς» επιχειρήσεις. Όπως η Τηλέτυπος (Mega), ΔΟΛ (Βήμα, Νέα) ή Πήγασος (Έθνος) που είναι οι τελευταίοι ευνοούμενοι του τραπεζικού Μίδα.
Παραγωγική έρημος
Το μήνυμα προς την επιχειρηματική ελίτ είναι σαφές. Με μοχλό τα επισφαλή επιχειρηματικά δάνεια ύψους 40 έως 60 δισ. ευρώ, θα αποφασιστεί ποιοι θα «πεθάνουν» ακαριαία, ποιοι θα μπουν σε «θεραπεία» συρρίκνωσης ή πώλησης και ποιοι είναι οι εκλεκτοί που θα επιβιώσουν.
Όσοι καταφέρουν και βρουν χρήματα, είτε από αυτά που έχουν φυγαδεύσει στο εξωτερικό ή έχουν παρκαρισμένα σε προσωπικά περιουσιακά στοιχεία είτε από αυτά που θα βρουν από ιδιώτες, εγχώριους και κυρίως ξένους επενδυτές, γλιτώνουν. Οι υπόλοιποι στον Καιάδα, μαζί με τις παραγωγικές υποδομές και τις χιλιάδες θέσεις εργασίας που θα καταστραφούν. Οι τράπεζες θα διευκολύνουν όσο περνά απ’ το χέρι τους τη διαδικασία, με διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης έναντι των δανείων, η κυβέρνηση ετοιμάζει ήδη καινούργιο πλαίσιο για την πτωχευτική διαδικασία καθ’ υπόδειξη της τρόικας, οι ξένοι επενδυτές βολιδοσκοπούν δίπλα στα κρατικά φιλέτα που ιδιωτικοποιούνται να αρπάξουν και αρκετά ιδιωτικά και ο κ. Κλάους Ρέγκλινγκ, ο επικεφαλής του ESM, διόλου τυχαία, περιγράφει το μέλλον της Ελλάδας ως οικονομικής ερήμου με ελάχιστες οάσεις, δηλώνοντας στο Ευρωκοινοβούλιο ότι «οι ιδιώτες επενδυτές που σκέφτονται να επενδύσουν στην Ελλάδα, δεν θα το κάνουν προς το παρόν για πάνω από δέκα χρόνια».
Είμαστε μπροστά σε μια ακραία μορφή καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης μέσω «δημιουργικής καταστροφής», με μόνη ιδιομορφία ότι αυτή συντελείται με εργαλείο το καμουφλαρισμένο ως κρατικό τραπεζικό και εταιρικό χρέος και ενορχηστρωτή την τρόικα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ζυμώσεις αυτές μεταξύ πολιτικής και επιχειρηματικής ελίτ γίνονται χωρίς να υπάρχει η παραμικρή ιδέα για το τι είδους παραγωγικό μοντέλο θέλουν να προκύψει μετά τη «μεγάλη εκκαθάριση». Αυτό σημαίνει ότι είναι συμφιλιωμένο με την ιδέα ότι η Ελλάδα, εκτός από αποικία χρέους, θα είναι και μια παραγωγική αποικία, με παραγωγικές δομές συμπληρωματικού προς άλλες οικονομίες χαρακτήρα.
Τα μεγάλα «κανόνια»
Απ’ αυτή την άποψη, το 2014 ίσως αποδειχθεί όχι έτος ανάκαμψης, αλλά χρονιά των μεγάλων «κανονιών» και επιχειρηματικών καταρρεύσεων, με προφανείς καταστροφικές επιπτώσεις στην απασχόληση. Κι είναι αυτή η ολέθρια προοπτική που επιβάλλει μια δεύτερη ανάγνωση στο «κουτί της Πανδώρας» που άνοιξε με τα σκανδαλώδη δάνεια του Τ.Τ., αλλά και τους φακέλους των επισφαλών επιχειρηματικών δανείων που μοιραία θα ανοίξουν και για τις άλλες συστημικές τράπεζες. Ιδιαίτερα οι πρώην κρατικές που έχουν ενσωματωθεί τζάμπα στους νέους ομίλους αποτελούν εύκολους στόχους, αφού είναι κοινό μυστικό ότι χρησιμοποιούνταν να στηρίξουν μια φαύλη και παρασιτική επιχειρηματική πελατεία των κομμάτων εξουσίας.
Στην «εξυγίανση» που προωθείται θα υπάρξουν και θύματα μεταξύ των δικών τους τζακιών. Αυτό είναι ένα ρίσκο που αναλαμβάνουν οι «εξυγιαντές». Εκείνο που δεν είναι σαφές είναι αν θα καταφέρουν να αποφύγουν ένα συστημικό «ολοκαύτωμα», έναν επιτάφιο για «εχθρούς και φίλους».
