Η «τάξη» αποκαθίσταται στη Γαλλία. Το ρήγμα που προκαλεί ξανά και ξανά «αταξία», όχι – κι ας μπαλώνεται προσωρινά με ωκεανούς ψέματος και στρατιωτικοποιημένης καταστολής. Ή μάλλον, τα ρήγματα, στον πληθυντικό. Διότι υπάρχει π.χ. το ρήγμα μεταξύ της πλειοψηφίας των Γάλλων πολιτών από τη μια, και από την άλλη της κυβέρνησης και των ελίτ. Αυτό βαθαίνει εδώ και χρόνια, από το αιματοκυλισμένο κύμα διαμαρτυρίας των Κίτρινων Γιλέκων ως τον πρόσφατο ξεσηκωμό με αφορμή τη συνταξιοδοτική «μεταρρύθμιση». Αλλά υπάρχει και το ρήγμα μεταξύ της κακιάς μητριάς Γαλλίας και των εκατομμυρίων απόκληρων, συνήθως μη γαλλικής καταγωγής, που ζουν σε έναν άλλο κόσμο – αυτόν των προαστίων του Παρισιού και των υπόλοιπων γαλλικών μεγαλουπόλεων. Έναν κόσμο παρατημένο από το κράτος, εξαθλιωμένο, ουσιαστικά εκτός γαλλικής κοινωνίας, όπου ο πιο ρεαλιστικός τρόπος επιβίωσης είναι η καταφυγή στην παραβατικότητα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που εκατομμύρια Γάλλοι βγαίνουν θυμωμένοι στους δρόμους, όπως είδαμε τους προηγούμενους μήνες, παρά την «τριτοκοσμικού» επιπέδου καταστολή. Ούτε είναι η πρώτη φορά που οι απόκληροι των προαστίων διαμαρτύρονται αρχικά ειρηνικά ενάντια σε ένα σύστημα που δεν τους θεωρεί ανθρώπινα όντα στα οποία αξίζει να ζουν ως τέτοια, για να καταλήξουν σύντομα στην «τυφλή βία» που τάχα σοκάρει την αφρόκρεμα του γαλλικού έθνους. Και σαφώς δεν θα είναι η τελευταία, κρίνοντας από τις πολιτικές της εξουσίας των ολίγων απέναντί τους. Μέχρι τώρα, πάντως, και τα δύο αυτά ρήγματα βάθαιναν μεν, αλλά παράλληλα – δεν συναντιούνταν σχεδόν ποτέ και πουθενά. Οι Πληβείοι και οι Άθλιοι επεδείκνυαν αμοιβαία αδιαφορία, ενίοτε και έχθρα, για τα βάσανα που τους ταλάνιζαν. Διότι τύχαινε να ζουν, εδαφικά, στην ίδια χώρα, αλλά ήδη από το τελευταίο τέταρτο του προηγούμενου αιώνα είχαν αρχίσει να διαμορφώνονται χωριστές κοινωνίες.
Η συνάντηση Πληβείων και Αθλίων
Τώρα όμως, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, αλληλοπαρατηρούνται. Εδώ κι εκεί σημειώνονται βραχύβιες, συνήθως, επαφές μεταξύ τους. Ένα κλείσιμο του ματιού, μια προσπάθεια κατανόησης. Δεν «φταίει» η εν ψυχρώ δολοφονία ενός 17χρονου από έναν αστυνομικό ή, σωστότερα, η δημοσιοποίηση του εγκλήματος χάρη σ’ ένα βίντεο. (Όχι τυχαία, ο μακρονισμός ήδη έχει επιχειρήσει να απαγορεύσει τη δημοσιοποίηση τέτοιων ντοκουμέντων. Λίγες μέρες πριν τον Ναέλ, αστυνομικός σκότωσε υπό ταυτόσημες συνθήκες έναν 19χρονο στην Ανγκουλέμ – χωρίς βίντεο όμως, οπότε δεν πέρασε καν στα ψιλά…). Τι «φταίει» λοιπόν; Ίσως μία από τις εξηγήσεις να είναι η απονομιμοποίηση της εξουσίας στα μάτια της πληβειακής γαλλικής πλειοψηφίας – αποτέλεσμα, πρώτον, μιας άγριας καταστολής λαϊκών στρωμάτων (τέτοιας που μέχρι πριν λίγα χρόνια επιφυλασσόταν μόνο στους «βάρβαρους» των προαστίων) και, δεύτερον, της ακραίας περιφρόνησης της λαϊκής βούλησης από μια μικροσκοπική αλλά θρασύτατη άρχουσα τάξη.
