του Χρήστου Τασιόπουλου*
Στις πρόσφατες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές η ριζοσπαστική Αριστερά, είτε ως ΣΥΡΙΖΑ είτε ως συνεργασία ευρύτερων αριστερών και ριζοσπαστικών δυνάμεων, κατάφερε να αναδειχθεί στη Διοίκηση ενός σημαντικού αριθμού δήμων και περιφερειών.
Η Αττική, η μεγαλύτερη Περιφέρεια της χώρας, τα Ιόνια Νησιά και 18 δήμοι σε ολόκληρη τη χώρα, θα διοικούνται από αριστερές Αρχές.
Το γεγονός αυτό φέρνει τις αριστερές αυτοδιοικητικές Αρχές ενώπιον σοβαρών ευθυνών και ισχυρών διλημμάτων.
Θα βρεθούν αντιμέτωπες με τα μείζονα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία και που βιώνουν με δραματικό τρόπο οι Έλληνες πολίτες, ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των μνημονίων και των συνεπακόλουθων πολιτικών τα τελευταία πέντε χρόνια.
Θα βρεθούν αντιμέτωπες με την υψηλή ανεργία που, ιδιαίτερα στον αστικό χώρο, αποτελεί μάστιγα κυρίως για τους νέους, με την ακραία φτώχεια, με την καταστροφή των κοινωνικών υποδομών στις πόλεις, με την υποβάθμιση του αστικού δομημένου και του φυσικού περιβάλλοντος (βλ. και το νέο χωροταξικό νόμο) με την ιδιωτικοποίηση υποδομών και υπηρεσιών, με την κατεστραμμένη δημόσια εκπαίδευση, με την ελλιπή στελέχωση των υπηρεσιών των Δήμων, τη δραματική μείωση των χρηματοδοτήσεων κ.λπ. Και θα κληθούν, με διλημματικό τρόπο, να επιλέξουν το δρόμο που θα ακολουθήσουν για την αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων.
Διλήμματα και απαντήσεις
Αν δεχθούν να κινηθούν μέσα στo ασφυκτικό και αντιδημοκρατικό πλαίσιο του «Καλλικράτη», ακολουθώντας τις δοκιμασμένες και αποτυχημένες συνταγές των προηγούμενων περιόδων της Αυτοδιοίκησης, στις οποίες κυριαρχούσαν άλλες προτεραιότητες, τελικά θα παγιδευτούν σε καθεστωτικές επιλογές που δεν θα έχουν καμία αποτελεσματικότητα στην επίλυση προβλημάτων και στην ικανοποίηση των οξυμένων κοινωνικών αναγκών.
Ας αναφέρουμε, ενδεικτικά, ορισμένα σχετικά διλήμματα που θα απαιτήσουν σαφείς, ριζοσπαστικές και αποτελεσματικές απαντήσεις:
• Τι κάνουμε για τη διαχείριση των αστικών απορριμμάτων; Ακολουθούμε τις γνωστές αδιέξοδες και πανάκριβες επιλογές των καθεστωτικών της αυτοδιοίκησης και της διαπλοκής; Ή εφαρμόζουμε άλλες πολιτικές μικρότερου κόστους, φιλικές προς το περιβάλλον, δημιουργούμε περιβαλλοντική συνείδηση στους πολίτες, ενημερώνουμε τους δημότες για αλλαγές στο καταναλωτικό πρότυπο που οδηγούν σε μείωση των παραγόμενων ποσοτήτων απορριμμάτων κ.ο.κ.;
• Αποδεχόμαστε τις σαφείς επιλογές των μνημονιακών δυνάμεων για την ιδιωτικοποίηση των κοινωνικών υπηρεσιών που παρέχονται από την Αυτοδιοίκηση (παιδικοί σταθμοί, προστασία περιβάλλοντος, διαχείριση απορριμμάτων κ.λπ.) είτε με καθαρή ανάθεση είτε μέσω των διαφόρων ΜΚΟ;
• Τι κάνουμε στις περιπτώσεις που ιδιωτικά και κερδοσκοπικά συμφέροντα, αξιοποιώντας το νέο χωροταξικό νόμο, περιορίζουν το δημόσιο χώρο στις πόλεις, επιδιώκουν αλλαγές στις χρήσεις προς όφελός τους, δημιουργούν συνθήκες αποκλεισμού (γκετοποίηση) για τους φτωχούς και τους εκτός των τειχών κ.ο.κ.;
• Ποια είναι η στρατηγική μας για την αξιοποίηση του νέου ΕΣΠΑ 2014-20, ώστε οι πόροι αυτοί να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των πραγματικών αναγκών της κοινωνίας και όχι στην αύξηση του ιδιωτικού κέρδους μέσω των επιχορηγήσεων, των ΣΔΙΤ και του προσχεδιασμένου προσανατολισμού τους σε συγκεκριμένα έργα και υπηρεσίες;
Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα και διλήμματα, βέβαια, δεν μπορεί να είναι αποσπασματικές και επιμέρους, όσο και αν τα συγκεκριμένα προβλήματα μας πιέζουν. Απαιτείται η διατύπωση μιας διαφορετικής στρατηγικής για την Αυτοδιοίκηση η οποία για την Αριστερά έχει κοινωνικό και πολιτικό πρόσημο. Έχει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός της την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, την ανασύσταση και ανάταξη της κοινωνίας, την εγκαθίδρυση και θεσμοθέτηση αρχών και διαδικασιών βαθιάς δημοκρατίας στη μικρή αυτοδιοικητική κλίμακα. Το όχημα για την υλοποίηση ενός τέτοιου στόχου είναι η συνεργασία και η στρατηγική δικτύωση των αριστερών δήμων και περιφερειών.
