Το άρθρο που αναδημοσιεύουμε από το Counterpunch, αν και εστιάζει μάλλον υπερβολικά στην ενεργειακή διάσταση της ουκρανικής διελκυστίνδας, παρουσιάζει εν τούτοις εξαιρετικό ενδιαφέρον, που επαυξάνεται από την πρώην ιδιότητα των συγγραφέων. Επίσης, επιβεβαιώνει και από αυτή την πλευρά κάτι που παραμένει σχετικά άγνωστο: πως μέχρι την άσκηση αφόρητων πιέσεων από τη Μόσχα το περασμένο καλοκαίρι, ήταν η ίδια η πτέρυγα Γιανουκόβιτς που διαφήμιζε την προσέγγιση με την Ε.Ε.
Η ενεργειακή διάσταση στην ουκρανική διελκυστίνδα
Των Pierre Sprey και Franklin Spinney*
Οι New York Times δημοσίευσαν στις 17 Μαΐου άρθρο του William Broad με τίτλο Με την προσάρτηση της Κριμαίας ο Πούτιν κερδίζει μια θάλασσα κοιτασμάτων. Ο Broad εξηγεί πώς η προσάρτηση αλλάζει τα δικαιώματα αποκλειστικής εκμετάλλευσης των θαλάσσιων πόρων ανάμεσα στις παράκτιες χώρες της Μαύρης Θάλασσας και της Αζοφικής Θάλασσας. Ωστόσο, η έκθεση του Broad περιέχει γαργαλιστικές πληροφορίες που παραπέμπουν σε μια συναρπαστική εναλλακτική ερμηνεία των γεγονότων που οδήγησαν στην προσάρτηση της Κριμαίας.
Τα δεδομένα στην παραπάνω έκθεση φαίνεται να προέρχονται εξ ολοκλήρου από μια συνέντευξη με τον δρ William Ryan, καθηγητή Θαλάσσιας Γεωλογίας. Οι διαπιστώσεις του Ryan δεν αμφισβητούνται. Η κατανομή των ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα δεν είναι απλή υπόθεση, με δεδομένο ότι πολλοί γεωλόγοι πιστεύουν πως ο βυθός της, όπως και ο βυθός της Βόρειας Θάλασσας, περιέχει μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου, ιδιαίτερα στα βαθιά ύδατα.
Η προσάρτηση της Κριμαίας πρόσθεσε 36.000 τετραγωνικά μίλια, υπερδιπλασιάζοντας τα δικαιώματα της Ρωσίας από τα 26.000τ.μ. της Μαύρης και Αζοφικής Θάλασσας στα 62.000τ.μ. Η Ουκρανία έχασε αντιστοίχως. Πιο σημαντικό, η οριογραμμή των 200 μέτρων βάθους δείχνει ότι η Ουκρανία δεν έχει πλέον πρόσβαση σε βαθιά ύδατα.
Ο δρ Ryan πιθανολογεί ότι τα βαθιά ύδατα που απέσπασε η Ρωσία περιέχουν ίσως «τα καλύτερα» από τα βαθιά κοιτάσματα πετρελαίου, αν και πρέπει να επισημανθεί πως τα κοιτάσματα δεν έχουν ακόμη εξακριβωθεί. Στην πραγματικότητα, μέχρι το 2012 λιγότερες από 100 ερευνητικές γεωτρήσεις είχαν γίνει στα βαθιά ύδατα της Μαύρης Θάλασσας και μόνο μία ήταν θετική. Η γεώτρηση αυτή, η Domino 1 στα ρουμανικά ύδατα σε βάθος 1.000 μέτρων, βρίσκεται πέρα από την οριογραμμή των 200 μέτρων βάθους, κοντά στα όρια της ρουμανικής ΑΟΖ και πολύ κοντά στη ρωσική ΑΟΖ.
Συνεπώς, εκ πρώτης όψεως η εικόνα που προβάλλει ο Broad φαίνεται λογική: η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία έγινε, τουλάχιστον εν μέρει, ως επιθετική ενεργειακή κίνηση του μακιαβελικού παίκτη της γεωπολιτικής σκακιέρας, Βλαντίμιρ Πούτιν, ή Vlad the Bad. Ωστόσο, υπάρχουν γεγονότα στην έκθεση του Broad που δείχνουν προς μια άλλη κατεύθυνση. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτούν οι αναφορές του Broad στην ανάμειξη και επένδυση της Exxon στην Ουκρανία το 2012. Μήπως αυτή ενισχύει το ενδεχόμενο το υποκινούμενο από τις ΗΠΑ και Ε.Ε. πραξικόπημα στην Ουκρανία να βρισκόταν σε ευθυγράμμιση με τη δίψα δυτικών ενεργειακών πολυεθνικών να αποκτήσουν στρατηγική θέση στις ενεργειακές παροχές προς την Ευρώπη; Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τα στοιχεία που απαριθμεί ο δρ Ryan ίσως μας δείχνουν το πώς αυτό το πραξικόπημα έσκασε στα μούτρα μας. Ας ρίξουμε μια ματιά στη χρονολογία των πιο πρόσφατων, όχι-πολύ-ταπεινών, κινήσεων στη σκακιέρα Ε.Ε.-Ουκρανία-Ρωσία.
Η Ε.Ε. ξεκίνησε να πιέζει ανοιχτά την Ουκρανία για μια εμπορική συμφωνία εκμετάλλευσης τον Μάρτιο του 2012. Ένα μήνα αργότερα, ο Πούτιν υπέγραφε με την ιταλική ENI για την εκμετάλλευση της ρωσικής Μαύρης Θάλασσας. Τον Αύγουστο του 2012 η Exxon έκανε μια ισχυρή προσφορά ώστε να υπερκεράσει τη ρωσική Lukoil στην εκμετάλλευση της ουκρανικής Μαύρης Θάλασσας, συμφωνία κρίσιμη για την Exxon στην προσπάθειά της να χτυπήσει τη στρατηγική θέση της Ρωσίας. Τον επόμενο χρόνο, ο Γιανουκόβιτς (χωρίς αμφιβολία πεισμένος από τις παχυλές συνεισφορές στους τραπεζικούς του λογαριασμούς στις Μπαχάμες) πίεσε το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας να περάσει όλα τα νομοσχέδια που απαιτούνταν για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις δρακόντειας λιτότητας Ε.Ε.-ΔΝΤ. Όταν κάποια στιγμή φάνηκε ότι μπορεί να τα κατάφερνε, ο Πούτιν επέβαλε άμεσα εμπορικό εμπάργκο και διακοπή παροχής αερίου στην Ουκρανία τον Αύγουστο του 2013, προκαλώντας απότομη πτώση της ουκρανικής οικονομίας και ο Γιανουκόβιτς υπαναχώρησε από τη συμφωνία με την Ε.Ε.
Ήταν τότε που οι Ε.Ε.-ΗΠΑ-Exxon προχώρησαν στη μνημειώδους βλακείας κίνηση του πραξικοπήματος ενάντια στον Γιανουκόβιτς, αρχής γενομένης από τις διαμαρτυρίες του Μαϊντάν, τον Νοέμβριο του 2012.
*Ο Pierre Sprey υπήρξε μέλος της ομάδας που ξεκίνησε τη μετά το Βιετνάμ στρατιωτική μεταρρύθμιση των ΗΠΑ, στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Ο Franklin Spinney είναι πρώην στρατιωτικός αναλυτής του Πενταγώνου.
Μετάφραση: Γιώργος Τσίπρας