Πολλοί συστημικοί αναλυτές, χωρίς να συνειδητοποιούν πλήρως την τρομακτική δυναμική μιας τέτοιας αλλαγής, συλλαμβάνουν πλευρές της: για παράδειγμα, ότι αυτή τη φορά –σε πλήρη αντίθεση με τη συνένοχη αδιαφορία που επέδειξε κατά την εξέγερση του 2005– ικανό τμήμα της γαλλικής αριστεράς άνοιξε το στόμα του και κάτι ψέλλισε. Πρώτη αντέδρασε η κοινοβουλευτική ομάδα της Ανυπότακτης Γαλλίας, ενώ την Τετάρτη κυκλοφόρησε μια κοινή έκκληση συνδικάτων, νεολαιίστικων οργανώσεων, πολιτικών κομμάτων, κοινωνικών κινήσεων κ.ά. που καλεί σε διαδηλώσεις διαμαρτυρίας σε όλη τη Γαλλία σήμερα [βλ. σχετικά αποσπάσματα στη σελ. 18]. Παρεμπιπτόντως, το ότι υπάρχει μια τέτοια αριστερά σήμερα στη Γαλλία υπογραμμίζει το πόσο ανύπαρκτη είναι η ευρωπαϊκή αριστερά γενικά – που έχει καταντήσει βαρίδι για τους λαούς και άλλοθι για τις αντιδραστικές πολιτικές της παγκοσμιοποίησης.
Ο κατήφορος του «τιμωρού» Μακρόν
Στο μεταξύ ο Μακρόν συνεχίζει ακάθεκτος τον αντιδημοκρατικό κατήφορο. Ίσως αντιμετωπίζει τον μπαμπούλα των προαστίων σαν ευκαιρία να τρομάξει τη γαλλική κοινωνία, και να την εκβιάσει να τον αποδεχθεί ως αρχηγό του αιματηρού πολέμου εναντίον των «βαρβάρων». Άραγε το προεδρικό περιβάλλον υποτιμά την Ιστορία, που υπενθυμίζει ότι διαχρονικά οι Γάλλοι αντιδρούν δυναμικά όποτε νιώθουν ότι η εξουσία ξεπερνά τα όρια; Και κυρίως, αδυνατεί να κατανοήσει ότι το 2023 δεν είναι 2005; Διότι έκτοτε έχουν μεσολαβήσει πολλά. Τα γαλλικά προάστια μπορεί «απλώς» να βυθίζονται κι άλλο, όμως στο μεταξύ η γαλλική κοινωνία έχει υποστεί αλλεπάλληλα σοκ. Και μάλλον παραείναι θυμωμένη για να ζητήσει καταφύγιο στις αγκάλες ενός αλαζόνα εκπροσώπου των ελίτ που ποτέ δεν έκρυψε ότι περιφρονεί τις αγωνίες της και τις ανάγκες της.
