Τον Ιανουάριο του 2014 έκλεισε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου από την κυβέρνηση Σαμαρά και παρά τις υποσχέσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ δεν άνοιξε ποτέ…
Φαίνεται πως σχεδόν όλα τα κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή παθαίνουν κάποια αλλεργία με το βιβλίο. Έτσι η Ελλάδα έχει την παγκόσμια πρωτοτυπία να μην έχει έναν φορέα που να στηρίζει το βιβλίο εντός και εκτός Ελλάδος.
Από εκεί και πέρα μια πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων και συλλογικοτήτων που σχετίζονται με το βιβλίο δημιουργεί μάλλον έναν τραγέλαφο σε μια χώρα όπου δεν καλλιεργείται η φιλαναγνωσία. Η… προσπάθεια να αποκτήσουμε κακές σχέσεις με το διάβασμα ξεκινά από το σχολείο και τον ολέθριο τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται όχι μόνο η λογοτεχνία, αλλά και η γνώση γενικότερα.
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, και κυρίως μετά το Δημοτικό σταματούν να διαβάζουν «εξωσχολικά» βιβλία. Κι αυτή την κακή συνήθεια τη διατηρούν και ως ενήλικες.
Έχοντας όλα αυτά στο μυαλό και αναζητώντας τον τρόπο που θα αλλάξουμε τα πράγματα και να μη μένουμε μόνο στον εντοπισμό των προβλημάτων και στη διαμαρτυρία, ήταν μεγάλη η χαρά να μάθω πως κάποιοι άνθρωποι από τον χώρο του βιβλίου έκαναν προσπάθειες για την ίδρυση ενός παραρτήματος του Pen International στη χώρα μας.
Οι πρώτες συζητήσεις για την ίδρυση του PEN GREECE ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 2019, με αφορμή την ημερίδα με θέμα «Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό», που διοργανώθηκε από το λογοτεχνικό περιοδικό Literature.gr στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα του Βιβλίου του Δήμου Αθηναίων.
Η αλήθεια είναι πως υπήρξαν και παλιότερα απόπειρες οι οποίες όμως δεν ευοδώθηκαν. Η Ελλάδα ήταν μία από τις ελάχιστες χώρες όπου δεν λειτουργούσε επίσημο παράρτημα του PEN International. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα προβλήματα που εντοπίζονται ως προς την αποτελεσματική προβολή της ελληνικής λογοτεχνίας ‒και γενικότερα του ελληνικού βιβλίου‒ στο εξωτερικό, οδήγησε στη δημιουργία μιας ομάδας που ανέλαβε την πρωτοβουλία για τη σύσταση του PEN Greece και αποτελείται από τους: Χρήστο Οικονόμου, Εριφύλη Μαρωνίτη, Δημήτρη Σωτάκη, Ντίνα Σαρακηνού, Τέσυ Μπάιλα, Πανίνα Καρύδη και Λίνα Πανταλέων, μέλη σήμερα της προσωρινής διοίκησης.
Στη συνέχεια συγκροτήθηκε η ιδρυτική ομάδα με πολλούς ανθρώπους από τον χώρο του βιβλίου και με συνεχείς προσπάθειες σε όλο αυτό το διάστημα ο στόχος επετεύχθη: Έχουμε πια το Pen Greece.
100 χρόνια μετά την ίδρυση του διεθνούς οργανισμού τον Οκτώβριο του 1921 στο Λονδίνο, έχουμε τη δυνατότητα να προχωρήσουμε σε δράσεις για το βιβλίο, αλλά και για την πνευματική / συγγραφική ελευθερία.
Ο John Galsworthy, ο πρώτος πρόεδρος της PEN είπε:
«Εμείς οι συγγραφείς είμαστε κατά κάποιον τρόπο διαχειριστές της ανθρώπινης φύσης. Εάν είμαστε στενοί και προκατειλημμένοι, βλάπτουμε το ανθρώπινο γένος. Και όσο καλύτερα γνωριζόμαστε, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ανθρώπινης ευτυχίας σε έναν κόσμο που δεν είναι, ακόμη, πολύ ευτυχισμένος.»
Εκατό χρόνια αργότερα, στην τελετή λήξης του 87ου Διεθνούς Συνεδρίου της PEN, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος του PEN International, Κούρδος συγγραφέας και δικηγόρος Burhan Sönmez, σήκωσε το ποτήρι του και επανέλαβε ακριβώς τα ίδια λόγια, προσθέτοντας απλά: «Έτσι έχουμε αποστολή! Συγχαρητήρια σε όλους στην εκατονταετηρίδα μας!»
Έχω τη χαρά και την τιμή να συμμετέχω στο πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο το οποίο εξελέγη πρόσφατα. Πρόεδρος είναι η Ντίνα Σαρακηνού, αντιπρόεδρος η Εριφύλη Μαρωνίτη, γραμματέας η Τέσυ Μπάιλα, ταμίας η Κατερίνα Μαλακατέ και μέλη η Χριστίνα Λιναρδάκη, ο Κωνσταντίνος Μπούρας και ο υπογράφων.
Πολλές είναι οι συζητήσεις που ήδη έχουν ξεκινήσει, ενώ συνεχώς εγγράφονται και νέα μέλη και πιστεύω πως οι στόχοι της στήριξης του βιβλίου μπορούν πια να στηριχθούν με συστηματικό και αποτελεσματικό τρόπο με φορέα υλοποίησης το Pen Greece, το οποίο ως τμήμα ενός διεθνούς οργανισμού, έχει σαφώς πολύ περισσότερες δυνατότητες και βασίζεται στη στήριξη όλων των ανθρώπων του βιβλίου χωρίς αποκλεισμούς.
Αντί επιλόγου μοιράζομαι μαζί σας τέσσερις βασικές αρχές του Pen:
Το PEN διακηρύσσει τα ακόλουθα:
-
- Η λογοτεχνία δεν γνωρίζει σύνορα και πρέπει να παραμείνει «κοινό νόμισμα» μεταξύ των ανθρώπων παρά τις πολιτικές ή διεθνείς αναταραχές.
- Σε όλες τις περιστάσεις, και ιδιαίτερα σε καιρό πολέμου, τα έργα τέχνης, η κληρονομιά της ανθρωπότητας γενικότερα, πρέπει να παραμείνει άθικτη, ανεπηρέαστη από εθνικά ή πολιτικά πάθη.
- Τα μέλη του PEN θα πρέπει, ανά πάσα στιγμή, να χρησιμοποιούν την επιρροή τους για την κατανόηση και τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ εθνών και ανθρώπων. Δεσμεύονται να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να υπερασπιστούν το ιδεώδες μιας ανθρωπότητας που ζει με ειρήνη και ισότητα στον κόσμο.
- Το PEN αντιπροσωπεύει την αρχή της απρόσκοπτης μετάδοσης της σκέψης σε κάθε έθνος και μεταξύ όλων των εθνών και τα μέλη δεσμεύονται να αντιταχθούν σε οποιαδήποτε μορφή καταστολής της ελευθερίας της έκφρασης στη χώρα και στην κοινότητα στην οποία ανήκουν, καθώς και σε ολόκληρο τον κόσμο, οπουδήποτε κρίνεται απαραίτητο.
Λίγο πιο αισιόδοξοι για το βιβλίο μπροστά στο 2022 και μέσα σε μια γενικά ζοφερή πραγματικότητα…