Στόχοι και λειτουργίες
Προτείνεται λοιπόν η σύσταση δικτύου συνεργασίας των αριστερών δήμων και περιφερειών, του οποίου οι βασικοί στόχοι και λειτουργίες μπορούν να είναι οι ακόλουθοι:
• Η επεξεργασία νέας στρατηγικής της Αυτοδιοίκησης, ως απάντηση στην κρίση και στην υποβάθμιση των δημοκρατικών θεσμών, στην προοπτική της γενικότερης ανατροπής και της κοινωνικής αλλαγής.
• Η εξειδίκευση επιμέρους πολιτικών για την υλοποίηση της στρατηγικής στους διάφορους τομείς δράσης της Αυτοδιοίκησης (εκτέλεση έργων, χρηματοδότηση, παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, διαχείριση περιβάλλοντος, αστικός χώρος, σχέσεις με το κεντρικό κράτος, θεσμικές ρυθμίσεις κ.ο.κ.).
• Η παροχή τεχνικής και επιστημονικής υποστήριξης στα μέλη του δικτύου για το σχεδιασμό και την εκτέλεση έργων, τη χρηματοδότηση από τα προγράμματα του ΕΣΠΑ και τα λοιπά ευρωπαϊκά προγράμματα (εδαφική και διευρωπαϊκή συνεργασία, προγράμματα έρευνας και τεχνολογίας, καταπολέμησης της φτώχειας και της ανεργίας κ.ο.κ.).
• Η διαρκής πληροφόρηση και η επιμόρφωση των αιρετών και επιχειρησιακών στελεχών των μελών του δικτύου, ώστε αφενός να συμμετέχουν στην επεξεργασία της στρατηγικής και των επιμέρους πολιτικών και, αφετέρου, να εξοπλίζονται με πολιτικά και επιχειρησιακά μέσα και εργαλεία για την υλοποίηση των πολιτικών.
• Η δημιουργία ενός κοινού και μεγάλου χώρου αμφίδρομης επικοινωνίας των στελεχών της Αριστεράς στην Αυτοδιοίκηση και, κατ’ επέκταση, η ανάδειξη της νέας στρατηγικής στον ευρύτερο εθνικό και διεθνή χώρο.
• Η επέκταση των συνεργασιών τόσο σε εθνικό επίπεδο (με πανεπιστήμια, συλλογικούς και κοινωνικούς φορείς και κινήματα πολιτών) όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με την ανάπτυξη συνεργασιών με φορείς της αυτοδιοίκησης και τοπικά και περιφερειακά κινήματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Απτό παράδειγμα αποτελεσματικότητας της Αριστεράς
Για τη σύσταση του δικτύου θα μπορούσε θεσμικά να αξιοποιηθεί ακόμα και το άρθρο 101 του νόμου για τον «Καλλικράτη» (Δίκτυα δήμων και περιφερειών) σύμφωνα με το οποίο:
• Δύο ή περισσότεροι δήμοι ή δήμοι και περιφέρειες, με κοινά χαρακτηριστικά, μπορούν να συνιστούν δίκτυα, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 219 και 220 του ΚΔΚ, με τη μορφή Αστικής Εταιρίας Μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα του άρθρου 741 του Α.Κ..
• Τα ανωτέρω δίκτυα συνιστώνται με αποφάσεις των οικείων συμβουλίων των συμμετεχόντων ΟΤΑ, και λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 267 του ΚΔΚ, όπως ισχύει, και το άρθρο 741 του Α.Κ.
• Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των σκοπών του δικτύου δύνανται να συμμετέχουν σε αυτό κοινωνικοί φορείς με σκοπούς αντίστοιχους αυτών του δικτύου, καθώς και πανεπιστημιακά ή ερευνητικά ιδρύματα.
• Με το καταστατικό τους καθορίζονται οι πόροι, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μελών, η διοίκησή τους και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την οργάνωση και τη λειτουργία τους.
Από τα παραπάνω σημειώνουμε ότι έχει σημαντικό ενδιαφέρον, κατά την υλοποίηση του εγχειρήματος της δημιουργίας του δικτύου, η δυνατότητα συμμετοχής κοινωνικών φορέων, πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων, στο βαθμό που του προσδίδουν ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα και κοινωνική και επιστημονική πιστοποίηση και εγκυρότητα.
Τέλος, αν και δεν είναι το λιγότερο σημαντικό, πρέπει να τονίσουμε την ευρύτερη σημασία που θα είχε η αποτελεσματικότητα μιας τέτοιας πρωτοβουλίας. Θα έδινε απτά και συγκεκριμένα παραδείγματα της αποτελεσματικής δράσης των αιρετών της Αριστεράς, με προφανείς επιπτώσεις στη γενικότερη εμπέδωση της εμπιστοσύνης της κοινωνίας στην Αριστερά και στις δυνατότητές της να αναλάβει άμεσα κυβερνητικές ευθύνες.
* Ο Χρήστος Τασιόπουλος είναι Οικονομολόγος-σύμβουλος Ανάπτυξης, M.Sc. Περιφερειακής Ανάπτυξης