Ο «μέσος Γάλλος», συχνά έχοντας βιώσει από πρώτο χέρι τις πολιτικές εξαθλίωσης και κρατικής βίας, δύσκολα θα ταυτιστεί ξανά με την εξουσία. Πόσο μάλλον όταν ο Μακρόν φτάνει να απειλεί ακόμη και με φίμωση των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης. Αυτά μπορεί να ηχούν γλυκά στα αυτιά μιας ελίτ που ονειρεύεται ένα καθεστώς «αυταρχικού φιλελευθερισμού»*, αλλά στους πολλούς προκαλούν ανατριχίλα. Διότι κατανοούν ότι η μόνη «λύση» που προκρίνουν οι ελίτ και οι πολιτικοί εκπρόσωποί τους για την αντιμετώπιση των κοινωνικών ρηγμάτων που οι ίδιοι προκάλεσαν, είναι η τιμωρία (άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα: η φαεινή να κοπούν τα επιδόματα στις οικογένειες των «ταραξιών»!). Και συνειδητοποιούν όλο και πιο οδυνηρά ότι ο πραγματικός κίνδυνος επιβολής αυταρχικών καθεστώτων προέρχεται μάλλον από το «ακραίο κέντρο» τύπου Μακρόν – κι όχι από μια ακροδεξιά που εύκολα μετατρέπεται σε… κατοικίδιο (χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ιταλίδα πρωθυπουργός Μελόνι).
Ευκαιρία για την Λεπέν, δυσκολίες για τον Μελανσόν
Φτάσαμε και στη δεξιά πλευρά του πολιτικού φάσματος: βασικά στους κεντροδεξιούς Ρεπουμπλικάνους και στην κατά συνθήκην ακροδεξιά Λεπέν. Φαίνεται ότι οι πρώτοι, όσες ευκαιρίες και να τους δοθούν, αδυνατούν να διεμβολίσουν τον μακρονισμό. Η Λεπέν όμως μοιάζει ικανή, σε αντίθεση με τον Μακρόν, να συσπειρώσει γύρω της το τμήμα εκείνο της γαλλικής κοινωνίας που όντως τρομάζει από τα «παράσιτα» των προαστίων. Προσπαθεί λοιπόν να εκμεταλλευθεί την κατάσταση για να αναπληρώσει τις απώλειες που υπέστη όταν κοιτούσε αμήχανη τον πολύμηνο ξεσηκωμό των Γάλλων ενάντια στη μακρονική «μεταρρύθμιση» – δίνοντας χώρο στο ρεύμα γύρω από τον Μελανσόν, που γι’ αυτήν ίσως συνιστά αντίπαλο πιο «στρατηγικό» από τον Μακρόν.
Ο Μελανσόν φοβάται όντως ότι η Λεπέν θα βγει κερδισμένη από το τυφλό ξέσπασμα των Αθλίων, αλλά αυτή τη φορά δεν μπορεί (ίσως και να μην θέλει πια) να τους καταδικάσει συλλήβδην. Οπωσδήποτε έχει κατανοήσει ότι μονάχα μια διαφορετική Γαλλία, ικανή να προσφέρει ένα αξιοπρεπές και δημοκρατικό μέλλον στις λαϊκές τάξεις, μπορεί να φρενάρει την κατρακύλα αυτής της ιστορικής χώρας. Δεν πρόκειται για «επαναστατικό» σχέδιο, αλλά η απέναντι πλευρά δεν σκοπεύει να του επιτρέψει ούτε καν να το διατυπώσει. Διότι σήμερα και η κοινή λογική βαφτίζεται «ακραίος λαϊκισμός» καθώς οι ελίτ, στριμωγμένες από την παγκόσμια πολυ-κρίση, προσπαθούν να κρατηθούν στον αφρό πνίγοντας κάθε προοδευτική εναλλακτική.
Αυτά συμβαίνουν στην «πατρίδα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», με τον γαλλικό ιμπεριαλισμό και τη μακρονική διαχείριση σε σπιράλ κρίσης – γεγονός που, σε συνδυασμό με την ευρύτερη ευρωενωσιακή κρίση, μειώνει τις δυνατότητες χειρισμού της λαϊκής δυσαρέσκειας. Σε κάθε περίπτωση, αφού υπάρχουν στη Γαλλία δυνάμεις που προσπαθούν να ανοίξουν μια διέξοδο (κάτι που λείπει δραματικά στις περισσότερες άλλες ευρωπαϊκές χώρες), τίποτα δεν έχει κριθεί οριστικά.
