Σε παροξυσμό οι υπόγειες διαβουλεύσεις και οι «αναπροσανατολισμοί»
Μετά τις εκλογές της 26ης Ιουνίου το ισπανικό κράτος εξακολούθησε να ζει την αγωνία της πολιτικής αστάθειας. Τα αποτελέσματα (Βλ. φύλλο 318 και φύλλο 319), που για μια ακόμη φορά δεν έδωσαν τη δυνατότητα «εύκολου» σχηματισμού νέας κυβέρνησης, προκαλούν εσωτερικούς τριγμούς ιδίως στους Podemos αλλά και δραματικές υπόγειες διεργασίες σε όλες τις συστημικές δυνάμεις. Οι πιέσεις του Βερολίνου και των Βρυξελλών εντείνονται, μεταξύ άλλων και με την απειλή τιμωρίας της Μαδρίτης λόγω «δημοσιονομικής εκτροπής». Μ’ αυτήν την έννοια, η πρώτη ψηφοφορία της νέας ισπανικής βουλής, για την ανάδειξη προέδρου του νομοθετικού σώματος, δίνει μια γεύση των έντονων παζαριών που διεξάγονται και των τακτικών των πολιτικών κομμάτων.
Πρόεδρος της βουλής εξελέγη η Άνα Παστόρ, με τις ψήφους του κόμματός της, του δεξιού Λαϊκού Κόμματος, αλλά και των ακραίων νεοφιλελεύθερων «εκσυγχρονιστών» Ciudadanos. Αυτή η εξέλιξη επιτρέπει να υποτεθεί ότι οι τελευταίοι, που μέχρι τώρα επιμένουν ότι δεν θα στηρίξουν κυβέρνηση υπό τον Ραχόι, μπορεί τελικά να «θυσιαστούν» για το καλό της σταθερότητας. Όμως το πιο ενδιαφέρον στοιχείο σε αυτήν την ψηφοφορία ήταν ότι τα μετριοπαθή εθνικιστικά κόμματα (το καταλανικό CDC και το βασκικό PNV) διευκόλυναν την εκλογή της Παστόρ απέχοντας από την ψηφοφορία. Έτσι η δεξιά υποψήφια εξελέγη με σχετική πλειοψηφία (26 βουλευτές απείχαν), παίρνοντας τις 137 ψήφους της δεξιάς και τις 32 των Ciudadanos, έναντι 155 ψήφων που πήρε ο «σοσιαλιστής» υποψήφιος Πάτχι Λόπεθ – τον οποίο ψήφισε το κόμμα του αλλά και η συμμαχία Podemos-Ενωμένης Αριστεράς…
Τελικά ίσως υπάρχουν και… καλοί «αποσχιστές»
Εάν αυτή η στάση ανοχής της Δεξιάς από τους μετριοπαθείς εθνικιστές των «περιφερειών» του ισπανικού κράτους ήταν μάλλον αναμενόμενη όσον αφορά το κεντροδεξιό βασκικό PNV, δεν ισχύει το ίδιο για το CDC του πρώην προέδρου της Καταλονίας Αρτούρ Μας. Στην καταλανική βουλή το CDC συνεργάζεται με τις αριστερές αυτονομιστικές δυνάμεις, δηλαδή τη Ρεπουμπλικανική Αριστερά (ERC) και τις Λίστες Λαϊκής Ενότητας (CUP), έχοντας διακηρύξει ότι εντάσσεται στο μέτωπο που διεκδικεί την ανεξαρτησία της χώρας από τη Μαδρίτη. Γι’ αυτό, εξάλλου, το δεξιό Λαϊκό Κόμμα κατηγορούσε τους σοσιαλιστές ότι η άρνησή τους να συνεργαστούν σε ένα μεγάλο συνασπισμό ενίσχυε τις «αποσχιστικές δυνάμεις». Τώρα ο Ραχόι δεν είχε πρόβλημα να στηριχτεί στους «αποσχιστές» που μέχρι χτες δαιμονοποιούσε, ώστε να εκλέξει πρόεδρο της βουλής της επιλογής του – και πιθανά να ποντάρει σε μια παρόμοια ανοχή και για το σχηματισμό κυβέρνησης;
Το τι επίδραση θα έχει αυτή η τακτική του CDC στο «εσωτερικό μέτωπο» της Καταλονίας θα φανεί το επόμενο διάστημα, καθώς τώρα όλη η προσοχή είναι στραμμένη στο αν θα καταφέρει ο Ραχόι να σχηματίσει κυβέρνηση, έστω και μειοψηφίας, με την ανοχή των υπόλοιπων κομμάτων. Ήδη η Ρεπουμπλικανική Αριστερά έχει ξεπεράσει το πάλαι ποτέ κυρίαρχο CDC, το οποίο το πλησιάζουν ακόμα και οι «ακροαριστεροί» των CUP. Εδώ και καιρό αυτές οι δυνάμεις προειδοποιούσαν ότι οι Καταλανοί δεν μπορούν να δείξουν εμπιστοσύνη στο κόμμα του Αρτούρ Μας, το οποίο φαίνεται να εκμεταλλεύεται τώρα το κίνημα για ανεξαρτησία ώστε απλά να εκβιάσει μια καλύτερη συμφωνία με τη Μαδρίτη. Άλλωστε πρόκειται για ένα κόμμα που επί πολλά χρόνια κυβερνούσε την Καταλονία με αντάλλαγμα τη στήριξη των εκάστοτε ισπανικών κυβερνήσεων…
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο η Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας όσο και ο συνασπισμός της βασκικής Πατριωτικής Αριστεράς (ΕΗ Bildu) ήταν οι μοναδικές πολιτικές δυνάμεις που αρνήθηκαν να συναντηθούν με τον Ισπανό βασιλιά Φελίπε στα πλαίσια της διαδικασίας των διερευνητικών εντολών. Η στάση αυτή υποδηλώνει την άρνησή τους να αναγνωρίσουν τη νομιμότητα της ισπανικής μοναρχίας, η οποία εξακολουθεί να φιλοδοξεί ότι θα παίξει «συγκολλητικό» ρόλο μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων της Μαδρίτης. Ταυτόχρονα, με αυτόν τον τρόπο η αυτονομιστική Αριστερά καθιστά σαφές ότι θα συνεχίσει να επιδιώκει την ανεξαρτησία της Καταλονίας και της Χώρας των Βάσκων, αρνούμενη την «αναγνώριση» που της προσφέρεται με αντάλλαγμα μια πιο «ήσυχη» συμπεριφορά.
