Tου Γιώργου Κυριακού
Κι ενώ διαφαινόταν ότι ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς θα ενέδιδε στο τελεσίγραφο της Δύσης (μάλιστα εξαιτίας έντονων εσωτερικών αντιδράσεων απειλούσε με παραίτηση*), άλλαξε ρότα. Φαίνεται ότι ο Βούτσιτς έχει τοποθετήσει σε έναν καμβά τον εκβιασμό της Δύσης, τις μεσοβέζικες πρακτικές των σοσιαλιστών εταίρων του στην κυβέρνηση, όπως και τον «ψευτοπατριωτισμό» της αντιπολίτευσης. Και, επιδιώκοντας να μην χάσει τα πολιτικά ηνία στη χώρα, πασχίζει να μονοπωλεί την εκπροσώπηση της κοινής γνώμης, που μάλλον απομακρύνεται από την Ε.Ε. και υποστηρίζει τη Ρωσία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρεσβευτής της Ρωσίας στο Βελιγράδι, σε μια από τις πιο δραματικές παρεμβάσεις του με στόχο να διασφαλίσει αυτήν ακριβώς την υποστήριξη της πλειοψηφίας των Σέρβων, δήλωσε ότι το τελικό καθεστώς του Κοσσυφοπεδίου και των Μετοχίων θα καθοριστεί μετά τη νίκη της Ρωσίας επί της Δύσης στο ουκρανικό έδαφος – υπενθυμίζοντας το ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς και ότι ασκείται μονομερής πίεση προς τη Σερβία. Είπε επίσης: «Η συνεργασία με τη Σερβία εξελίσσεται σε όλους τους τομείς και υπάρχει διάλογος σε όλα τα επίπεδα. Το πιο σημαντικό για εμάς είναι ότι το Βελιγράδι δεν επέβαλε κυρώσεις στη Ρωσική Ομοσπονδία, παρά τις πιέσεις της Δύσης. Εκτιμούμε ιδιαίτερα την ανεξάρτητη στάση του Βελιγραδίου στο θέμα αυτό». Και ο Ρώσος πρέσβης κατέληξε: «Η Σερβία περιβάλλεται από μέλη της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ και για το λόγο αυτό είχαμε εμπόδια στην οικονομική συνεργασία για ένα διάστημα. Αλλά εν τω μεταξύ τα προβλήματα αυτά έχουν ξεπεραστεί». Τα συγχαρητήρια του Πούτιν για την Ημέρα Σερβικής Ιθαγένειας, στις 15 Φεβρουαρίου, ήλθαν προς επίρρωση των παραπάνω.
Θράσος της κοσοβάρικης διοίκησης
Η άλλη πλευρά, αποδεχόμενη δήθεν το σχέδιο, έθεσε διαμέσου του Κοσοβάρου πρωθυπουργού Κούρτι τους όρους της – και κυρίως ότι δεν αποδέχεται την ευρωπαϊκή συμφωνία του 2013 για τη σύσταση της Ένωσης Σερβικών Δήμων (αν και αυτή αποτελεί βασικό όρο του Δυτικού σχεδίου). Με απύθμενο θράσος, η κοσοβάρικη διοίκηση ανέφερε ότι η αναγνώριση των Σέρβων πρέπει, μεταξύ άλλων όρων που έθεσε:
α) «Να συνάδει με το Σύνταγμα της χώρας». Άρα επιστρέφει σε ήδη ειλημμένη απόφαση του κοσοβάρικου Συνταγματικού Δικαστηρίου, που δεν αναγνώρισε την Ένωση Σερβικών Δήμων, συνακόλουθα και τη συμφωνία του 2013.
β) Να μην αναφέρεται στον εθνικό χαρακτηρισμό «σερβική», και να μην έχει καμιά δημόσια εξουσία.
γ) Να αποτελεί η Ένωση αυτή μέρος της τελικής συμφωνίας, δηλαδή να αναιρεθεί οριστικά η ευρωπαϊκή συμφωνία για την Ένωση Σερβικών Δήμων.
Το συμπέρασμα που αβίαστα εξάγεται είναι η αδιάλλακτη πρόθεση του Κούρτι να υποκύψει η Σερβία στις απαιτήσεις του Κοσόβου. Το ζήτημα όμως είναι οι αντιδράσεις της Δύσης. Θα συνεχίζει να καλοπιάνει τον πρωθυπουργό του Κοσόβου;
Και «εσωτερική» πίεση προς τη Σερβία
Κατά τη διάρκεια αυτής της πολιτικής κρίσης ένα ακόμη ζήτημα προέκυψε ως μορφή πίεσης προς τη Σερβία. Συντονισμένα, εκπρόσωποι της αλβανικής και της βοσνιακής μειονότητας στη Σερβία ζήτησαν ανοιχτά μειονοτικά δικαιώματα όπως αυτά που (δεν) έχει η σερβική μειονότητα στο Κόσοβο. Ειδικά ο Αλβανός βουλευτής Καμπέρι, μετά τη συνάντησή του με τον Κοσοβάρο πρωθυπουργό Κούρτι, δήλωνε προκλητικά: «Δεν μπορούμε να καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια και να παρακολουθούμε τη διαμόρφωση ειδικών προτύπων που θα ισχύουν μόνο για κάποια “ουράνια” μειονότητα στο βόρειο Κόσοβο… Διεκδικούμε εκπροσώπηση στα κρατικά όργανα, το δικαίωμα να έχουμε τα δικά μας σύμβολα, να χρησιμοποιούμε επίσημα την αλβανική γλώσσα και γραφή, όπως επίσης και να αναγνωριστούν οι τίτλοι σπουδών που αποκτήθηκαν από Αλβανούς της Σερβίας σε πανεπιστήμια του Κοσόβου».
Από την άλλη, ο επικεφαλής του βοσνιακού κόμματος SDA, Σουλεϊμάν Ούγκλιανιν, απέστειλε επιστολή στον Βούτσιτς, στον ύπατο εκπρόσωπο εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ και στον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για τα Δυτικά Βαλκάνια Γκάμπριελ Εσκομπάρ. Σε αυτήν διατυπώνει σαφώς το αίτημα για τη διασφάλιση στους Βόσνιους της Σερβίας ανάλογου καθεστώτος με αυτό που (δεν) έχουν οι Σέρβοι του Κοσόβου.
Είναι ένα ερώτημα το αν αυτές οι μορφές πίεσης προς τη Σερβία αποτελούν τμήμα μυστικής ατζέντας του Δυτικού σχεδίου. Το σίγουρο όμως είναι ότι οι διαρκείς «επιτυχίες» των συμφωνιών στα Βαλκάνια, από το Ντέιτον μέχρι και τις Πρέσπες, δεν έχουν διδάξει τους προστάτες τους. Αλλά δεν τις πληρώνουν οι προστάτες, οι λαοί τις πληρώνουν αυτές τις «επιτυχίες»…
* Βλ. «Δυτικό τελεσίγραφο στη Σερβία» (φύλλο 622) και «Παραμένει έωλη η συμφωνία Σερβίας-Κοσόβου» (φύλλο 623).