* Βλ. αφιέρωμα «Γαλλία: Το λυκόφως της δυτικής δημοκρατίας» στο φύλλο 644.
Ανακοίνωση της κοινοβουλευτικής ομάδας της Ανυπότακτης Γαλλίας
«Η δολοφονία του νεαρού Ναέλ το πρωί της 27ης Ιουνίου στη Ναντέρ προκάλεσε ένα κύμα συγκίνησης και οργής στη χώρα. Λειτούργησε επίσης ως σπίθα, πυροδοτώντας ένα κίνημα εξέγερσης σε πολλές πόλεις, το οποίο απαιτεί επειγόντως μια πολιτική απάντηση… Από τις εξεγέρσεις του 2005 δεν βγήκε κανένα συμπέρασμα, δεν έγινε κανένας απολογισμός. Η κυβέρνηση έχει ξεχωρίσει για την αναισθησία της μπροστά στα λαϊκά αιτήματα, από την κινητοποίηση των Κίτρινων Γιλέκων ως το κίνημα κατά της συνταξιοδότησης στα 64. Ενθαρρύνει έτσι την ιδέα ότι καμία αλλαγή δεν είναι δυνατή στο σημερινό πλαίσιο… Ζητάμε να διεξαχθεί συζήτηση στην Εθνοσυνέλευση σύμφωνα με το άρθρο 50-1 του Συντάγματος, προκειμένου να προταθεί ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης που θα περιλαμβάνει:
– Την άμεση κατάργηση των διατάξεων του νόμου Καζνέβ του 2017, που ευθύνονται για την έκρηξη των θανάτων μετά από “αρνήσεις συμμόρφωσης”.
– Τη σύσταση Επιτροπής Αλήθειας και Δικαιοσύνης για την αστυνομική βία που οδήγησε στο θάνατο ή τον ακρωτηριασμό πολιτών, ώστε να αποδοθούν πλήρως ευθύνες.
– Κρατική στήριξη για την επισκευή των καταστημάτων, των σπιτιών και των δημόσιων χώρων που έχουν υποστεί καταστροφές τις τελευταίες ημέρες
– Μια βαθιά μεταρρύθμιση της αστυνομίας, που θα περιλαμβάνει ιδίως τη διάλυση της ειδικής μονάδας BAC, την αποκατάσταση του κώδικα δεοντολογίας του 1986, και τον τερματισμό των “θανατηφόρων τεχνικών ακινητοποίησης”. Πρέπει να θέσουμε τέλος στην περίοδο που ξεκίνησε ο Σαρκοζί το 2002, αντιμετωπίζοντας τους νέους των εργατικών συνοικιών ως “εσωτερικό εχθρό”.
– Ένα σχέδιο δημόσιων επενδύσεων στις λαϊκές γειτονιές για την αποκατάσταση των δημόσιων υπηρεσιών, της στέγασης, των δημόσιων σχολείων, της πρόσβασης στην υγεία και τον πολιτισμό, της χρηματοδότησης των συλλόγων και των κοινωνικών κέντρων».