Ένα μεγάλο κεντροαριστερό στρατόπεδο εγκλεισμού του πόθου για αλλαγή
Στο άλλο μεγάλο στρατόπεδο, την «κεντροαριστερά» που σταδιακά διαμορφώνεται χάρη στη γοργή προσαρμογή των Podemos και τον προσανατολισμό τους σε μια στρατηγική συμμαχία με τους σοσιαλιστές, τα πράγματα είναι εξίσου δύσκολα. Ο επικεφαλής του «Σοσιαλιστικού» Κόμματος, ο Πέδρο Σάντσεθ, φαίνεται να επιλέγει την έμμεση παροχή προσωρινής ανοχής σε μια κυβέρνηση της Δεξιάς, καθώς γνωρίζει ότι ακόμη κι αν ο Ραχόι καταφέρει να τη σχηματίσει, αυτή θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη και ασταθής. Η άλλη λύση, η συνεργασία δεξιών και σοσιαλιστών σε ένα «μεγάλο συνασπισμό», θα πρόσφερε βέβαια σταθερότητα (γι’ αυτό και είναι η λύση που υποστηρίζει η ευρωκρατία), αλλά θα έπληττε καίρια την επιρροή που διατηρεί το «Σοσιαλιστικό» Κόμμα σε λαϊκά στρώματα.
Η… δεύτερη συνιστώσα του στρατοπέδου, οι Podemos και η Ενωμένη Αριστερά, με εντυπωσιακούς ρυθμούς καταλαμβάνεται ανοιχτά πλέον από το πνεύμα του κυβερνητισμού. Η τακτική της ορίζεται από τη φιλοδοξία να αποτελέσει πάση θυσία τμήμα ενός μελλοντικού κυβερνητικού σχήματος, προφανώς με τους «σοσιαλιστές» – δηλαδή με ένα από τα δύο παραδοσιακά μεγάλα κόμματα ενός σάπιου και καταπιεστικού συστήματος που μέχρι πρόσφατα διακήρυτταν ότι θέλουν να ανατρέψουν. Έτσι εξηγείται και η «αντιδεξιά» επιλογή τους, να υπερψηφίσουν δηλαδή ένα «σοσιαλιστή» για πρόεδρο της νέας βουλής στέλνοντας το μήνυμα ότι είναι διαθέσιμοι… Προφανώς, δεν περνά πλέον από το μυαλό της ηγεσίας τους μια διαφορετική στάση, που θα συμβάδιζε με τον πόθο εκατομμυρίων για ουσιαστική αλλαγή (και με το γεγονός ότι η γραμμή του κυβερνητισμού ηττήθηκε σαφώς στις εκλογές): μια στάση ανεξαρτησίας από το παλιό σύστημα, σκληρής αντιπολίτευσης σε οποιαδήποτε νέα κυβέρνηση και εκμετάλλευσης της προδιαγεγραμμένης αδυναμίας της, σε συνδυασμό με μια «επιστροφή» στις κοινωνικές κινητοποιήσεις ώστε να διαμορφωθούν νέοι, θετικότεροι συσχετισμοί.
Οι αντιδράσεις στο εσωτερικό της συμμαχίας Unidos Podemos εξακολουθούν φυσικά να είναι ισχυρές. Αλλά η σημαντικότερη αντίδραση εκδηλώθηκε ήδη τη μέρα των εκλογών, όταν πάνω από ένα εκατομμύριο ψηφοφόροι εγκατέλειψαν αυτή τη συμμαχία και προστέθηκαν στην αποχή. Ένας ακόμη πολιτικός σχηματισμός που διεκδικεί την ταυτότητα της αποτυχημένης σοσιαλδημοκρατίας και υπουργικές καρέκλες δεν μπορεί να ξεσηκώσει, βέβαια, τον ενθουσιασμό ανάμεσα σε όσους υποφέρουν από τις πολιτικές της Μαδρίτης. Κι αυτό αποτελεί μεγάλη ανάσα για το σύστημα, το οποίο νιώθει πολύ μικρότερη πίεση και επιχειρεί να αναλάβει και πάλι τον πλήρη έλεγχο της φυλακής των λαών που λέγεται ισπανικό κράτος. Μάλλον σύντομα παρά αργά, όμως, οι εθνικές και κοινωνικές αντιθέσεις θα καταδείξουν ότι παραμένει ένα σύστημα όχι μόνο άδικο αλλά και ασταθές.
Ερρίκος Φινάλης