Η χώρα μας θρηνεί και είναι θυμωμένη*
► Η εν ψυχρώ δολοφονία του Ναέλ από αστυνομικό στη Ναντέρ αποκάλυψε τις συνέπειες δεκαετιών δημόσιων πολιτικών… Η κλιμάκωση της βίας είναι αδιέξοδη και πρέπει να σταματήσει. Η κατασταλτική προσέγγιση της αστυνομίας και οι νομοθετικές αλλαγές που εισήχθησαν το 2017 σχετικά με τη χρήση υπηρεσιακών όπλων, επιδεινώνουν αυτό που ο πληθυσμός βιώνει και υφίσταται από πλευράς διακρίσεων…
► Οι κάτοικοι των συγκεκριμένων γειτονιών, και ιδίως οι γυναίκες, συχνά υποχρεώνονται να καλύψουν μόνοι τους το έλλειμμα των δημόσιων υπηρεσιών. Η μείωση των υπηρεσιών αυτών –σχολεία, πολιτιστικές και αθλητικές εγκαταστάσεις, ταχυδροµείο, διοικητικές υπηρεσίες κ.λπ.– και η µείωση της κρατικής στήριξης στις ομάδες εθελοντών έχουν ωθήσει στην περιθωριοποίηση αυτών των γειτονιών, και ολόκληρων περιοχών πολύ πέρα από αυτές.
► Η εγκατάλειψη αυτών των γειτονιών επιδεινώνεται από το οικονομικό πλαίσιο της φτωχοποίησης, του πληθωρισμού, της αύξησης των ενοικίων και των τιμών της ενέργειας, καθώς και της μεταρρύθμισης της ασφάλισης ανεργίας. Οι κοινωνικές ανισότητες πλήττουν ιδιαίτερα τα παιδιά και τις ανύπαντρες μητέρες. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις εξεγέρσεις που συγκλόνισαν τις γειτονιές της εργατικής τάξης τις τελευταίες ημέρες…
► Ο ΟΗΕ έχει επανειλημμένα επικρίνει τις πολιτικές τήρησης της τάξης στη Γαλλία… Καταδικάζουμε την ώθηση προς εμφύλιο πόλεμο κατά των εργατικών γειτονιών, και τον χαρακτηρισμό του πληθυσμού τους ως «επιβλαβούς», από τα συνδικάτα της αστυνομίας. Καταδικάζουμε τη δημιουργία, με πρωτοβουλία ακροδεξιών, ενός ταμείου για την υποστήριξη του αστυνομικού που σκότωσε τον Ναέλ…
► Τα πάντα πρέπει να επανεξεταστούν και να οικοδομηθούν εξαρχής. Πρέπει να μάθουμε από τα λάθη δεκαετιών, σεβόμενοι παράλληλα τις ιστορίες, τις καταβολές, τις κουλτούρες και τις ιδιαιτερότητες που τροφοδοτούν τη συλλογική μας προσδοκία για ισότητα. Είναι καιρός να ακούσουμε και να λάβουμε υπόψη τα αιτήματα των ανθρώπων που ζουν στις εργατικές γειτονιές, ιδίως των νέων!
* Αποσπάσματα από ενωτική διακήρυξη που υπογράφεται από μια εκατοντάδα πολιτικών και κοινωνικών οργανώσεων, οι οποίες καλούν σε διαδηλώσεις διαμαρτυρίας σήμερα σε όλη τη Γαλλία. Ανάμεσά τους:
1) Τα εργατικά συνδικάτα CGT, Solidaires, CNT, SAF (δικηγόροι), FSU (εκπαιδευτικοί) κ.ά.
2) Οι φοιτητικές ενώσεις FSE, UNEF, Solidaires κ.ά.
3) Τα κόμματα Ανυπότακτη Γαλλία (LFI), Πράσινοι (EELV), ENSEMBLE, NPA, PCOF κ.ά.
4) Οι οργανώσεις Attac, Διεθνής Αμνηστία, Οι Φίλοι της Γης, Δικαίωμα στη Στέγη (DAL), Greenpeace, Ένωση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (LDH) κ.ά.
5) Οι συνελεύσεις των Κίτρινων Γιλέκων, η Εθνική Ένωση για τα Δικαιώματα των Γυναικών, τοπικές επιτροπές των [εκτός νόμου πλέον] Εξεγέρσεων της Γης, το Συντονιστικό Επιτροπών για την Υπεράσπιση των Λαϊκών Συνοικιών κ.ά.
